Ανασκόπηση του 2018: Οι εξέλιξεις στα μεγάλα Έργα Επεξεργασίας Απορριμμάτων

Το 2018 τα έργα ΣΔΙΤ άφησαν έντονο αποτύπωμα καθότι άρχισαν πλέον να εδραιώνονται  στην ελληνική κατασκευαστική αγορά, «κατακτώντας» νέα έργα έξω από τα παραδοσιακά πεδία εφαρμογής τους και προσφέροντας διόδους υλοποίησης σε νέες κατηγορίες έργων, μεταξύ των οποίων και οι αυτοκινητόδρομοι. 

Οι Συμπράξεις Δημοσίου-Ιδιωτικού Τομέα, αν και αντιμετωπίστηκαν αρχικά με καχυποψία πλέον έχουν γίνει ευρέως αποδεκτές και υπόσχονται να καλλιεργήσουν μία νέα και πιο υγιή σχέση μεταξύ του Δημοσίου και του Ιδιωτικού Τομέα, κάτι το οποίο συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο σημαντικά οφέλη της νέας πραγματικότητας. 

Όπως ήταν λοιπόν αναμενόμενο, τα έργα Επεξεργασίας Απορριμμάτων μέσω ΣΔΙΤ, δεν θα μπορούσαν να λείπουν, έχοντας την «τιμητική» τους και φέτος στην Ανασκόπηση του ypodomes.com. Με πιστή τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων, κατά την κατασκευή, και την εισαγωγή μεθόδων για την ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων, κατά τη λειτουργία, με σεβασμό στο περιβάλλον και εναρμονισμένες με τις αρχές της Κυκλικής Οικονομίας, οι νέες Μονάδες αναμένεται να λύσουν δια παντός το χρόνιο πρόβλημα της ανεπαρκούς διάθεσης και επεξεργασίας των σκουπιδιών στη χώρα. 

Ίσως η πιο σημαντική εξέλιξη της χρονιάς, ήταν η απεμπλοκή του ΣΔΙΤ Απορριμμάτων Πελοποννήσου, ενός «πολύπαθου» έργου που προσέκρουσε σε πλήθος εμποδίων μέχρι τις τελικές υπογραφές μεταξύ της Περιφέρειας και της αναδόχου εταιρείας «ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή» το καλοκαίρι του 2018. 

Το ΣΔΙΤ Απορριμμάτων της Περιφέρειας Πελοποννήσου είναι το τέταρτο, κατά σειρά, που μπαίνει σε τροχιά υλοποίησης μετά από αυτά της Δυτικής Μακεδονίας (πλέον σε λειτουργία), της Περιφέρειας Ηπείρου και των Σερρών, στην Κεντρική Μακεδονία.

Το έργο περιλαμβάνει την κατασκευή 3 μονάδων επεξεργασίας (με ΧΥΤΥ) στις τοποθεσίες Παλιοχούνη Αρκαδίας (Δήμος Τρίπολης), Σκάλα Λακωνίας (Δήμος Ευρώτα) και Καλλιρόη Μεσσηνίας (Δήμος Οιχαλίας) καθώς και 2 Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) σε Νέα Κίο (Αργολίδα) και Σπαθοβούνι (Κορινθία), με την επιφύλαξη δημιουργίας περισσότερων σταθμών μελλοντικά, προκειμένου να μειωθεί το κόστος μεταφοράς των απορριμμάτων. 

Το έργο υλοποιεί το μεγαλύτερο μέρος του ΠΕΣΔΑ Πελοποννήσου, θα λειτουργεί παράλληλα με τα Τοπικά Σχέδια Ανακύκλωσης στην πηγή των Δήμων, ενώ έχει μηδενικό ενεργειακό αποτύπωμα. Η ετήσια δυναμικότητα της Μονάδας ανέρχεται σε 200 χιλ. τόνους και το συνολικό ύψος της επένδυσης σε 168 εκατ. ευρώ.

Το 2018 όμως έφερε εκτόνωση και για το «ταλαιπωρημένο» έργο επεξεργασίας απορριμμάτων μέσω ΣΔΙΤ, αυτή τη φορά στην Ηλεία. Τα βήματα που πραγματοποιήθηκαν κατά τους προηγούμενους μήνες ήταν ιδιαίτερα σημαντικά για το έργο. 

Η ανάδοχος κοινοπραξία J&P ΑΒΑΞ-Μεσόγειος-ΑΑΓΗΣ (προσωρινός μειοδότης ήδη από το 2014) οριστικοποιήθηκε, εγκρίθηκε η προγραμματική σύμβαση μεταξύ ΦΟΔΣΑ, κυρίου έργου, κοινοπραξίας και φορέα υλοποίησης ενώ η Οικονομική Επιτροπή έκανε αποδεκτά όλα τα νομιμοποιητικά έγγραφα του αναδόχου, μαζί με τα επικαιροποιημένα συμβατικά έγγραφα, μεταξύ των οποίων και αυτών που αφορούν τη μείωση της ελάχιστης εγγυημένης ποσότητας από 60 σε 45 χιλ. τόνους, η οποία συμφωνήθηκε τους προηγούμενους μήνες.

Πλέον ο Φάκελος Έργου για την κατασκευή της Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων στην Π.Ε. Ηλείας, βρίσκεται στο Ελεγκτικό Συνέδριο με την πολυπόθητη συμβασιοποίηση να ακολουθεί το αμέσως επόμενο διάστημα.

Η νέα ΜΕΑ είναι χωροθετημένη στην περιοχή της Τριανταφυλλιάς, στα διοικητικά όρια του Δήμου Ήλιδας. Ο προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται σε 39 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 22 εκατ. θα προέλθουν από ιδιωτικά κεφάλαια και τα υπόλοιπα 17 εκατ. από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους.

Η ΜΕΑ θα εξυπηρετεί αποκλειστικά το Νομό Ηλείας και θα έχει μέγιστη δυναμικότητα επεξεργασίας 80 χιλ. τόνων απορριμμάτων ετησίως. Το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης του έργου έχει οριστεί σε 18 μήνες από την έναρξη των εργασιών κατασκευής, δηλαδή θα χρειαστούν περίπου 2 χρόνια για την πλήρη λειτουργία της νέας μονάδας.

Οδεύοντας βόρεια, στην Στερεά Ελλάδα, το έργο για την κατασκευή ΜΕΑ για τη 2η Δ.Ε. Ν. Βοιωτίας, με ανάδοχο την κοινοπραξία INTRAKAT-WATT A.E. και του ΦΟΔΣΑ Στερεάς Ελλάδας, προχώρησε με ιδιαίτερα ικανοποιητικούς ρυθμούς. Σήμερα βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη με την ολοκλήρωση της να τοποθετείται στο τέλος του 2019, βάσει του τρέχοντος προγραμματισμού.

Υπενθυμίζεται ότι για τη συγκεκριμένη Μονάδα Επεξεργασίας, οι ιδιωτικές εταιρείες θα συμμετάσχουν μόνο στο κατασκευαστικό σκέλος ενώ τη μετέπειτα διαχείριση θα αναλάβει ο ΦΟΔΣΑ Στερεάς Ελλάδας. 

Ο προϋπολογισμός του έργου, το οποίο θα εξυπηρετεί τους Δήμους Θηβαίων, Αλιάρτου και Τανάγρας, με συνολική ετήσια δυναμικότητα 35.000 τόνων αστικών στερεών αποβλήτων ετησίως (+7.000 τόνους λυματολάσπης), ανέρχεται σε 16,3 εκατ. ευρώ. Το έργο είναι χωροθετημένο περίπου 8 χλμ. έξω από την πόλη της Θήβας.

Υπό ολοκλήρωση βρίσκεται επίσης και η νέα Μονάδα Επεξεργασίας Στραγγισμάτων και Κομποστοποίησης στη Φωκίδα (αρχές του 2019) η οποία θα εξυπηρετεί ολόκληρη την ομώνυμη Περιφερειακή Ενότητα. 

Ακόμη πιο ψηλά, στην Ήπειρο, τον Δεκέμβριο ξεκίνησε η δεύτερη -και τελευταία- φάση δοκιμαστικής λειτουργίας της νέας Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων της Περιφέρειας, υπό πραγματικές συνθήκες, δηλαδή με την εισροή σταδιακά αυξανόμενων φόρτων σκουπιδιών από τους Δήμους. Η κανονική λειτουργία και τα εγκαίνια της νέας Μονάδας έχουν προγραμματιστεί για τον πρώτο μήνα του νέου έτους.

Η νέα Μονάδα θα διαχειρίζεται το σύνολο των σύμμεικτων απορριμμάτων της Περιφέρειας Ηπείρου, καθώς και οργανικά απόβλητα με διαλογή στην πηγή, με την εισαγωγή νέων κάδων καφέ χρώματος. 

Η ΜΕΑ, που κατασκευάστηκε μέσω ΣΔΙΤ, θα έχει τη δυνατότητα επεξεργασίας 105 χιλ. τόνων απορριμμάτων σε ετήσια βάση ενώ θα ανακυκλώνει τουλάχιστον 17.000 τόνους χρήσιμων υλικών και θα παράγει «πράσινη» ενέργεια, ικανή να καλύψει τις ανάγκες 3.000 οικογενειών με εξοικονόμηση 12.000 τόνων CO₂. 

Το ύψος της επένδυσης ανέρχεται συνολικά στα 52,6 εκατ. ευρώ. Στη χρηματοδότηση της επένδυσης, η συμβολή του ΕΣΠΑ ανέρχεται σε 20 εκατ. ευρώ και τα υπόλοιπα προέρχονται από ίδια κεφάλαια του αναδόχου και δανεισμό του από την Alpha Bank (32 εκατ. ευρώ). Ανάδοχος είναι η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή.

Στο «μέτωπο» των Σερρών, η κατασκευαστική εξέλιξη υπήρξε είναι εξίσου ενθαρρυντική: το κατασκευαστικό σκέλος έχει σχεδόν ολοκληρωθεί και σύμφωνα με το ισχύον χρονοδιάγραμμα η δοκιμαστική λειτουργία του έργου θα ξεκινήσει στις 30 Απριλίου 2019.

Αξίζει να σημειωθεί ότι πρόκειται για το συγκεκριμένο έργο, είναι για το πρώτο ΣΔΙΤ που συνδέει πόρους της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου (ΕΣΠΑ 2014-2020) με ιδιωτικά κεφάλαια.

Το συνολικό ύψος της επένδυσης ανέρχεται σε 36,2 εκατ. ευρώ (συμβολή ΕΣΠΑ 15,2 εκατ. ευρώ). Φορέας υλοποίησης και Αναθέτουσα Αρχή της σύμβασης είναι ο Περιφερειακός Σύνδεσμος Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Κεντρικής Μακεδονίας.

Στην ανάδοχο Ανώνυμη Εταιρεία Ειδικού Σκοπού με την επωνυμία ΣΙΡΡΑ Α.Ε. που υλοποιεί τη σύμπραξη συμμετέχουν εταιρείες INTRAKAT Α.Ε., ARCHIRODON και ENVITEC Α.Ε.

Η Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων Σερρών θα έχει χωρητικότητα 63 χιλ. τόνων ετησίως και θα εξυπηρετεί όλους τους Δήμους της Π.Ε. Σερρών καθώς και τον Δήμο Κιλκίς. Η μονάδα θα χρησιμοποιεί τις τεχνολογίες της μηχανικής ανακύκλωσης και της αερόβιας κομποστοποίησης.

Το Φθινόπωρο του 2018 υπήρξε ιδιαίτερα παραγωγικό όσον αφορά τη δρομολόγηση νέων έργων καθώς εγκρίθηκε η μελέτη, χρηματοδότηση, κατασκευή, συντήρηση και λειτουργία του Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης Απορριμμάτων στη Ρόδο, από τη Διυπουργική Επιτροπή ΣΔΙΤ.

Σημειώνεται ότι το εν λόγω έργο αποτελεί το πρώτο έργο Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Απορριμμάτων σε νησί ενώ άλλη μία ιδιαίτερη πρωτιά που αξίζει αναφοράς,  είναι ότι ωρίμασε εξ ολοκλήρου -και μετέπειτα εγκρίθηκε- κατά τη θητεία της νυν Κυβέρνησης, δηλαδή μετά το 2015.

Στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, η Μεσόγειος αναδείχθηκε προσωρινός ανάδοχος για την κατασκευή της νέας ΜΕΑ Αλεξανδρούπολης. Για το συγκεκριμένο έργο εκφράζεται αισιοδοξία για εκκίνηση της κατασκευαστικής φάσης ήδη για το πρώτο τρίμηνο του 2019.

Φορέας Υλοποίησης είναι η Αναπτυξιακή Ανώνυμη Εταιρεία Διαχείρισης Απορριμμάτων Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης (ΔΙ.Α.Α.ΜΑ.Θ. Α.Α.Ε.). Το κόστος του έργου είναι 34,98 εκατ. ευρώ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ, ποσό πλην ΦΠΑ: 28,21 εκατ. ευρώ). Το έργο θα έχει δυναμικότητα 38.855 τόνων/έτος, συμμείκτων αστικών στερεών αποβλήτων.

Κλείνοντας την «περιήγηση»-ανασκόπηση στα τεκταινόμενα γύρω από τα μεγάλα έργα Επεξεργασίας Απορριμμάτων της χώρας, γυρνάμε στο Νότο, και πιο συγκεκριμένα στην Κρήτη, όπου πριν το τέλος του χρόνου επαναδημοπρατήθηκε η Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων που σχεδιάζεται στο Αμάρι Ρεθύμνου από τον Ενιαίο Σύνδεσμο Διαχείρισης Απορριμμάτων Κρήτης (ΕΣΔΑΚ), λίγες μόλις εβδομάδες μετά την πρόσφατη ακύρωση της διαγωνιστικής διαδικασίας.

Οι νέες ημερομηνίες υποβολής προσφορών μετακινήθηκαν για τον πρώτο μήνα του νέου έτους, για τις 10 και 16 Ιανουαρίου, αντίστοιχα.

Ολοκληρώνοντας την ανασκόπηση για το 2018, αξιοσημείωτη εξέλιξη στο χώρο των περιβαλλοντικών έργων υπήρξε η υπογραφή της Προγραμματικής Σύμβασης για τη μελέτη, κατασκευή και λειτουργία έργων διαχείρισης λυμάτων οικισμών Γ΄ Προτεραιότητας (δηλ. οικισμών με πληθυσμό 2.000-15.000 κατοίκων).

Σύμφωνα με τα όσα έγιναν γνωστά για τις επιδόσεις της Ελλάδας στη διαχείριση λυμάτων στη συγκεκριμένη κατηγορία, από σύνολο 385 οικισμών Γ’ Προτεραιότητας το 2018, 148 οικισμοί θεωρούνταν εν δυνάμει σε συμμόρφωση με την Ευρωπαϊκή Οδηγία (117 οικισμοί ήταν σε συμμόρφωση το 2014) ενώ απέμεναν 237 οικισμοί, για 169 από τους οποίους, θα εκτελεστούν έργα κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο.

Για την περίοδο 2014-2020, οι διαθέσιμοι πόροι αγγίζουν τα 916 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό προκύπτει από πόρους του ΥΜΕ-ΠΕΡΑΑ (872 εκατ. ευρώ) και των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (44 εκατ. ευρώ).

Η χώρα αδιαμφισβήτητα μπαίνει σε μία νέα λογική αναφορικά με τη διαχείριση αποβλήτων. Και το 2018 ήταν μία χρονιά προόδου σε αυτό το επίπεδο, αν και παρέμεινε άλυτη η μεγάλη εκκρεμότητα της Αττικής που λειτουργεί ως βαρίδι στην όλη προσπάθεια και τους εθνικούς στόχους, όσο παραμένει σε εκκρεμότητα.

Ελπίδα μας την επόμενη χρονιά, η πρωτεύουσα να έχει δρομολογήσει τα απαραίτητα έργα που θα άρουν το δικό της αδιέξοδο μαζί με νέες Περιφέρειες που σχεδιάζουν αντίστοιχες υποδομές (π.χ. Θεσσαλία, Βόρειο Αιγαίο, Ιόνια Νησιά), στηρίζοντας τη σύγκλιση της χώρας με τους ευρωπαϊκούς ποιοτικούς δείκτες διαχείρισης αποβλήτων. Ίδωμεν…

Φίλιππος Παναγόπουλος-ypodomes.com