Στασινός: Αναγκαίο, νέο πρόγραμμα επιδοτήσεων για ανθεκτικά κτίρια

Την ανάγκη θέσπισης του «Αναβαθμίζω», δηλαδή ενός νέου προγράμματος επιδοτήσεων για τη δημιουργία ανθεκτικών κτιρίων, μέσω της συνολικής ανακαίνισής τους, στα πρότυπα ενός βελτιωμένου και μεγαλύτερου «Εξοικονομώ», επισημαίνει στη συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, Γιώργος Στασινός, με αφορμή τα προβλήματα που προκλήθηκαν από την πρόσφατη κακοκαιρία που έπληξε τη χώρα.

Ο κ. Στασινός έκανε λόγο για ένα νέο Ελληνικό Κύμα Ανακαίνισης στο οποίο θα περιλαμβάνονται τα ιδιωτικά, τα δημόσια αλλά και όλα τα κτίρια συνάθροισης κοινού, και το οποίο μπορεί να συμβάλει σημαντικά τόσο στην προσαρμογή της χώρας στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής, όσο και στη δημιουργία των προϋποθέσεων για βιώσιμη ανάπτυξη και νέες θέσεις εργασίας, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά.

Εκτεθειμένες στην κλιματική αλλαγή υποδομές και κτίρια

Σύμφωνα με τον κ. Στασινό: «Και τα κτίρια μας και οι υποδομές μας είναι εκτεθειμένες στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής – και γενικότερα στις φυσικές καταστροφές. Διότι στην πλειοψηφία τους έχουν σχεδιαστεί και κατασκευαστεί με άλλες παραδοχές, που δεν μπορούσαν να προβλέψουν την δραματική αλλαγή που έχει επέλθει στις κλιματικές συνθήκες. Και φέρνουν όλο και πιο συχνά, όλο και πιο ισχυρά, καιρικά φαινόμενα και καταστροφές».

Όπως είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «ο ένας δρόμος που πρέπει και ακολουθούμε είναι ο μακροπρόθεσμος: να συμβάλλουμε όσο περισσότερο μπορούμε ως χώρα στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και γενικότερα ρύπων. Και εδώ είναι κρίσιμος τόσο ο τομέας της ηλεκτροπαραγωγής, με την απολιγνιτοποίηση, όσο και της ενεργειακής κατανάλωσης: με την ενέργεια στα κτίρια και τα καύσιμα στις μεταφορές.

Ο δεύτερος, είναι ένας δρόμος πιο άμεσης απόδοσης: η θωράκιση της κοινωνίας και της οικονομίας απέναντι στα φαινόμενα. Αυτό είναι η έννοια της Ανθεκτικότητας. Σας θυμίζω, διότι πολλοί το ξεχνούν, ότι νέα πολιτική της ΕΕ και το σχετικό Ταμείο για τις επιπτώσεις της πανδημίας, δεν είναι μόνο Ανάκαμψης, όπως λένε οι περισσότεροι, αλλά και Ανθεκτικότητας. Εμείς δεν το ξεχνάμε και προσπαθούμε να το θυμίζουμε διαρκώς σε όλους – και στην κυβέρνηση».

Υιοθετήση θεσμικών προτάσεων ΤΕΕ

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΤΕΕ, «σε αυτόν τον δρόμο φαίνεται να προχωράμε θεσμικά καλά, με την υιοθέτηση της πρότασής μας για Εθνικό Μητρώο Υποδομών, Ενιαίο Ψηφιακό Χάρτη και Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου, ώστε να αποκτήσει για πρώτη φορά η Πολιτεία πραγματική εικόνα, σε τεχνικό επίπεδο, του δομημένου περιβάλλοντος, να ξέρει κεντρικά ποιος έχει κατασκευάσει τι, σε τί κατάσταση βρίσκεται, τί ανάγκες συντήρησης έχει, είτε μιλάμε για ένα δημόσιο κτίριο είτε για μια γέφυρα.

Αλλά και με ένα φιλόδοξο πρόγραμμα ολοκλήρωσης του πολεοδομικού σχεδιασμού σε 10 χρόνια, που εκκρεμεί εδώ και 4 δεκαετίες, και μπορεί να ορίσει ελεύθερους χώρους, αντιπλημμυρικά έργα και τόσες άλλες παραμέτρους απαραίτητες για την υγεία και την ασφάλεια όλων μας».

Όπως επεσήμανε, «τα προγράμματα που τρέχουν για ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων βοηθούν και στους δύο αυτούς στόχους, αλλά δεν είναι αρκετά και χρειάζονται σημαντικές παρεμβάσεις, διεύρυνση, βελτιώσεις. Το δείχνει η 10ετής εμπειρία. Αλλά είναι και ανάγκη πλέον, διότι η αλλαγή του κλιματικού στόχου της ΕΕ για μείωση εκπομπών αερίων στο 55%, σημαίνει ότι θα αλλάξουν όλες οι σχετικές ενεργειακές και μη οδηγίες και το ΤΕΕ έχει καταθέσει αναλυτικές προτάσεις ειδικά για το Εξοικονομώ».

Δεν αρκεί το Εξοικονομώ – Αυτονομώ

Ο κ. Στασινός ξεκαθάρισε ότι το πρόγραμμα “Εξοικονομώ – Αυτονομώ” δεν αρκεί για την προστασία των πολιτών απέναντι στις προκλήσεις. Όπως εξήγησε, «η θερμομόνωση, η αλλαγή κουφωμάτων και μέσου θέρμανσης, η εγκατάσταση ΑΠΕ και οι άλλες παρεμβάσεις που προβλέπονται εξοικονομούν ενέργεια και μειώνουν τις εκπομπές ρύπων γενικά, όπως βελτιώνουν και το μικροκλίμα σε κάθε επιδοτούμενη κατοικία, αλλά αυτό είναι μικρό μόνο κομμάτι της ζητούμενης θωράκισης, της επίτευξης της Ανθεκτικότητας».

Υπενθύμισε μάλιστα, την πρότασή του για τη δημιουργία του Ελληνικού Κύμα Ανακαίνισης, κατ΄ αναλογία της σχετικής Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας. Διότι, όπως τόνισε, «πρέπει τώρα να δράσουμε ώστε να θωρακίσουμε τα κτίρια μας απέναντι σε κάθε απειλή, να τα κάνουμε πιο πράσινα, πιο ασφαλή, καλύτερα για την υγεία και την ευεξία μας», επισημαίνοντας ότι «οι απειλές θα αυξάνονται τα επόμενα χρόνια».

Πέρασμα από το Εξοικονομώ στο Αναβαθμίζω

Αναλύοντας το Κύμα Ανακαίνισης και το βαθμό που η χώρα, με τους διαθέσιμους πόρους, δύναται να υποστηρίξει ένα τόσο φιλόδοξο πλάνο, ο κ. Στασινός είπε: «Προτείνω ως πρώτο βήμα να περάσουμε από το «Εξοικονομώ» (και «Αυτονομώ») στο «Αναβαθμίζω». Αναβαθμίζω συνολικά και απέναντι σε κάθε μελλοντική πρόκληση.

Διότι τώρα είναι η μοναδική ευκαιρία να θωρακίσουμε τα παλαιότερα κτίρια μας, να βελτιώσουμε τη ζωή μας αλλά και να προετοιμαστούμε για κρίσιμα συμβάντα. Τόσο από τις άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (πλημμύρες, καύσωνες, πυρκαγιές κλπ) όσο και από άλλες φυσικές καταστροφές, όπως οι σεισμοί. Και αυτό να είναι το πρώτο βήμα ώστε να δημιουργήσουμε το Ελληνικό Κύμα Ανακαίνισης για να θωρακίσουμε το μέλλον μας».

Όπως εξήγησε, το πρόγραμμα «Αναβαθμίζω» που προτείνει «πρέπει να περιλαμβάνει, με ένα ή περισσότερα προγράμματα, μικρή σημασία έχει αυτό, το σύνολο των κτιρίων της χώρας: τις κατοικίες και τα δημόσια κτίρια αλλά όχι μόνο: πρέπει να περιλαμβάνει όλα τα κτίρια συνάθροισης κοινού, τα γραφεία, τα επαγγελματικά και βιομηχανικά κτίρια, τα κτίρια μικτής χρήσης.

Πρέπει ουσιαστικά να περιλαμβάνει δράσεις συνολικής αναβάθμισης και θωράκισης, όπως φυσικά η ενεργειακή αναβάθμιση αλλά ταυτόχρονα μαζί πρέπει να προχωρούν ο στατικός έλεγχος και η αντισεισμική ενίσχυση, η πυρασφάλεια, η αναβάθμιση του αερισμού. Και αυτό να αφορά όχι μόνο ανεξάρτητες ιδιοκτησίες αλλά τα κτίρια συνολικά, με τους κοινόχρηστους χώρους. Και μαζί να προωθήσουμε και τις επεμβάσεις για την προσβασιμότητα στα κτίρια από άτομα ηλικιωμένα ή με κινητικές δυσκολίες».

Πρώτη φόρα τόσο πολλοί πόροι

Όπως τόνισε ο πρόεδρος του ΤΕΕ, «πόρους έχουμε, για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας τόσους πολλούς, με το νέο ΕΣΠΑ, το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης. Και τα οφέλη από ένα Ελληνικό Κύμα Ανακαίνισης διαχέονται σε όλους τους κλάδους και τομείς. Και σε συνεργασία με ιδιωτικούς πόρους, με μόχλευση σε χρηματοδοτικά εργαλεία, ή χρήση καινοτόμων και υβριδικών μορφών χρηματοδότησης, ή ευέλικτων σχημάτων όπως οι εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών ή ΣΔΙΤ, μπορούμε να προσθέσουμε και πολλούς ιδιωτικούς πόρους. Είναι ανάγκη, θα έλεγα, να το κάνουμε αποτελεσματικά».

Είναι όμως ρεαλιστικός στόχος να ανακαινιστεί, να αναβαθμιστεί και να θωρακιστεί κλιματικά και σεισμικά το σύνολο του γερασμένου κτιριακού αποθέματος της χώρας και με ποιόν τρόπο; Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Στασινός, «η αναβάθμιση του συνόλου του κτιριακού αποθέματος είναι εξαιρετικά φιλόδοξος στόχος, αντικειμενικά δεν νομίζω ότι είναι εφικτό να γίνει μέσα στα επόμενα 10-20 χρόνια».

«Εάν», είπε, «εστιάσουμε στα παλαιότερα, γερασμένα κτίρια και ακολουθήσουμε φιλόδοξες πολιτικές και πάρουμε γενναία μέτρα, ναι, πιστεύω ότι είναι εφικτό. Αλλά πρέπει να δημιουργήσουμε νέα και μεγαλύτερα προγράμματα, που, όπως σας είπα, δεν μπορούν να εστιάζουν μόνο στην εξοικονόμηση ενέργειας αλλά στη συνολική αναβάθμιση των παλιών κτιρίων. Και βέβαια δεν γίνεται αυτό με προγράμματα της λογικής ποιος πρόλαβε να κάνει πιο γρήγορα αίτηση, τα προγράμματα αυτά πρέπει να είναι ανοιχτά και με αξιολόγηση».

Χρήση φορολογικής δήλωσης

Όπως πρότεινε ο πρόεδρος του ΤΕΕ, «θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί η φορολογική δήλωση για στοχευμένες παρεμβάσεις που βρίσκονται στην καρδιά της πολιτικής ανθεκτικότητας και καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής. Η πρόταση που κάνω είναι η δημιουργία ενός προγράμματος, με χρήση ευρωπαϊκών πόρων ΕΣΠΑ και Ταμείου Ανάκαμψης αλλά και όσων εθνικών μπορούμε, για ένα σταθερό πλαίσιο ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ κατοικίας».

Και συνέχισε λέγοντας: «Στα παλαιότερα κτίρια που θα επιλέξουμε, για παράδειγμα όσα έχουν χτιστεί πριν το 1985, αν ένας ιδιώτης, ο ιδιοκτήτης, προχωρήσει σε εργασίες στατικής, δομικής, αισθητικής αναβάθμισης για παράδειγμα ύψους 20.000 ευρώ, το κράτος θα του δίνει ακόμη 20.000 ευρώ για εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης και εξοικονόμησης πόρων, όπως το νερό. Και το αντίστροφο. Αλλά θα πρέπει να πετύχει συγκεκριμένους στόχους. Και αυτό θα μπορούσε να γίνει, με χρήση των κονδυλίων που προανέφερα, είτε με επιδότηση είτε με τη μορφή φοροαπαλλαγής πχ μέσα σε μία τριετία».

Υπενθύμισε μάλιστα, τη δημόσια και αναλυτική πρόταση που είχε καταθέσει για την αναβάθμιση των προσόψεων των διατηρητέων κτιρίων, μέσω αγοράς συντελεστή δόμησης και Ηλεκτρονικής Τράπεζας Γης. Όπως σημείωσε, «η κυβέρνηση επέλεξε να προχωρήσει ένα πιο μικρό πρόγραμμα με επιδοτήσεις για την αποκατάσταση διατηρητέων κτιρίων.

Να επανεξεταστεί το θέμα της μεταφοράς συντελεστή δόμησης

Είναι ένα βήμα, αλλά όχι αρκετό – και πρέπει να δούμε και τις λεπτομέρειες. Επίσης προωθεί ένα νέο θεσμικό πλαίσιο και σύστημα για την ανακαίνιση και επαναχρησιμοποίηση παλιών κτιρίων που έχουν εγκαταλειφθεί από τους ιδιοκτήτες τους, βασισμένη σε συγκεκριμένη πρόταση που είχαμε καταθέσει ως ΤΕΕ. Και αυτό είναι πολύ χρήσιμο και σημαντικό. Ελπίζω ότι το αρμόδιο υπουργείο, το ΥΠΕΝ, θα επανεξετάσει και το θέμα της μεταφοράς συντελεστή δόμησης και της Ηλεκτρονικής Τράπεζας Γης, ώστε να δημιουργήσουμε μια βεντάλια αξιώσεων στα προγράμματα για τα παλαιά κτίρια».

Τέλος, στο δρόμο προς την ενεργειακή ουδετερότητα και την ανθεκτικότητα, για τον κ. Στασινό μπορούν να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και να τονωθεί η ανάπτυξη και η πραγματική οικονομία. «Η ενίσχυση της απασχόλησης, η δημιουργία θέσεων εργασίας, η παραγωγή προστιθέμενης αξίας – και μάλιστα εγχώριας, η δημιουργία νέου πλούτου, είναι στην καρδιά των ευρωπαϊκών πολιτικών για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και των προτάσεων που κάνει το ΤΕΕ για τον τετραπλό μετασχηματισμό που έχει ανάγκη η χώρα: ενεργειακό, ψηφιακό, βιομηχανικό, κυκλικής οικονομίας», ανέφερε χαρακτηριστικά.

«Αρκεί οι πολιτικές που επιλέγουμε, τα προγράμματα που προωθούμε και τα μέτρα που εγκρίνονται να είναι σχεδιασμένα με αυτόν τον στόχο: να κερδίζουν όλοι στην πραγματική οικονομία. Η μάχη ενάντια στην κλιματική αλλαγή δημιουργεί προκλήσεις αλλά έχει και πολλές ευκαιρίες», τόνισε ο πρόεδρος του ΤΕΕ.