Τι λέει ο ΣΕΠΟΧ για την αναθεώρηση του Ρυθμιστικού της Αθήνας

Από πρόσφατα δημοσιεύματα, έγινε γνωστή η επικείμενη αναθεώρηση του ισχύοντος Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας-Αττικής (ΡΣΑ,ν.4277/2014), σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση του Γενικού Γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος ΥΠΕΝ στο 8ο Συνέδριο Ηλεκτροκίνησης.

Από τις λιγοστές πληροφορίες, που έχουν γίνει μέχρι στιγμής γνωστές, αναφέρονται ως ζητούμενα της αναθεώρησης:
α) Η εξασφάλιση υποδομών και μεταφορικών δικτύων για την εξυπηρέτηση του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού,
β) Η εκ των υστέρων ενσωμάτωση στο στρατηγικό μητροπολιτικό σχεδιασμό του «κυβερνητικού πάρκου» ΠΥΡΚΑΛ,
γ) Ορισμένα θέματα όπως: οι πληθυσμιακές τάσεις, οι μεταναστευτικές ροές, οι κοινωνικοοικονομικές μεταβολές, οι υποβαθμισμένες περιοχές, η ανάπτυξη του αστικού τουρισμού, το γερασμένο κτιριακό απόθεμα, τα κενά και εγκαταλελειμμένα κτίρια, ενώ ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην «πόλη των 15 λεπτών» και τη βιώσιμη κινητικότητα.

Ως προς τη διαδικασία, αναφέρεται η ανάθεση της προκήρυξης διαγωνισμού από το ΥΠΕΝ στο Υπερταμείο με χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο, προϋπολογισμού άνω του 1 εκ. €, εντός του Φεβρουαρίου.

Η κύρια προτεραιότητα φαίνεται να είναι τα μεγάλα έργα ανάπτυξης του Ελληνικού και της ΠΥΡΚΑΛ. Σημειώνουμε ότι όσον αφορά στο Ελληνικό, το πολεοδομικό πλαίσιο της ανάπτυξής του έχει ήδη ολοκληρωθεί, εμπεδώνοντας πλέον τη λογική μιας νέας πόλης 30.000 κατοίκων, μιας «πόλης μέσα στην πόλη», ενώ οι τελικές τροποποιήσεις που έγιναν στο ΡΣΑ πριν τη νομοθέτησή του το 2014, ενέτασσαν το πρώην αεροδρόμιο στο συνολικό μητροπολιτικό
σχεδιασμό ως «Πόλο».

Όσον αφορά στην ΠΥΡΚΑΛ, ο ΣΕΠΟΧ έχει εξαρχής και επανειλημμένα διατυπώσει την αντίθεσή του στη δημιουργία «κυβερνητικού πάρκου» αμέσως μετά αναγγελία του (Απρίλιος 2021) για τη σαρωτική απομάκρυνση της επιτελικής δημόσιας διοίκησης από το Κέντρο της Αθήνας και τη συγκέντρωσή της στη Δάφνη.

Επεσήμανε μάλιστα ότι η υπόθεση της ΠΥΡΚΑΛ αποτελεί μια μείζονος σημασίας παρέμβαση μητροπολιτικού χαρακτήρα, με πολύ σοβαρές λειτουργικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές, κυκλοφοριακές αλλά και συμβολικές επιπτώσεις τόσο στο Κέντρο της Αθήνας, όσο και στην περιοχή υποδοχής στη Δάφνη.

Ιδιαίτερα, μάλιστα, κρίσιμη για τα θέματα της απασχόλησης και της κατοικίας σε ένα κέντρο πόλης, του οποίου η επιτελική διοίκηση αποτελεί διαχρονικά αναπόσπαστο κομμάτι, ήδη όμως τείνει προς τη μονοκαλλιέργεια του τουρισμού.

Τη θέση αυτή ο ΣΕΠΟΧ επανέλαβε σε κοινή συνέντευξη τύπου με την ΕΛΛΕΤ και τον ΣΕΜΠΧΠΑ (Δεκέμβριος 2021) με αφορμή την ανάρτηση της ΣΜΠΕ του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (Σεπτέμβριος 2022), αλλά και στην επιστημονική εκδήλωση «Κυβερνητικό Πάρκο στην ΠΥΡΚΑΛ: Λόγοι και αντίλογοι» στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Μάιος 2024), όπου σύσσωμη η επιστημονική κοινότητα διατύπωσε τις αντιρρήσεις της.

Τέσσερα χρόνια μετα από την αιφνιδιαστική και ατεκμηρίωτη εξαγγελία του «κυβερνητικού πάρκου», από αναρμόδιους προς το σχεδιασμό φορείς, το ΥΠΕΝ επιχειρεί να καλύψει εκ των υστέρων την κραυγαλέα ασυμβατότητα με τον υπερκείμενο χωροταξικό σχεδιασμό του ισχύοντος ΡΣΑ εν όψει της εξέτασης της προσφυγής κατοίκων και φορέων των περιοχών Δάφνης-Υμηττού από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Αυτό μάλιστα γίνεται, ενόσω βρίσκεται ήδη σε αναθεώρηση το Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου Αθηναίων.

Ένα επιπλέον κρίσιμο ερώτημα αφορά στην ίδια τη διαδικασία που διαφαίνεται ότι ακολουθείται. Πώς και από ποιους θα διαμορφωθούν οι στόχοι και τα ζητούμενα τηςαναθεώρησης και θα προδιαγραφεί το πρότυπο χωρικής οργάνωσης και ανάπτυξης για την Αττική;

Υπενθυμίζεται ότι με την κατάργηση του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (ΟΡΣΑ) και Θεσσαλονίκης (ΟΡΘΕ) το 2014, στο πλαίσιο των μνημονιακών πολιτικών λιτότητας, το πεδίο του μητροπολιτικού σχεδιασμού υποβαθμίστηκε ριζικά και παραμένει μετέωρο.

Συνοψίζοντας, το ΥΠΕΝ επιλέγει εκ νέου τη διεκπεραίωση μιας κρίσιμης μελετητικής διαδικασίας, για την οποία είναι θεσμικά υπεύθυνο, μέσα από την ανάθεσή της σε ένα φορέα που στερείται τεχνογνωσίας και δεν διαθέτει το εξειδικευμένο για το σκοπό αυτό προσωπικό, εν προκειμένω το Υπερταμείο και το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.

Το γεγονός αυτό δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα και ανησυχία αναφορικά με το περιεχόμενο, τη διαδικασία, τη διαχείριση και τη διαβούλευση της αναθεώρησης του Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας-Αττικής.

Οι πρόσφατες αυτές εξελίξεις επιβεβαιώνουν εκ νέου την εργαλειοποίηση του σχεδιασμού από το αρμόδιο ΥΠΕΝ, η οποία, απαξιώνει τελικά, το μητροπολιτικό σχεδιασμό της πρωτεύουσας της χώρας.

Ο ΣΕΠΟΧ καλεί το ΥΠΕΝ:
• να εισακούσει, έστω την τελευταία στιγμή, τις θέσεις της επιστημονικής κοινότητας και τις αιτιάσεις της κοινωνίας των πολιτών.
• να ενισχύσει επιπλέον ουσιαστικά και αποτελεσματικά το επίπεδο του μητροπολιτικού σχεδιασμού κατ’ αναλογία των ευρωπαϊκών πρακτικών.

Σε μια εποχή κλιματικής κρίσης, οξυνόμενων κοινωνικών προβλημάτων και μεγάλων προκλήσεων για τη διαφάνεια και τη δημοκρατία, οι επιλογές της πολιτείας είναι αναγκαίο να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα τόσο ως προς το περιεχόμενο, όσο και ως προς τις διαδικασίες του μητροπολιτικού χωροταξικού σχεδιασμού.