Συντήρηση υποδομών: Το επόμενο μεγάλο στοίχημα για την ασφάλεια και διατήρηση των έργων

Δύσκολα μπορεί σήμερα κάποιος να πει ότι οι υποδομές της χώρας δεν είναι σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο. Σε σχέση με 20 χρόνια πριν έχουν γίνει άλματα σε πολλά πεδία των υποδομών. Τα μεγάλα οδικά έργα, τα σιδηροδρομικά, τα έργα ενέργειας, αναπλάσεων, κτιριακά, αστικής ανάπτυξης και περιβάλλοντος έχουν δώσει στη χώρα μια νέα διάσταση και σε πολλές περιπτώσεις την έχουν μεταμορφώσει.

Τα πολλά πακέτα ΕΣΠΑ που πέρασαν, αυτά που τρέχουν αλλά και αυτά που έρχονται, έχουν δημιουργήσει μια πληθώρα μεγάλων και μικρών υποδομών που συμβάλουν σε μια καλύτερη ποιότητα διαβίωσης. Όμως όλα αυτά τα έργα, είτε είναι μικρής είτε είναι μεγάλης κλίμακας έχουν ένα κοινό πρόβλημα. Την συντήρηση.

Η σύντηρηση των υποδομών που έχουν δημιουργηθεί όλες αυτές τις δεκαετίες συνιστά ένα κέρδος αλλά και μια υποχρέωση για την χώρα να περάσει στο επόμενο επίπεδο. Αυτό το επίπεδο, μας φέρνει προ των ευθυνών που έχουμε ούτως ώστε αυτές οι υποδομές να συνεχίζουν να προσφέρουν σε βάθος χρόνου. Στο επίπεδο των δημόσιων έργων είναι φανερό ότι εδώ πάσχουμε.

Αυτό σήμερα δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι έχει επιτευχθεί με επιτυχία. Βλέπουμε ότι πολλές φορές αυτό που δημιουργήθηκε στο παρελθόν, δηλαδή η εκτέλεση μιας υποδομής, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι τελείωσε από την ατζέντα. Τα γεγονότα αποδεικνύουν ότι οι υποδομές που δημιουργούνται, μπορούν τελικά να γίνουν φορέας ατυχημάτων ή και δυστυχημάτων.

Σε αυτό το πλαίσιο και με δεδομένο το ότι και τα επόμενα χρόνια θα λειτουργήσουν ακόμα περισσότερες υποδομές, θα πρέπει να δούμε με πολλή μεγάλη προσοχή το θέμα της συντήρησης τους. Σε κάποιες περιπτώσεις βλέπουμε έργα να συντηρούνται -έστω υποτυπωδώς- ωστόσο στη μεγάλη πλειοψηφία με τη λήξη της εργολαβίας το έργο μένει ως έχει. Ένα μεγάλο βήμα έχει γίνει με τη θεσμοθέτηση του μητρώου υποδομών σε όλη την επικράτεια.

Αυτό θα επιτρέψει την καταγραφή και την κατανόηση της κατάστασης κάθε μικρής ή μεγάλης υποδομής που υφίσταται. Αυτό όμως είναι ένα πρώτο βήμα. Το ουσιαστικότερο είναι η δράση που θα πρέπει να λαμβάνεται για να δούμε τα έργα αυτά να παραμένουν χρήσιμα και ασφαλή για τους πολίτες.

Στο Εθνικό Μητρώο Υποδομών υπάγονται όλες τις υποδομές και τα κτήρια που ανήκουν σε ή βρίσκονται υπό τη διαχείριση φορέων του δημόσιου τομέα. Για κάθε υποδομή και κτίριο που περιλαμβάνεται στο Μητρώο θα αναφέρονται ο χρόνος κατασκευής, ο αρμόδιος φορέας για τη συντήρηση και τον έλεγχό τους, τα βασικά χαρακτηριστικά των εργασιών συντήρησης και ελέγχου και ο χρόνος στον οποίο αυτές πρέπει να διενεργούνται.

Ήδη στο επίπεδο αυτό το ΤΕΕ έχει βγάλει κάποιους διαγωνισμούς, όπως αυτόν για τις Έξυπνες Γέφυρες. Πρόκειται για την παρακολούθηση της κατάστασης 260 γεφυρών του σιδηροδρομικού και οδικού δικτύου σε ολόκληρη τη χώρα ώστε να εντοπίζονται και να αντιμετωπίζονται εγκαίρως τα προβλήματα που θα προκύπτουν. Πρόκειται για σημαντικές υποδομές της χώρας που στην πλειονότητά τους έχουν κατασκευαστεί το διάστημα 1950 – 1990. Ο διαγωνισμός είναι σε εξέλιξη.

Σε αυτό το πλαίσιο χρήσιμο είναι να κινηθούν και όλοι οι φορείς υλοποίησης. Από υπουργεία και ΔΕΚΟ μέχρι Περιφέρειες και Δήμους. Το ίδιο χρήσιμο είναι να διατηρείται ένα πεζοδρόμιο, μια πλατεία, ένα κτίριο που δημιουργήθηκε πρινα από κάποια χρόνια σε καλή κατάσταση.

Σε όλους έχει τύχει να περπατούν σε σπασμένα πλακάκια πεζοδρομίου, να κάνουν βόλτα σε μια αφρόντιστη πλατεία, να οδηγούν σε δρόμους με μπαλώματα και τρύπες, να επισκέπτονται ένα φθαρμένο και ασυντήρητο δημόσιο κτίριο. Όλη αυτή η διαδικασία θα “φρεσκάρει” τις υποδομές που θα υπάρχουν και θα σταματήσει και το διαρκές ράβε-ξήλωνε που υπάρχει και θα αυξήσει και το αίσθημα εμπιστοσύνης του πολίτη προς την Πολιτεία.

Η διαδικασία συντήρησης των υποδομών ίσως να ήταν σωστό να ενταχθεί σε ένα γενικό πλαίσιο από την ώρα που ολοκληρώνεται ένα έργο, να καταγραφεί τι υπάρχει και να δημιουργηθεί ένα εγχειρίδιο το οποίο να αποτελεί ένος είδους Βίβλο για την καθημερινότητα των Δήμων, των Περιφερειών, ΔΕΚΟ και υπουργείων.

Φυσικά δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε την Ατλαντίδα. Καλές πρακτικές υπάρχουν σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Αυτό που χρειάζεται είναι να τις βρούμε, να τις μελετήσουμε και να της προσαρμόσουμε σύμφωνα με τις δικές μας ανάγκες.

Κάποιος θα μπορούσε να πει ότι χρειάζονται χρήματα, ίσως αρκετά μάλιστα για να γίνει κάτι τέτοιο. Αυτό είναι βέβαιο, αλλά το κέρδος σε μακροπρόθεσμο κυρίως πλαίσιο θα είναι η διατήρηση υποδομών σε επίπεδο ασφαλείας και η εξοικονόμηση χρημάτων από έργα που έρχονται να επαναλάβουν παλαιότερα έργα λόγω εγκατάλειψης και έλλειψης συντήρησης.

Η Ελλάδα δεν βρίσκεται στο 1990 όταν οι υποδομές της ήταν σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Αυτή η ανάπτυξη όμως της μεταφέρει και την υποχρέωση να αλλάξει και το επίπεδο με το οποίο βλέπει και δρα για αυτές τις υποδομές και να αλλάξει την σημερινή, όχι και τόσο κολακευτική κατάσταση.