Τα “βαρίδια” των κατασκευών και η δημιουργία ενός υγιούς κλάδου

Αν θελήσει κάποιος να μιλήσει για τα έργα υποδομών στη χώρα πρέπει να προσμετρήσει πολλούς παράγοντες. Καταρχάς σε ποιο επίπεδο βρίσκονται σήμερα οι λειτουργικές υποδομές μας, την αναγνώριση των προβλημάτων που διαπιστωμένα υπάρχουν, στη συνέχεια τις άμεσες ανάγκες για έργα που θα ανακουφίσουν υποδομές που θα έχουν κορεστεί και σε τρίτο βαθμό έργα στρατηγικού χαρακτήρα για την κάλυψη μελλοντικών αναγκών της χώρας μας.

Αξιολογώντας την μέχρι σήμερα πορεία των υποδομών, μπορεί εύκολα να ανακαλύψει κανείς ότι οι ρυθμοί υλοποίησης των έργων, λόγω των γνωστών προβλημάτων που κατατρέψουν τον κλάδο είναι εξαιρετικά αργοί και δέσμιοι από πολλές παραμέτρους. Για παράδειγμα στον ΒΟΑΚ όπου η προετοιμασία ενός ολιστικού διαγωνισμού ξεκίνησε το 2018, με τις καλύτερες προϋποθέσεις θα ολοκληρωθεί το 2023, δηλαδή 5 χρόνια. Στη συνέχεια τη σκυτάλη της βραδυπορίας θα πάρει ο χρόνος κατασκευής. Βλέπουμε πολλά “αιώνια έργα” στη χώρα. Ξεκινούν αλλά δεν τελειώνουν ποτέ, ή αν τελειώσουν θα είναι σε εντυπωσιακά μεγάλες καθυστερήσεις.

Η επέκταση του Μετρό προς Πειραιά ξεκίνησε το 2012 με στόχο την ολοκλήρωση το 2017. Σήμερα περιμένουμε την κατά το ήμισυ παράδοση της επέκτασης και το υπόλοιπο το 2022 αν δεν συναντήσουμε άλλα προβλήματα. Όλα αυτά που αναφέρουμε δεν είναι άγνωστα. Έχουν συζητηθεί πολλάκις σε συνέδρια, ημερίδες, σε συναντήσεις με την πολιτεία, εσωτερικά στον κλάδο κ.α.

Το εντυπωσιακό είναι ότι ενώ είμαστε εξαιρετικά καλοί στη διαπίστωση των προβλημάτων, πάσχουμε εντυπωσιακά στην διόρθωση τους. Για παράδειγμα ο ν.4412 ενώ ήρθε για να βελτιώσεις τις επιδόσεις στις δημόσιες συμβάσεις τις έκανε ακόμα πιο βραδυκίνητες και μπλεγμένες μεταξύ των μορφών εξουσίας.

Αυτή την εποχή αναμένουμε την βελτίωση του αλλά κρατάμε και μικρό καλάθι. Η μέχρι σήμερα εμπειρία καταδεικνύει πως εκεί που λύνεται ένα πρόβλημα ξεπετάγονται δύο. Είναι σαν τη Λερναία Ύδρα μόνο που τελικά αυτό που δεν γίνεται είναι μία ριζική αντιμετώπιση αντί για επιμέρους μέτρα.

Πηγαίνοντας στο επόμενο στάδιο που είναι η υλοποίηση έργων υποδομής που θα ανακουφίσουν, περνάμε σε ένα άλλο ανεξάντλητο θέμα συζήτησης. Στο “αιώνιο σχεδιασμό”. Έργα που εξαγγέλονται ξανά και ξανά, παρουσιάζονται ξανά και ξανά και δεν τα βλέπουμε ποτέ. Ο νέος τερματικός ΚΤΕΛ για παράδειγμα στην Αθήνα είναι μία “μακέτα” δίχως προηγούμενο. Οι επεκτάσεις της Αττικής Οδού επίσης. Σε αυτό το επίπεδο οι κακές επιδόσεις και η χρονική υστέρηση στην ολοκλήρωση των κατασκευών πάει διαρκώς πίσω και πιο πίσω την δρομολόγηση νέων έργων. Κάπως έτσι για παράδειγμα το ΕΣΠΑ 2014-2020 σχεδόν εξαντλήθηκε σε έργα-γέφυρες ενώ ακόμα και το μεγάλο έργο για τη Γραμμή 4 είναι πιθανόν να ξεκινήσει στη δύση του προγράμματος, το 2021 δηλαδή.

Σε αυτό, έχει βρεθεί η λύση των ΣΔΙΤ που προσφέρουν μία μεγάλη ευκαιρία για υλοποίηση έργων χωρίς τη μέγγενη των ΕΣΠΑ που έχουν ομολογουμένως καταντήσει μία ευρωπαϊκή βραδυκίνητη μηχανή.

Τέλος στην επιλογή στρατηγικής συνέχειας των έργων, πολύ φοβάμαι ότι τέτοια δεν υπάρχει. Δηλαδή ενώ οι ανάγκες για έργα είναι πολλές, η αναμάσηση των ιδιων project για πολλά χρόνια δίνει μια εικόνα ότι η χώρα είναι πλήρης σε υποδομές. Μα, έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας για να γίνουμε “Ολλάνδία” και απλά να συμπληρώνουμε υποδομές.

Να θυμίσουμε ότι το τρένο θα χρειαστεί μία πενταετία στην καλύτερη περίπτωση για να φτάσει στην Πάτρα, ενώ για νέες γραμμές έχουμε μέλλον. Η δε περίπτωση να στείλουμε το τρένο στα Ιωάννινα και την Ηγουμενίτσα σκοντάφτει μονίμως στον όρο της βιωσιμότητας. Σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη η ανάγκη για μαζικότερη υλοποίηση έργων σταθερής τροχιάς (Μετρό, Τραμ, Προαστιακός) είναι δεδομένη. Αντ`αυτου στη Θεσσαλονίκη ασχολούμαστε με τη βασική γραμμή εδώ και 15 χρόνια και μετράμε μία επέκταση. Στην Αθήνα έχουμε ήδη κουραστεί για το ίδιο διάστημα να μιλάμε για ένα από τα πέντε τμήματα της Γραμμής 4.

Επειδή όλα τα παραπάνω συνδέονται μεταξύ τους, αν δεν μπει μία γενική τάξη, πολύ φοβάμαι ότι η ίδια μοίρα θα συνεχίσει για τις κατασκευές και δύσκολα, πολύ δύσκολα θα αλλάξει ρότα. Καλές οι βελτιωτικές κινήσεις αλλά εδώ ίσως χρειάζεται αναθεώρηση εκ βάθρων στο πως πρέπει να λειτουργήσει στο σύνολο του το οικοδόμημα που με βεβαιότητα βλέπουμε ότι δεν λειτουργεί.

Οφείλουμε να πούμε, ότι υπάρχουν και εξωγενείς παράγοντες που επηρεάζουν με τη σειρά τους αρνητικά. Η οικονομική και κοινωνική κρίση στην Ελλάδα λειτούργησε επίσης ως μεγάλο εμπόδιο ή τώρα με την πανδημία του κορωνοϊού.

Οι κατασκευές έχουν τώρα μπροστά τους μία χρυσή ευκαιρία να αναδειχθούν και να τραβήξουν τη χώρα. Με το νοικοκύρεμα και την επιμέλεια τους όλοι θα βγουν κερδισμένοι αρκεί να το τολμήσουμε.