Σήμερα η σύνδεση του TAP με το ΔΕΣΦΑ, τα οφέλη για την Ελλάδα

Ένα μεγάλο έργο, το οποίο αφορά όχι μόνο τη χώρα μας, αλλά τα Βαλκάνια και την Ευρώπη στο σύνολο της, κάνει πρεμιέρα από σήμερα στην Ελλάδα, καθώς ο Διαδριατικός Αγωγός, γνωστός και ως TAP (Trans Adriatic Pipeline), συνδέεται με το ΔΕΣΦΑ.

Η τελευταία εξέλιξη για το σημαντικό αυτό έργο ήταν όταν τέθηκε σε εμπορική λειτουργία πριν από ένα μήνα (17 Νοεμβρίου), ενώ στις αρχές του ίδιου μήνα (2 Νοεμβρίου) είχε πραγματοποιηθεί και η πρώτη δημοπρασία για την κατανομή αδιάλειπτης μεταφορικής ικανότητας παράδοσης φυσικού αερίου στο νέο σημείο διασύνδεσης του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΕΣΦΑ) με τον αγωγό TAP στη Νέα Μεσήμβρια.

Το έργο και τα χαρακτηριστικά του

Μέσω του Διαδριατικού αγωγού θα μεταφέρεται φυσικό αέριο από το κοίτασμα Shah Deniz II στο Αζερμπαϊτζάν προς τη Νοτιοανατολική και την Κεντρική Ευρώπη.

Ο προϋπολογισμός του έργου ανήλθε συνολικά στα 4.5 δις. ευρώ με το ένα τρίτο εξ αυτών (δηλαδή το 1.5 δις) να αφορά το μέρος που θα περνάει από τη χώρα μας, και το οποίο είναι και το μεγαλύτερο του αγωγού. Η δημοπρασία του έργου πραγματοποιήθηκε το 2015 με ανάδοχο την TAP Pipeline a.g. και χρηματοδοτήθηκε από ίδια κεφάλαια.

Ο Διαδριατικός Αγωγός ξεκινά από το Αζερμπαϊτζάν και διασχίζει τη Γεωργία, την Τουρκία, την Ελλάδα, την Αλβανία και μέσω ενός υποθαλάσσιου αγωγού στην Αδριατική Θάλασσα φτάνει στη Ν.Ιταλία. Το συνολικό μήκος του αγωγού ανέρχεται στα 878 χιλιόμετρα τα οποία μοιράζονται ως εξής:

• Ελλάδα 550 χλμ
• Αλβανία 215 χλμ
• Αδριατική Θάλασσα 105 χλμ.

Η υλοποίησή του ξεκίνησε το Μάιο 2016 και στο πρότζεκτ συμμετείχαν σημαντικές διεθνείς εταιρίες με τα εξής ποσοστά: BP(20%), SOCAR (20%), Snam (20%), Fluxys (19%), Enagas (16%) και Axpo (5%).

Κατά τη διάρκεια της κατασκευής του έργου τοποθετήθηκαν 55000 σωληναγωγοί συνολικού βάρους 520000 τόνων, οι οποίοι «αναρριχήθηκαν» στο μέγιστο υψόμετρο των 2100 μέτρων (Αλβανία) και «καταδύθηκαν» στα 810 μέτρα (Αδριατική Θάλασσα).

Ύστερα από 4.5 έτη έργων η στιγμή που όλοι περίμεναν έχει έρθει καθώς ήδη εδώ και ένα μήνα έχουν τεθεί σε ισχύ τα 25ετή συμβόλαια τα οποία έχουν καλύψει το 95% της διατιθέμενης μεταφορικής δυναμικότητας (gas transportation agreements).

Να υπενθυμίσουμε πως το υπόλοιπο 5% παραμένει διαθέσιμο προς δημοπράτηση μέσω της πλατφόρμας PRISMA και για όσους έχουν εγγραφεί σε αυτή. Μάλιστα η εν λόγω διαδικασία έχει ξεκινήσει από τα μέσα του προηγούμενου μήνα.

Τα συμβόλαια και το ενδιαφέρον των παρόχων

Αξίζει σε αυτό το σημείο να αναφερθεί πως ένα βασικό στοιχείο για την πορεία της διαδρομής του φυσικού αερίου, καθώς και τη χρονολογική σειρά με την οποία το φυσικό αέριο θα ξεκινούσε να περνάει από τα εθνικά συστήματα των εμπλεκόμενων κρατών, ήταν η μορφή των συμβολαίων.

Το παραπάνω οφείλεται στο γεγονός ότι κάθε πάροχος είχε προχωρήσει σε ξεχωριστή συμφωνία (γνωστη και ως gas sale agreement) με το κοίτασμα φυσικού αερίου στο Αζερμπαϊτζάν.

Κάτι τέτοιο είχε ως αποτέλεσμα η σύνδεση του εκάστοτε εθνικού δικτύου μεταφοράς φυσικού αερίου με το κοίτασμα Shah Deniz II να πραγματοποιηθεί σε διαφορετική στιγμή και όχι ταυτόχρονα.

Έτσι την “πρεμιέρα” των συνδέσεων έκανε η Ιταλία, η ισχύς του συμβολαίου της οποίας ξεκίνησε στις 17 Νοεμβρίου. Από εκεί το αζέρικο αέριο θα “ταξιδεύει” προς Γερμανία, τη Γαλλία, την Αυστρία και την Ελβετία.

Η χωρητικότητα του αγωγού ανέρχεται στα 10 δισ. Κυβικά μέτρα (bcm)/έτος για τα επόμενα 25 έτη, αλλά υπάρχει η δυνατότητα διπλασιασμού τόσο της μεταφορικής δυναμικότητας (20 bcm/έτος) όσο και της χρονικής διάρκειας του έργου (50 έτη).

Βέβαια, κάτι τέτοιο θα εξαρτηθεί από την επιθυμία των συμμετεχόντων για την ποσότητα φυσικού αερίου που θα μεταφέρεται μέσω του αγωγού. Μάλιστα η διαδικασία αυτή ονομάζεται market test και θα πραγματοποιείται ανά διετία.

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που θα κρίνει την ποσότητα του μεταφερόμενου φυσικού αερίου και τη χρονική διάρκεια του έργου είναι η διάρκεια των συμβολαίων. Υπενθυμίζουμε πως μέχρι στιγμής βρισκόμαστε στο στάδιο της υποβολής των μη δεσμευτικών προτάσεων, ενώ οι δεσμευτικές προτάσεις αναμένονται περί το καλοκαίρι του 2021.

Η σημασία του αγωγού για την Ευρώπη και την Ελλάδα

Το βάρος και η σημασία που αποδίδεται στη συγκεκριμένη υποδομή είναι σημαντικό και αντικατοπτρίζεται από το γεγονός πως έχει χαρακτηριστεί ως έργο κοινού ενδιαφέροντος (Project of Common Interest) από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η στάση αυτή της ΕΕ βασίζεται στο γεγονός πως η Γηραιά Ήπειρος επιδιώκει την ενεργειακή της “απεξάρτηση” από τις εισαγωγές της Ρωσίας και το “μονοπώλιο” που επικρατεί.

Μάλιστα, το συγκεκριμένο έργο είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την Ελλάδα, καθώς όχι μόνο εξασφαλίζει μία ακόμα πηγή τροφοδότησης φυσικού αερίου, αλλά και την καθιστά ως εξέχοντα ενεργειακό κόμβο, διότι μέσω αυτής θα διαμοιράζεται φυσικό αέριο στα Βαλκάνια -μέσω του ελληνοβουλγαρικού IGB- και στην Ευρώπη μέσω του TAP.

Τα παραπάνω καθιστούν την Ελλάδα σημαντικό παίκτη και ταυτόχρονα πρωταγωνιστή και ρυθμιστή στις προαναφερθείσες αγορές, ενισχύοντας έτσι ακόμα περισσότερο τη στρατηγική της σημασία.