Γιατί το 2022 ήταν “ονειρεμένη” χρονιά στις κατασκευές – Ποιες οι προοπτικές για το 2023

Τι χρονιά και αυτή. Αν κάποιος πήγαινε τον χρόνο πίσω, ας πούμε στο 2013 και υποσχόταν μια τέτοια χρονιά, μάλλον θα παιρνιόταν για γραφικός. Η δυναμική που αναπτύχθηκε το 2022 στον χώρο των υποδομών πιθανότατα να είναι μοναδική, ήταν αποτέλεσμα πολλών παραγόντων και συμβαίνει σπάνια.

Θυμάμαι μέσα από τα συνέδρια υποδομών και μεταφορών να εκφράζεται επανειλημμένα η ανάγκη για μεγαλύτερη παραγωγή έργων. Ο κλάδος των κατασκευών στο τέλος της προηγούμενης δεκαετίας ήταν αποψιλωμένος από στελεχιακό, τεχνικό και εργατικό δυναμικό καθώς η “οικοδομή” είχε πληγεί τόσο καίρια που οι επαγγελματικές προοπτικές στον κλάδο αυτό φαίνονταν δυσοίωνες.

Ακόμα και όταν άλλοι κλάδοι ανέκαμπταν και έβρισκαν τον δρόμο τους, η βιομηχανία των κατασκευών δεν είχε να παρουσιάσει κάτι σπουδαίο. Το 2022 λοιπόν, θεωρώ πως ήταν μια χρονιά που ο κλάδος των κατασκευών επέστρεψε δυναμικά για να διεκδικήσει τη θέση που παραδοσιακά έχει στην ελληνικη οικονομία.

Η συγκυρία

Βεβαίως τίποτα δεν είναι τυχαίο. Το 2022 ήρθε να εκφράσει προσδοκίες, εξαγγελίες και όνειρα προηγούμενων ετών που σε μεγάλο βαθμό δεν γίνονταν και ιδιαίτερα πιστευτά μιας και η χώρα είχε χάσει πολλά επίπεδα στον κατασκευαστικό κλάδο παγκοσμίως.

Το παράδειγμα του Ελληνικού είναι ένα τέτοιο. Πολλοί αμφισβητούσαν πως θα ξεκινήσουν μαζεμένα έργα και πως θα μπορέσουν να τρέξουν συντονισμένα τόσα πολλά projects σχεδόν ταυτόχρονα. Η πραγματικότητα σήμερα, δείχνει πως ξεκίνησε το μεγάλο και βασικό έργο των υποδομών για να “πατήσουν” πάνω του τα μεγάλα κτιριακά και άλλα εργα. Όλα δείχνουν πως οι βάσεις για να τρέξουν τα έργα αυτά προς το τέλος του 2023 δεν δείχνη ως ευχή αλλά ως ένας ρυθμισμένος προγραμματισμός.

Το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών ως το αρμόδιο στα θέματα έργων μέσα στο 2022 έβγαλε σειρά από έργα τα οποία ειδικά κατά το δεύτερο εξάμηνο, έβγαιναν με τέτοια συχνότητα και ποσότητα που ανάγκαζαν τους ενδιαφερόμενους ομίλους σε απανωτά αιτήματα παρατάσεων. Σε αυτό βοήθησε και η συγκυρία του Ταμείου Ανάκαμψης, η ωρίμανση του ΕΣΠΑ 2014-2020 αλλά και ο σχεδιασμός πάνω σε έργα-ΣΔΙΤ που ωρίμασε τη χρονιά που φεύγει.

Παράλληλα είδαμε φορείς που παραδοσιακά δεν παράγουν μεγάλα έργα να διεκδικούν χώρο και δράση. Έχουμε το παράδειγμα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης με τα έργα του ΥΔΩΡ 2.0 και του Δήμου Αθηναίων με το γήπεδο του Παναθηναϊκού και τα έργα ανάπλασης στο Βοτανικό.

Ο game changer παράγοντας δεν είναι άλλος από το Ταμείο Ανάκαμψης που ήρθε να πλουτίσει με έργα, πολλά από αυτά κολλημένα για χρόνια και να ενδυναμώσει τις προοπτικές του κατασκευαστικού κλάδου ο οποίος το 2022 έπιασε τα 10 δισ. ευρώ σε ανεκτέλεστο.

Δεν είναι τυχαίο πως μέσα στο 2022 άρχισε να γίνεται κοινό μυστικό πως το προσωπικό που υπάρχει στον κλάδο δεν είναι αρκετό, να συζητείται το brain-gain, να μιλάμε για είσοδο ανθρώπινου δυναμικού από τρίτες χώρες και να θεωρείται πως χρειάζεται η ενίσχυση των εταιρειών με κόσμο.

Συνέχεια και στο 2023

Το “τσουνάμι” έργων του 2022 θα έχει επίδραση και στο 2023 για τρεις βασικούς παράγοντες. Ο ένας θα είναι πως θα είναι η χρονιά που θα υπογραφούν πολλά από τα έργα που σταδιακά δημοπρατήθηκαν από το 2020 και μετά. Ο δεύτερος είναι ότι ακόμα έργα με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης έχουν κάτσει στην “ουρά” για να δημοπρατηθούν τη νέα χρονιά. Ο τρίτος είναι πως πολλά από τα προκηρυχθέντα έργα του 2022 ουσιαστικά θα ξεκινήσουν να δημοπρατούνται εντός του 2023.

Αυτό πρακτικά και μαθηματικά θα οδηγήσει σε γεωμετρική αύξηση των έργων και των ανεκτέλεστων των τεχνικών εταιρειών σε όλα τα επίπεδα. Πολλοί παράγοντες του κλάδου υποστηρίζουν πως το 2024 η αγορά θα έχει φτάσει στα όρια των δυνατοτήτων της καθώς θα είναι μια χρονιά με τα περισσότερα έργα σε πρώιμη φάση κατασκευής.

Επίσης το 2023 θα ενεργοποιηθεί και το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 καθώς ήδη πολλά από τα υπό δημοπράτηση έργα θα έχουν χρηματοδότηση από το νέο πρόγραμμα. Το σημαντικό είναι πως έχει υπάρξει η πρόβλεψη και για πολλά υπό κατασκευή έργα να συνεχίσουν ως έργα-γέφυρες (phasing).

Οι προοπτικές

Για τον κατασκευαστικό κλάδο, αν δεν συμβεί κάτι συνταρακτικό, οι προοπτικές φαίνονται ιδιαίτερα θετικές. Τα ανεκτέλεστα ανεβαίνουν με γρήγορους ρυθμούς, νέοι παίκτες εισέρχονται στο υψηλό επίπεδο των κατασκευών, νέες ισορροπίες δημιουργούνται.

Οι μεγάλες προκλήσεις του κλάδου είναι γρήγορα να καλύψει τα κενά που πιστεύεται ότι θα δημιουργηθούν σε όλα τα επίπεδα της απασχόλησης, να μπορέσει να τρέξει τα έργα με την ταχύτητα που αρμόζει για να μπορεί να ολοκληρώνει έργα και να μεταπηδά σε άλλα.

Όσο και αν γκρινιάζουμε πολλές φορές, ο κατασκευαστικός κλάδος όποτε έχει χρειαστεί, έχει δείξει χαρακτήρα. Στην εποχή προετοιμασίας των Ολυμπιακών μπόρεσε σε χρόνους που σήμερα φαντάζουν επιστημονική φαντασία να ολοκληρώσει πολύ μεγάλα έργα.

Σήμερα 20 χρόνια μετά, με συσσωρευμένη εμπειρία, μπορεί και να το επαναλάβει και να μπορέσει να ανταποκριθεί στις αυξημένες απαιτήσεις που βλέπουμε στις κατασκευές.