Χρονοδιαγράμματα: Η πληγή που δημιουργεί δημόσια έργα-λάστιχα

Μιλώντας κανείς για τα ελληνικά έργα, μπορεί να συναντήσει πολλές δομικές αδυναμίες, όπως οι μεγάλες εκπτώσεις, οι άστοχες μελέτες, οι καθυστερήσεις στις απαλλοτριώσεις κ.α. Είναι πάντως γεγονός ότι τα χρονοδιαγράμματα αποτελούν σήμερα μία από τις μεγαλύτερες πληγές στα δημόσια έργα της χωράς.

Θα ήταν ψέμα να λέγαμε ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που δεν τηρεί τα χρονοδιαγράμματα των έργων της. Σε πολλές χώρες βλέπουμε σημαντικά έργα να παρεκκλίνουν του προσδιορισμένου χρόνου περαίωσης τους. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το περίφημο νέο Διεθνές Αεροδρόμιο του Βερολίνου που έχει καθυστερήσει χρόνια. Αυτό όμως είναι η εξαίρεση στον κανόνα

Η χώρα μας όμως είναι σίγουρα μία από τις πρωταθλήτριες στον τομέα αυτό. Τα έργα τα οποία ολοκληρώνονται εντός των ορίων που έχουν τεθεί είναι ελάχιστα και ο κανόνας είναι τα έργα να …ξεχειλώνουν χρονικά.

Τα τελευταία χρόνια η κατάσταση έχει κυριολεκτικά ξεφύγει από κάθε λογική. Μεγάλα, σημαντικά έργα διαρκούν πολλές φορές το διπλάσιο από τον προσδιορισμένο χρόνο κατασκευής και σε κάποιες περιπτώσεις έχουμε τον τριπλάσιο χρόνο.

ΤΑ ΠΙΟ ΞΕΧΕΙΛΩΜΕΝΑ ΕΡΓΑ

Δυστυχώς τα παραδείγματα είναι ατελείωτα, αλλά θα παραμείνουμε στο χώρο των μεγάλων έργων. Πρωταθλητές είναι τα έργα Μετρό και σιδηροδρόμου. Στα έργα της βασικής γραμμής Μετρό στη Θεσσαλονίκη, η σύμβαση υπεγράφη τον Ιούνιο του 2006 με αρχικό ορίζοντα τα 6 χρόνια. Φέτος έκλεισε τα 13 χρόνια και αν τελικά η γραμμή λειτουργήσει το 2021 θα μιλάμε για 15 χρόνια κατασκευής δηλαδή 150% περισσότερο χρόνος από όσο είχε υπολογιστεί.

Στην επέκταση της μπλέ γραμμής του Μετρό για Πειραιά, τα έργα ξεκίνησαν τον Φεβρουάριο του 2012 με ορίζοντα το καλοκαίρι του 2017, δηλαδή 5,5 χρόνια. Με το σημερινό χρονοδιάγραμμα πλήρως η επέκταση θα λειτουργήσει το 2021 δηλαδή συνολικά 9 χρόνια ή αν θέλετε με 80% περισσότερο χρόνο.

Στα σιδηροδρομικά τώρα: το έργο υποδομής Ροδοδάφνη-Ψαθόπυργος ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2013 με ορίζοντα 36 μήνες και μέχρι σήμερα έχουμε φτάσει τους 85 μήνες. Μιλάμε για υπερδιπλάσιο χρόνο σε σχέση με τον προκαθορισμένο. Η εργολαβία σκούπα στο Κιάτο-Ροδοδάφνη ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2014 με 24 μήνες διάρκεια και έχει φτάσει τους 57. Η δε κατασκευή της επέκτασης του Τραμ ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2013 με 25 μήνες διάρκεια και έχει φτάσει τους 77 μήνες, δηλαδή τριπλάσιο χρόνο από το αναμενόμενο…

Η ΙΔΙΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΑΝΤΟΥ

Το ίδιο συμβαίνει και σε Κτιριακά έργα, όπως το νέο Γενικό Νοσοκομείο Χαλκίδας. Η σύμβαση υπεγράφη πριν 10 χρόνια (Μάρτιος 2009) για 48 μήνες κατασκευή και έχουμε υπερδιπλασιασμό του χρόνου και μέχρι τώρα έχουμε 124 μήνες. Θα κλείσουμε δίνοντας σας ένα τελευταίο παράδειγμα από ένα μεγάλο έργο αποχέτευσης. Τον βιολογικό Κορωπίου-Παιανίας. Η σύμβαση υπεγράφη τον Ιούλιο του 2013 για 30 μήνες (τέλος του 2015 δηλαδή). Αισίως έχουμε φτάσει τους 72 μήνες και υπάρχει παράταση μέχρι τα τέλη του έτους και βλέπουμε….

ΤΙ ΦΤΑΙΕΙ;

Το σημαντικότερο ερώτημα είναι τι φταίει και έχουμε έργα-λάστιχα. Συνήθως αυτό που δεν μπορεί να συνυπολογιστεί σε ένα έργο είναι εξωγενείς παράγοντες. Συνηθέστερες είναι οι απαλλοτριώσεις (μερικές διαρκούν χρόνια). Οι αρχαιολογικές έρευνες (επίσης με διάρκεια ετών κάποιες φορές). Η καθυστέρηση έγκρισης μελετών εφαρμογής (στην περίπτωση της επέκτασης του Τραμ, οι εγκρίσεις για να ξεκινήσει το έργο δόθηκαν συνολικά τον 18ο μήνα της -υποτιθέμενης- κατασκευής του.

Επίσης σε πολλά έργα έχουμε κοινωνικές αντιδράσεις που κολλάνε ένα έργο, προβλήματα των αναδόχων, προβληματική χρηματοδότηση (κυρίως από το ΠΔΕ), αλλαγές στις μελέτες, προβλήματα με την εκτέλεση των εργασιών (για παράδειγμα σε μία από τις εργολαβίες του Άκτιο-Αμβρακία είχαμε κατάρρευση τμημάτων λόφων που συνεχώς διέκοπταν το έργο) και βέβαια καιρικές συνθήκες.

Τα χρονοδιαγράμματα των δημόσιων έργων στην Ελλάδα είναι έτσι διαμορφωμένα που σχεδόν ποτέ δεν θα μπορέσουν να ακολουθήσουν τον προκαθορισμένο χρόνο τους. Αντίθετα τα έργα-ΣΔΙΤ μέχρι σήμερα τα βλέπουμε να τηρούν ευλαβικά τους χρόνους κατασκευής με κάποιες μικρές εξαιρέσεις.

Η πληγή των χρονοδιαγραμμάτων πολλές φορές είναι τόσο μεγάλη που αλλάζει το ποσό με το οποίο κατασκευάζεται ένα έργο. Όσο ο χρόνος περνά, χωρίς την ευθύνη του αναδόχου, τόσο πιο ευάλωτο είναι το έργο σε απαιτήσεις και διεκδικήσεις επιπρόσθετων κονδυλίων.

Λογικό, αν σκεφτεί κανείς ότι κάθε προσφορά δίδεται έχοντας ως μία παράμετρο και το χρόνο. Εδώ αποδεικνύεται βέβαια και πόσο σοφή είναι η φράση “ο χρόνος είναι χρήμα”. Στα δημόσια έργα της χώρας το χρονοδιάγραμμα και το ξεχείλωμα του τελικά επιβεβαιώνει το ρητό, μόνο που στην περίπτωση αυτή, πρόκειται για …ακριβό χρήμα.