23 χρόνια Μετρό Αθήνας : Οι μεγάλες επεκτάσεις, η χαμένη δεκαετία και τα σχέδια για νέες γραμμές

Όταν στις 28 Ιανουαρίου 2000 ξεκίνησε η λειτουργία των γραμμών 2 και 3 του Μετρό της Αθήνας, κάτι άλλαξε στην πόλη. Η πρωτεύουσα της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, σε αντίθεση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές πόλεις, δεν ανέπτυξε επαρκώς το δίκτυο του μητροπολιτικού της σιδηροδρόμου και επένδυσε στην ανάπτυξη των οδικών αστικών μεταφορών με οδυνηρά αποτελέσματα.

Η πρώτη γραμμή Μετρό της Αθήνας που είχε ήδη εγκαινιαστεί από το 1869 επεκτάθηκε μεν αλλά κάλυπτε ένα συγκεκριμένο τμήμα της Αθήνας συνδέοντας το λιμάνι με το κέντρο και τα Βόρεια Προάστια. Η Αθήνα αναπτύχθηκε ραγδαία πολεοδομικά όχι όμως και συγκοινωνιακά. Το βάρος σε μια πόλη που μετρούσε εκατομμύρια το είχαν αναλάβει κυρίως τα λεωφορεία.

Αυτό δημιούργησε μια πνιγηρή κατάσταση στην πόλη με τα αποτελέσματα της να γίνονται οδυνηρά φανερά στις δεκαετίες του 1980 και του 1990 όταν τα καυσαέρια στην πόλη έφταναν σε ύψη ρεκόρ.  Σχέδια για Μετρό υπήρχαν ήδη από την δεκαετία του 1960 αλλά θα φτάσουμε στο 1992 όταν ξεκίνησε η κατασκευή των γραμμών 2 και 3 και οι Αθηναίοι άρχισαν να βλέπουν τεράστια εργοτάξια μέσα στην πόλη τους. Το “Ολυμπιακό Μετρό” είναι μια από τις μεγαλύτερες κατασκευαστικές εργολαβίες που έχει ζήσει η χώρα στην σύγχρονη ιστορία της.

Η πρώτη δεκαετία της ανάπτυξης του δικτύου

Αυτή η εικόνα με την έναρξη λειτουργίας του Μετρό άρχισε να αλλάζει το 2020 με τη λειτουργία των δύο νέων γραμμών. Ήταν στις 28 Ιανουαρίου 2000 όταν πάνω από 400.000 Αθηναίοι χρησιμοποίησαν το νέο τους μέσο. Βέβαια το δίκτυο που χρησιμοποιούμε σήμερα, μικρή σχέση έχει με εκείνο το πρώτο δίκτυο. Όταν ξεκίνησαν τα πρώτα δρομολόγια, η γραμμή 2 ξεκινούσε από το Σύνταγμα και έφτανε μέχρι τα Σεπόλια, ενώ η Γραμμή 3 ξεκινούσε από το Σύνταγμα και κατέληγε στην Εθνική Άμυνα.

Οι παλιότεροι θα θυμούνται μάλιστα πως στο Σύνταγμα, που λειτουργούσε ως τερματικός για τρία χρόνια, υπήρχε και μια ράμπα που κάλυπτε την μια γραμμή στην αποβάθρα για να γίνονται πιο εύκολα οι επιβιβάσεις-αποβιβάσεις.

Τότε οι πρώτες διαφημίσεις του Μετρό υπόσχονταν κάτι επαναστατικό για τους Αθηναίους. Απόσταση Σεπόλια-Σύνταγμα και Εθνική Άμυνα-Σύνταγμα σε 8 λεπτά. Το εκπληκτικό για εκείνη την εποχή ήταν ότι αυτή η υπόσχεση ήταν αληθινή και το μέσο άρχισε να κερδίζει σταθερά επιβάτες. Το πρώτο εισιτήριο έκανε 250 δραχμές (περίπου 70 λεπτά του ευρώ).

Την ίδια χρονιά η Αθήνα ζει και την πρώτη επέκταση του δικτύου: η γραμμή 2 τον Νοέμβριο του 2000 κάνει το πρώτο βήμα προς τα νότια προάστια και φτάνει μέχρι τη Δάφνη. Τότε καταλάβαμε όλοι ότι αυτό που είχαμε στη διάθεση μας ήταν ένα βρέφος το οποίο θα μεγάλωνε όπως  ένα παιδί. Τα επόμενα χρόνια γίναμε μάρτυρες αυτού του μεγαλώματος, κάθε φορά με την ίδια χαρά και ανυπομονησία.

Το 2003 ήταν η σειρά της γραμμής 3 να επεκταθεί και από το Σύνταγμα να φτάσει το Μοναστηράκι. Ο νέος τερματικός σταθμός μοιάζει σχεδόν μυθικός με τα αρχαιολογικά ευρήματα στην καρδιά της αρχαίας Αθήνας.

Το 2004 γίνεται ένα μεγάλο βήμα: η γραμμή 3 επεκτείνεται μέχρι τη Δ.Πλακεντίας σχεδόν κατά 6 χιλιόμετρα (χωρίς 3 ενδιάμεσους σταθμούς), ενώ ταυτόχρονα μέσω του Προαστιακού φτάνει μέχρι το Αεροδρόμιο Ελ.Βενιζέλος. Η γραμμή 2 φτάνει στον Άγιο Δημήτριο στα νότια και στον Άγιο Αντώνιο. Ο τότε Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Γιώργος Σουφλιάς χαριτολογώντας ονόμασε τη γραμμή 2 σε “γραμμή των Αγίων”.

Φτάνουμε στο 2007 και η γραμμή 3 κάνει την πρώτη επέκταση προς τα δυτικά, περνώντας το φράγμα του Κηφισού και φτάνει μέχρι το Αιγάλεω (ενδιάμεσα Κεραμεικός και Ελαιώνας), ολοκληρώνοντας την πρώτη γενιά επεκτάσεων. Την ίδια χρονιά το Μετρό αρχίζει να εξυπηρετεί τους ενδιάμεσους σταθμούς προς Αεροδρόμιο φερνοντας στο δίκτυο περιοχές όπως η Παιανία, η Παλλήνη και το Κορωπί. Πλέον έχουμε τη γραμμή 2: Άγιος Δημήτριος-Άγιος Αντώνιος και τη γραμμή 3: Αιγάλεω-Δ.Πλακεντίας-Αεροδρόμιο.

Η “δύσκολη” δεύτερη δεκαετία

Ως απόνερα της γρήγορης επέκτασης του δικτύου στα πρώτα χρόνια λειτουργίας του, από το 2009 μέχρι τα τέλη του 2010 παραδίδονται οι 3 ενδιάμεσοι σταθμοί της γραμμής 3 Χολαργός, Νομισματοκοπείο και Αγία Παρασκευή. Από τότε θα φτάσουμε στο 2013 για να δούμε σημαντικές επεκτάσεις του δικτύου. Στα 13 του χρόνια το Μετρό μπαίνει στην “εφηβεία” και τα άκρα του μεγαλώνουν πολύ.

Η Γραμμή 2 επεκτείνεται κατά 5χλμ στα νότια και φτάνει μέχρι το Ελληνικό (με ενδιαμεσους σταθμούς την Ηλιούπολη, τον Άλιμο και την Αργυρούπολη) ενώ στα δυτικά φτάνει μέχρι την Ανθούπολη (με ενδιάμεσο τον σταθμό Περιστέρι). Η γραμμή 3 επεκτείνεται στο τέλος του 2013 κατά 1 σταθμό φτάνοντας στην Αγία Μαρίνα, ένα σταθμό στα όρια των Δήμων Αιγάλεω και Αγίας Βαρβάρας. Το νέο δίκτυο είναι και το τελευταίο που προστέθηκε και θα παραμείνει αρκετά χρόνια χωρίς επεκτάσεις καθως είμαστε βαθιά μέσα στην Ελλάδα της κρίσης…

Ως φωτεινός φάρος από τις αρχές του 2012 έχει ξεκινήσει η μεγάλη επέκταση της γραμμής 3 προς τον Πειραια. Θα συναντήσει πολλά προβλήματα, θα έχει σκαμπανεβάσματα και θα χρειαστούν 6,5 χρόνια για να δούμε το δίκτυο να επεκτείνεται. Τον Ιούλιο του 2020 η γραμμή 3 θα φτάσει μέσω Αγίας Βαρβάρας και Κορυδαλλού στη Νίκαια. Το δίκτυο έχει πλέον ενηλικιωθεί και δείχνει μια νέα εικόνα.

Η “δυναμική” τρίτη δεκαετία

Ένα μεγάλο άλμα για το δίκτυο του Μετρό της Αθήνας θα γίνει το 2021 με την υπογραφή της σύμβασης για τη νέα γραμμή 4, ο διαγωνισμός της οποίας είχε ξεκινήσει το 2017 συναντώντας αρκετές δυσκολίες. Η νέα γραμμή 4 ξεκινά να κατασκευάζεται από το Άλσος Βεΐκου στο Γαλάτσι, περνώντας από το κέντρο της Αθήνας και τερματίζοντας στο Γουδή. Η βάση για μια νέα γραμμή Μετρό μπαίνει 29 χρόνια μετά την εκκίνηση των έργων για τις γραμμές 2 και 3 το 1992.

Το τελευταίο κεφάλαιο στην μέχρι σήμερα ιστορία του μητροπολιτικού σιδηροδρόμου στην Αθήνα θα γραφτεί τον Οκτώβριο του 2022 με την λειτουργία της επέκτασης της γραμμής 3 μέχρι το κέντρο του Πειραιά με τους σταθμούς Μανιάτικα, Πειραιάς και Δημοτικό Θέατρο. Πρακτικά η γραμμή 3 ολοκληρώνεται έχοντας ένα μήκος 50χλμ ξεκινώντας από τον Πειραιά, διασχίζοντας το κέντρο της Αθήνας, τα βορειο-ανατολικά προάστια για να φτάσει στο αεροδρόμιο Ελ.Βενιζέλος της Αθήνας.

Τις πρώτες ημέρες του 2023 προκηρύσσεται η πρώτη επέκταση της γραμμής 2 μετά από σχεδόν 10 χρόνια από την τελευταία επέκταση, από την Ανθούπολη μέχρι τον Άγιο Νικόλαο στο Ίλιον με 4 χιλιόμετρα και ενδιάμεσους τους σταθμούς Παλατιανή και Ίλιον.

Σημαντική είναι η συνεισφορά της Αττικό Μετρό και των ανθρώπων της που δημιούργησαν, με την διαχρονική υποστήριξη της Πολιτείας και των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων, δύο νέες γραμμές που αποτελούν κοσμήματα για την πόλη και πρότυπα για άλλα δίκτυα Μετρό στην Ευρώπη ενώ η νέα γραμμή 4 θα είναι ακόμα ένα βήμα μπρος, με υπεραυτόματη τεχνολογία που θα αυξήσει ακόμα περισσότερο το ήδη υψηλό του στάτους.

Το μέλλον

Σήμερα οι γραμμές 2 και 3 της Αθήνας είναι πλέον 23 ετών. Έχοντας ξεπεράσει την δύσκολη προηγούμενη δεκαετία, έχοντας μια νέα γραμμή υπό κατασκευή, μια επέκταση υπό δημοπράτηση και πολλά σχέδια για την επέκταση του δικτύου σε νέες περιοχές όπως το Κέντρο Πολιτισμού Ι.Σ.Νιάρχος και τη Βαρυμπόμπη για τη γραμμή 1, τη Γλυφάδα και το Μενίδι για τη γραμμή 2, την Πετρούπολη και τη Λυκόβρυση για τη γραμμή 4, και τον κυοφορούμενο κλάδο της γραμμής 4 (ως γραμμή 5 πλέον) από τον Ευαγγελισμό μέχρι την ΠΥΡΚΑΛ.

Το αγαπημένο μέσο των Αθηναίων, το “καμάρι” της πόλης το “δικό μας” Μετρό, συνεχίζει να μεγαλώνει μαζί με την πόλη, φέρνοντας μια νέα εικόνα της πόλης, που τόσο ταλαιπωρείται ξανά από το κυκλοφοριακό. Η δεκαετία που “έχασε” η πόλη λόγω της κρίσης άφησε ένα σαφές αποτύπωμα στις αστικές μετακινήσεις.

Οι επεκτάσεις του Μετρό μοιάζουν σαν γιατρικό στο πρόβλημα αυτό και πλέον η Αθήνα περιμένει μέχρι το 2030 να αποκτήσει 18 νέους σταθμούς και μια νέα διάσταση στο πως μετακινούμαστε στην ευρωπαϊκή μητρόπολη των Βαλκανίων, την Αθήνα.