Στα Τρίκαλα το πρώτο πιστοποιημένο παθητικό διατηρητέο κτήριο

Το πρώτο παθητικό διατηρητέο κτήριο – μουσείο παραδόθηκε στον Δήμο Τρικκαίων την Τετάρτη 5 Σεπτεμβρίου 2024. Μάλιστα σύμφωνα με τη σχετική πιστοποίηση από το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτηρίου (ΕΙΠΑΚ) που δόθηκε τον Μάρτιο του 2024, το κτίσμα είναι το πρώτο του είδους του σε όλον τον κόσμο.

Το συγκεκριμένο κτήριο θα στεγάσει σε σύντομο διάστημα το «Σπίτι Τρικαλινών Μουσικών Δημιουργών», ένα έργο που συμπληρώνει τη διατήρηση, προβολή και προώθηση του μουσικού πλούτου των Τρικάλων και του λαϊκού τραγουδιού.

Διότι αυτό το κτίσμα – δωρεά της οικογένειας Μάντζαρη στον Δήμο Τρικκαίων («αρχοντικό Κυρνάσιου» περιγράφεται στο ΦΕΚ του 1994 που το χαρακτηρίζει ως διατηρητέο), θα στεγάσει ηλεκτρονικώς το έργο των Κώστα Βίρβου, Απόστολου Καλδάρα, Χρήστου Κολοκοτρώνη, Γιώργου Σαμολαδά, Δημήτρη Μητροπάνου.

Πρόκειται για ένα:

• ψηφιακό μουσείο,
• παθητικό κτήριο,
• διατηρητέο κτίσμα,
• ηλικίας άνω των 125 ετών (χτίστηκε περί το 1896)
• στην παραδοσιακή συνοικία «Βαρούσι» (γωνία των οδών Κώστα Βίρβου και Αγίων Αναργύρων).

Το κτήριο παραδόθηκε από τη Διεύθυνση τεχνικών Υπηρεσιών (διευθύντρια κ. Θεοδ. Σαργιώτη) στη Διεύθυνση Παιδείας, Πολιτισμού και Αθλητισμού του Δήμου Τρικκαίων (διευθυντής κ. Στεφ. Νταλάσης) παρόντος του αντιδημάρχου Παιδείας, Πολιτισμού και Αθλητισμού Μιχάλη Λάππα, ο οποίος αναφέρθηκε σε «μια πολύ σημαντική πολιτιστική ψηφίδα και τεχνική διάσταση, ένα έργο εξαιρετικό για την προβολή της μουσικής μας κληρονομιάς».

Παρέστησαν στελέχη των δύο διευθύνσεων (Ευφρ. Μπράκη, Ν. Δερμάνη, Μαρ. Τσιούτσια), ο διευθυντής του Μουσείου Τσιτσάνη Στέλιος Καραγιώργος, οποίος, έχοντας τη βασική ιδέα για το κτίσμα, συλλέγει το υλικό που θα ψηφιοποιηθεί για να ενταχθεί στο νέο αυτό μουσείο, οι εκπρόσωποι της εταιρείας Α. ΛΙΤΟΥ – Γ. ΓΚΕΚΑΣ ΟΕ που ανέλαβε το έργο (προϋπολογισμός 666.300€).

Το έργο

Στο κτήριο ακολουθήθηκε μια συγκεκριμένη σειρά για να διατηρηθεί, να στηριχθεί, να ανακαινιστεί, να αναμορφωθεί σε παθητικό κτήριο.

Οι εργασίες αρχικώς αφορούσαν στη στήριξη και αναστήλωσή του, πάντα με τη έγκριση των σχετικών μελετών από το Υπουργείο Πολιτισμού και την Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων. Ενδεικτικά, έγιναν εργασίες, όπως:

• Πλήρης αποκατάσταση της ξύλινης στέγης
• Αποκατάσταση των υφισταμένων ξύλινων δοκών του μεσοπατώματος
• Αναδόμηση βόρειου τοίχου με ανάκτηση αυθεντικών ξύλινων διαζωμάτων
• Καθαίρεση επιχρισμάτων
• Αποξήλωση των εσωτερικών ξηλόπηκτων τοίχων του ισογείου και του ορόφου και αναδόμηση των ξύλινων φερόντων στοιχείων
• Αποκαταστάσεις – συντηρήσεις των σκελετών τοίχου, δαπέδων, των κουφωμάτων κ.α.
•  Επισκευή και συντήρηση όλων των αυθεντικών ξύλινων στοιχείων του κτηρίου

Πολλές άλλες εργασίες αφορούσαν στον εξωτερικό χώρο (μικρή αυλή), στη διαμόρφωση του χώρου υποδοχής επισκεπτών/τριών και δημιουργία τουαλετών.
Σημαντικό να τονιστεί ότι, όπου ήταν δυνατόν, κρατήθηκαν τα ίδια στοιχεία (π.χ. παντζούρια, πόρτες, με συντήρηση) ή βάσει των παλιότερων κατασκευάστηκαν νέα, στα ίδια ακριβώς πρότυπα.

Το Παθητικό Κτήριο

Παθητικό λέγεται το κτήριο στο οποίο «η εσωτερική θερμική άνεση εξασφαλίζεται αποκλειστικά από προθέρμανση ή πρόψυξη της ποσότητας του νωπού αέρα, η οποία απαιτείται για τη σωστή εσωτερική ατμόσφαιρα, χωρίς τη χρήση επιπλέον ανακυκλοφορίας του αέρα». Επομένως καταναλώνει τη μικρότερη δυνατή ενέργεια για θέρμανση και ψύξη.

Αυτό επιτυγχάνεται με

1. Μηχανικό αερισμό με ανάκτηση θερμότητας για έλεγχο θερμοκρασίας.
   Συγκεκριμένο ειδικό μηχάνημα ψύχει ή θερμαίνει τον αέρα (αναλόγως της εποχής), προκειμένου αυτός να φτάνει στο εσωτερικό του κτηρίου σε σταθερή θερμοκρασία 21 βαθμών Κελσίου, κάθε μήνα του χρόνου.
2. Πρόσθετη μόνωση (αυξημένο πάχος μόνωσης βάσει προδιαγραφών)
3. Αεροστεγανότητα (δεν υφίσταται κενό στα τζάμια ή τις πόρτες). Τα κουφώματα, για παράδειγμα, είναι από τετρακολλητή ξυλεία και τα τζάμια τριπλά.

Η πιστοποίηση ότι πρόκειται για Παθητικό Κτήριο δόθηκε από το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτηρίου (ΕΙΠΑΚ) και υπάρχει ειδικό σήμα στην είσοδο του κτηρίου. Το ΕΙΠΑΚ είναι εκπρόσωπος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Παθητικών Κτηρίων στην Ελλάδα, εξουσιοδοτημένο από το Διεθνές Ινστιτούτο Παθητικών Κτηρίων ως πιστοποιητής παθητικών κτηρίων και έχει πιστοποιήσει παθητικά κτήρια σε Ελλάδα, Κύπρο, Γερμανία και Ιταλία.