Τι προτείνει ο ΣΕΠΟΧ για το νομοσχέδιο δημόσιων συμβάσεων

Με επιστολή του προς τρία Υπουργεία (ΥΠΕΝ, ΥΠΑΝ και ΥΠΟΜΕ) ο Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων και Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ) παρουσιάζει τις προτάσεις και τις επισημάνσεις του σχετικά με το νομοσχέδιο δημόσιων συμβάσεων.

Ακολουθεί η σχετική ανακοίνωση του ΣΕΠΟΧ

“Αναφορικά με το σχέδιο νόμου για «τον εκσυγχρονισμό, την απλοποίηση και την αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων και ειδικότερες ρυθμίσεις για τις προμήθειες στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας», βλέπουμε ως θετικό γεγονός:

α) την ανάδειξη του χωρικού σχεδιασμού, και

β) την εισαγωγή μητρώου επιβλεπόντων, στο οποίο πρέπει να εγγραφούν και οι μελετητές του χωρικού σχεδιασμού, με την προϋπόθεση ότι μελετητής και επιβλέπων δεν είναι το ίδιο πρόσωπο σε μια συγκεκριμένη μελέτη, αυξάνοντας έτσι το πεδίο απασχόλησης και στηρίζοντας σημαντικά την επίβλεψη στη δημόσια Διοίκηση και επομένως ταχεία περαίωση και θεσμοθέτηση των μελετών.

Θεωρούμε όμως ότι δεν αντιμετωπίζει αποτελεσματικά καίρια ζητήματα όπως είναι:

α) οι περίφημες εκπτώσεις των προσφορών που, όπως επισημαίνουν στη διαβούλευση τόσο οι υπηρεσιακοί παράγοντες όσο και η Διεθνής Διαφάνεια-Παράρτημα Ελλάδας,αποτελούν μείζον πρόβλημα τόσο για την ποιότητα των «μελετών και τεχνικών και λοιπών επιστημονικών υπηρεσιών» όσο και για τον υγιή ανταγωνισμό, β) η αναγκαία δίκαιη διάκριση μεταξύ των διαφόρων κλιμάκων μελετητικών γραφείων όσον αφορά τις απαιτήσεις οικονομικής και χρηματοοικονομικής ικανότητας. Συγκεκριμένα επισημαίνουμε ότι:

•  Υπάρχει ανάγκη θετικής διάκρισης ανάμεσα στα υπέρ των μικρών και μικρομεσαίων γραφείων, η υποστήριξη των οποίων αποτελεί και κοινοτική επιταγή. Ιδιαίτερα για τα μικρά και πολύ μικρά γραφεία δεν αντιμετωπίζεται η δυσκολία ικανοποίησης κριτηρίου επιλογής της οικονομικής και χρηματοοικονομικής ικανότητας ιδίως στις σημερινές συνθήκες μετά από μια μεγάλης διάρκειας και οξεία κρίση, κατά τη διάρκεια της οποίας οι προκηρύξεις ήταν ελάχιστες.
• Η δυνατότητα απόκτησης περισσότερων των 2 κατηγοριών μελετητικών πτυχίων ανά φυσικό πρόσωπο μπορεί να επιτυγχάνεται μόνον από επιχειρήσεις με απορρόφηση από αυτές μικρών μονάδων με τις αιτούμενες κατηγορίες.
• Η διατήρηση του θεσμού των απευθείας αναθέσεων μέχρι το όριο των 30.000€, με την προσθήκη όμως προϋποθέσεων, όπως ότι η αναθέτουσα Αρχή θα αιτιολογεί διεξοδικά την αιτία επιλογής αυτού του τρόπου ανάθεσης προς το Συμβούλιο Δημοσίων Έργων ή το ΚΕΣΥΠΟΘΑ και θα εγκρίνεται από αυτό, ανάλογα με την κατηγορία μελέτης οι δε απευθείας αναθέσεις, ανά έτος δεν θα υπερβαίνουν τις δύο ανά μελετητή και σε περίπτωση που δεν εκδηλώνεται ενδιαφέρον για την ανάθεση μπορεί να αρχίσει εκ νέου ο κύκλος των απευθείας αναθέσεων πέραν των δύο.
• Η διατήρηση των διαβουλεύσεων σε συμβάσεις άνω του 1.500.000 αν και η εν λόγω διαδικασία είναι διάτρητη όσον αφορά τον παράγοντα της διαφάνειας και δέον να καταργηθεί.

Ο ΣΕΠΟΧ επιθυμεί να επισημάνει και προτείνει τα εξής:

1) Στο άρθρο 2 του νομοσχεδίου που αφορά τους ορισμούς γίνεται παρέμβαση στον ορισμό τόσο του έργου όσο και των δημοσίων συμβάσεων «μελετών και τεχνικών και λοιπών επιστημονικών υπηρεσιών». Δηλαδή αντικαθίστανται τα αναφερόμενα στον ορισμό των ανωτέρω στον Ν.4412/2016(άρθρο 2 παρ.1 περ.7 και ομοίως άρθρο 2 παρ.3 περ.6) με τον εξής ορισμό «μελετών και τεχνικών και λοιπών επιστημονικών υπηρεσιών»:

«Ως δημόσιες συμβάσεις μελετών και τεχνικών και λοιπών επιστημονικών υπηρεσιών νοούνται όλες οι συμβάσεις οι οποίες συνδέονται ευρύτερα με την εκτέλεση έργου κατά την έννοια της περ.7 ή τον χωρικό σχεδιασμό όταν οι μελέτες δεν εκπονούνται και οι υπηρεσίες δεν παρέχονται από το προσωπικό της αναθέτουσας αρχής» (Αρθρο 2 παρ.7α του νομοσχεδίου).

Έναντι του προηγούμενου ορισμού του ν.4412/2016: «Ως δημόσιες συμβάσεις μελετών και τεχνικών και λοιπών επιστημονικών υπηρεσιών νοούνται όλες οι συμβάσεις που αποβλέπουν ιδίως στην παραγωγή έργου ή αφορά το σχεδιασμό και την απεικόνιση έργου ή παραγωγικής διαδικασίας ή σε μεθόδους ανάπτυξης και σχεδιασμού του ευρύτερου χώρου σύμφωνα με το παράρτημα Ι του Προσαρτήματος Γ’».

Η διαφορά είναι ουσιώδης καθώς στο σχέδιο νόμου οι μελέτες και οι τεχνικές και λοιπές επιστημονικές υπηρεσίες χωρικού σχεδιασμού αποτελούν κατά τρόπο κατηγορηματικό και συγκεκριμένο (δεδομένου ότι κατά την εθνική νομοθεσία ο χωρικός σχεδιασμός ισούται με τον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό του νόμου 4447/16 ως τροποποιήθηκε), άλλη κατηγορία αναφοράς από το «έργο» που ορίζεται στη περ. 7 ως «οικοδομικές εργασίες και εργασίες πολιτικού μηχανικού», έναντι ενός νεφελώδους ορισμού του έργου στο ν.4412  που μπορεί να περιλάμβανε τα πάντα (βλέπε άρθρο 2 του ν.4412). Επίσης αποδεσμεύονται και από το παράρτημα Ι του Προσαρτήματος Γ’ δηλαδή το CPV.

Ο ΣΕΠΟΧ υποστηρίζοντας τη διακεκριμένη αναφορά στο χωρικό σχεδιασμό, ζητεί για λόγους διευκόλυνσης των αναθετουσών αρχών την προσθήκη διευκρίνισης στον ορισμό της παρ. 7α του άρθρου 2 του νομοσχεδίου ως εξής:

«Ως δημόσιες συμβάσεις μελετών και τεχνικών και λοιπών επιστημονικών υπηρεσιών νοούνται όλες οι συμβάσεις οι οποίες συνδέονται ευρύτερα με την εκτέλεση έργου κατά την έννοια της περ.7 ή τον χωρικό (χωροταξικό και πολεοδομικό) σχεδιασμό όταν οι μελέτες δεν εκπονούνται και οι υπηρεσίες δεν παρέχονται από το προσωπικό της αναθέτουσας αρχής».

2) Σε σχέση με την απαίτηση ως κριτηρίου επιλογής της οικονομικής και χρηματοοικονομικής ικανότητας σημειώνουμε τα εξής. Στο νομοσχέδιο παραμένει ως έχει το άρθρο 75 του ν. 4412 που προβλέπει ότι είναι υποχρεωτική η απαίτηση του κριτηρίου της οικονομικής και χρηματοοικονομικής ικανότητας. Ωστόσο, προκειμένου να διασφαλισθεί ο δίκαιος υγιής ανταγωνισμός ανάμεσα σε κατηγορίες μελετών με διαφορετικές δυνατότητες προσφοράς-ζήτησης και επιχειρήσεις που συνδέονται μ’ αυτές και σε συνάφεια με το ΠΔ 71/2019 για τα Μητρώα/Πτυχία, κρίνεται σκόπιμο να εντοπιστεί το θέμα μέσω τροποποίησης που να εξαιρεί κατηγορηματικά από το κριτήριο αυτό όχι  κατηγορίες μελετών αλλά δημόσιες συμβάσεις με ανά κατηγορία αμοιβή κάτω από ένα όριο π.χ. το ανώτατο όριο του πτυχίου Γ ή της ομάδας Β΄

3) Σε σχέση με τις ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές του άρθρου 88 του ν. 4412, επισημαίνουμε τα εξής. Μολονότι καλύτερη η ρύθμιση δεν βελτιώνεται ουσιαστικά η προηγούμενη κατάσταση, κυρίως δε η διαδικασία κλήσης για δικαιολόγηση των ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών και όχι αποκλεισμού κάποιων προσφορών, μέσω της οποίαςι αναθέσεις εμπλέκονται σε δικαστικές προσφυγές και ατέρμονες διαδικασίες ανάθεσης. Από τη διαβούλευση είναι σαφές από τις παρατηρήσεις πλήθους συμμετεχόντων (δημόσιων υπηρεσιών, μελετητών και Διεθνούς Διαφάνειας) ότι το προβλεπόμενο 10% επί του μέσου όρου των προσφορών είναι ιδιαίτερα υψηλό και οδηγεί σε μεγάλες εκπτώσεις αφού σήμερα η κατάσταση των προσφορών σε πολλές κατηγορίες κυμαίνεται μεταξύ 50 και 80% (μέχρι και 95% έχει παρατηρηθεί στις οδοποιίες).

Αντιπροτάσεις που θεωρούμε ότι διορθώνουν περισσότερο τα πράγματα έχουν ως εξής:

α) Μεμονωμένοι μελετητές προτείνουν:

Ως «Ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές» για δικαιολόγηση τεκμαίρονται προσφορές που εμφανίζουν απόκλιση μεγαλύτερη του 10% από το μέσο όρο των προσφορών που υποβλήθηκαν αφαιρουμένων των ακραίων (μεγίστη και ελάχιστη) προσφορών. Αποκλείονται προσφορές με απόκλιση πάνω από 40% από τον μέσο όρο των προσφορών όταν οι προσφέροντες είναι περισσότεροι από 5.

β) Η Διεθνής Διαφάνεια /Ελλάδα προτείνει:

«Να αποκλείονται χαμηλές προσφορές π.χ. όσες έχουν αξία κάτω από τη Μέση Τιμή μείον δύο φορές την Τυπική Απόκλιση».

4) Αναφορικά με την αντιστοίχιση κατηγορίας πτυχίου και CPV (παράρτημα Ι του Προσαρτήματος Γ’), επισημαίνουμε την ανάγκη επικαιροποίησής τους καθώς απουσιάζουν τα αντικείμενα ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ, ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ, ενώ σημειώνουμε ότι στην Αγγλική έκδοσή τους υπάρχει το αντικείμενο “planning services” που καλύπτει πλείστα τα επίπεδα χωρικού σχεδιασμού, ήτοι χωροταξικός, πολεοδομικός, αστικός.

Όπως προαναφέρθηκε η παρούσα παρέμβαση κοινοποιείται στα Υπουργεία Υποδομών & Μεταφορών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, δεδομένης της συσχέτισης των ρυθμίσεων του νομοσχεδίου αυτού με την άμεση ανάγκη τροποποίησης του ΠΔ 99/2018 για τα επαγγελματικά δικαιώματα καθώς και του ΠΔ 71/2019 για τα Μητρώα/Πτυχία. Στην κατεύθυνση αυτή δηλώνουμε τη διαθεσιμότητα του  ΣΕΠΟΧ ως Ευρωπαϊκού/Κοινοτικού επιπέδου φορέα του χωρικού σχεδιασμού στη χώρα να συμμετάσχει στις συντονιστικές επιτροπές για τις τροποποιήσεις των ανωτέρω ΠΔ, και στο πλαίσιο αυτό παρακαλούμε για τις σχετικές ενέργειες και προσκλήσεις σας.

Κλείνοντας, και σε σχέση και με τις προσφάτως προωθούμενες ρυθμίσεις για αναγνώριση πτυχίων και σύνδεση με επαγγελματικά προσόντα, θεωρούμε επιτακτική την έναρξη συζητήσεων με συναρμόδια Υπουργεία και Φορείς για την πιστοποίηση του επαγγέλματος του Χωροτάκτη/Πολεοδόμου, στη βάση και της ανάλογης εμπειρίας σε Ευρωπαϊκό και  Ενωσιακό επίπεδο μέσω, μεταξύ άλλων, του Ευρωπαϊκού Συλλόγου Πολεοδόμων ECTP του οποίου ο ΣΕΠΟΧ είναι μέλος”.