“Πράσινο φως” από την Περιφέρεια για το νέο πάρκο δίπλα στη Μαρίνα Φλοίσβου

“Πράσινο φως” δόθηκε από την Περιφέρεια Αττικής για την κατασκευή και λειτουργία του έργου «Πάρκο Ναυτικής Παράδοσης “Οδυσσέας – Οι Έλληνες και η Θάλασσα” της Αστικής μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας “ΚΥΚΛΩΨ” σε εκτός σχεδίου περιοχή της Δ.Ε. Παλαιού Φαλήρου».

Στα πλαίσια της αδειοδοτικής διαδικασίας, η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) έφθασε στην Περιφέρεια Αττικής για γνωμοδότηση.

Στην πρόσφατη συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Αττικής, την 1η Μαρτίου 2024, υπήρξε κατά πλειοψηφία απόφαση για θετική γνωμοδότηση επί των περιβαλλοντικών όρων του έργου.

Το έργο αποτελεί μια σημαντική αστική παρέμβαση σε μια ιδιαίτερη περιοχή στο παράκτιο μέτωπο της Αττικής. Στόχος είναι το έργο να αποτελέσει ένα οραματικό και εμβληματικό σχέδιο παρέμβασης που αφορά σε έναν ολοκληρωμένο/πολυδιάστατο και ζωντανό χώρο παιδείας, πολιτισμού και αναψυχής με άξονα τη θάλασσα. Στόχος παράλληλα είναι η οργανική προσέγγιση φυσικού και δομημένου χώρου, εμπνευσμένη από τη θάλασσα, δημιουργώντας ένα συνεκτικό ελκυστικό θαλασσινό τοπίο, περιβαλλοντικά ευαίσθητο, με ταυτότητα και χαρακτήρα, με συμπληρωματικότητα μεταξύ κλειστού και ανοιχτού χώρου, που θα δίνει προστιθέμενη αξία στην πόλη και στη χώρα.

Σκοπός είναι το Λιμάνι του Οδυσσέα να αναδείξει τη θάλασσα ως βασικό συστατικό στοιχείο του πολιτισμού και της φυσιογνωμίας της ίδιας της Αθήνας. Η πρόταση επιδιώκει να αναβαθμίσει τις πολιτιστικές υποδομές και την ποιότητα ζωής της πόλης, δημιουργώντας ένα σημείο αναφοράς με υψηλής ποιότητας κοινόχρηστους χώρους και χώρους πρασίνου, συγκροτώντας έναν πόλο εύκολα προσβάσιμο για όλους, ανοιχτό τις περισσότερες ώρες της ημέρας, ενισχύοντας τη διαπερατότητα και συνδεσιμότητα του παράκτιου μετώπου, καλλιεργώντας συνέργειες και αμοιβαία οφέλη με τις όμορες χρήσεις. Επιδιώκει να ενισχύσει τέλος το ρόλο της Μητρόπολης ως τουριστικού προορισμού, ενσωματώνοντας καινοτόμες δράσεις και συνδέοντας τον επισκέπτη της πόλης με την ίδια την κοινωνία και την πολιτιστική κληρονομιά της, αναδεικνύοντας ότι διαχρονικά όλα τα λιμάνια, λειτουργούν ως προορισμοί και ως τόποι ανταλλαγής ιδεών και αγαθών.

Φορέας του έργου είναι η Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρείας “ΚΥΚΛΩΨ”.

Τι περιλαμβάνει το έργο

Σύμφωνα με τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, το Πάρκο Ναυτικής Παράδοσης «Οδυσσέας – Οι Έλληνες και Θάλασσα», θα αποτελείται από το κτίριο του Οδυσσέα, το οποίο αποτελεί και το κυρίως έκθεμα, υποστηρικτικές χρήσεις του περιβάλλοντα χώρου και τις λιμενικές εγκαταστάσεις του ΠΝ (Πολεμικού Ναυτικού) στον Φαληρικό Όρμο, βορείως της Μαρίνας του Φλοίσβου, οι οποίες έχουν περιέλθει στην χρήση του ΠΝ μέσω σειράς παραχωρήσεων με σκοπό την πρόσδεση των πλοίων – μουσείων/εκθεμάτων που ελλιμενίζονται στο Άλσος Ναυτικής Παράδοσης. Το σύνολο της έκτασης του Πάρκου ανέρχεται περίπου στα 26.000 m2.

Το έργο θα υλοποιηθεί στην περιοχή Φλοίσβος στον Δήμο Παλαιού Φαλήρου Αττικής και πιο συγκεκριμένα στις εκτάσεις που θα παραχωρηθούν στο «Ταμείο Εθνικού Στόλου» (ΤΕΣ) υπέρ του Πολεμικού Ναυτικού. Στις εκτάσεις αυτές περιλαμβάνονται τα δημόσια κτήματα και η υφιστάμενη παραλιακή οδός, καθώς και οι ζώνες αιγιαλού και παραλίας κατά χρήση, χωρίς αντάλλαγμα και για αόριστο χρόνο για την υλοποίηση του «Πάρκου Ναυτικής Παράδοσης».

Για την περιοχή παρέμβασης (ζώνη 5γ) προβλέπονται τα εξής:

• Πρόκειται για α) έκταση επιφανείας 13.380 m2 στα όρια του Δήμου Παλαιού Φαλήρου η οποία έχει καθοριστεί ως χώρος για την ανέγερση Ναυτικού Μουσείου με ΠΔ και β) συνεχόμενη έκταση 8.600 m2 που έχει παραχωρηθεί από την ΚΕΔ.
• Στο κτίριο του Ναυτικού Μουσείου το οποίο ανεγείρεται με τους όρους δόμησης που καθορίστηκαν με το παραπάνω ΠΔ, πάνω από το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος επιτρέπεται κατασκευή στέγης ύψους 2,0 m.
• Στο τμήμα της β έκτασης καθώς και σε επαρκή θαλάσσιο χώρο επιτρέπεται η υπαίθρια έκθεση σκαφών και η κατασκευή ενός νεωσοίκου για τη στέγαση τριήρους, μεγίστου εμβαδού 1.000 m2 και μεγίστου ύψους 12,0 m επιτρέπεται η τοποθέτηση του κτιρίου σε απόσταση από τον αιγιαλό μικρότερη από αυτήν που ορίζουν οι κείμενες διατάξεις, ώστε η θέση του να είναι αντίστοιχη με αυτή που κατείχαν οι νεώσοικοι κατά τους κλασικούς χρόνους και να είναι λειτουργικά πρόσφορη για την ανέλκυση, συντήρηση και έκθεση της τριήρους.

Για τη γειτονική περιοχή (2ε), καθώς αφορά σε υφιστάμενες αθλητικές εγκαταστάσεις στο Δήμο Παλαιού Φαλήρου, επιτρέπεται η ανακαίνισή τους και η ανέγερση νέων, καθώς και διαμορφώσεις υπαίθριων διαδρομών περιπάτου, ποδηλάτου και υπαίθριων αθλοπαιδιών.

Οι Ζώνες Β2 και Γ1 αναφέρονται ως Ζώνη Ανάπλασης ΙΙΙ – Πολιτισμού και Συνεδρίων με επιτρεπόμενες χρήσεις: συνεδριακό κέντρο Διεθνούς εμβέλειας με υποστηρικτικές χρήσεις εκθεσιακών χώρων, καταστημάτων, γραφείων και χώρων εστίασης, χώροι εστίασης κοινού, αναψυκτήριων, χρήσεις λιμένος αλιέων, χώροι πληροφόρησης κοινού, εκθέσεων, καταστημάτων καθώς και χώρων στάθμευσης.

Για τη ζώνη 2ε έχουμε έγκριση της μελέτης των αθλητικών εγκαταστάσεων του Δ. Παλαιού Φαλήρου με κατασκευή Κλειστού Γυμναστηρίου, δημιουργία τεσσάρων γηπέδων αντισφαίρισης, ενός γηπέδου ποδοσφαίρου 40,0 Χ 64,0 m, κατασκευή βοηθητικών κτισμάτων, διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου, φυτοτεχνική μελέτη, κυκλοφοριακή οργάνωση.

Συμπερασματικά για την περιοχή επέμβασης έχουμε τις εξής ισχύουσες θεσμικές ρυθμίσεις:

• Εγκεκριμένη ζώνη αιγιαλού και παραλίας. Εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο με οριοθετημένη την περιοχή εντός της οποίας δύναται να ανεγερθεί το Ναυτικό Μουσείο εντός του Πάρκου Ναυτικής Παράδοσης και όρους δόμησης.
• Εγκεκριμένο σχέδιο ενιαίας ανάπλασης με την όμορη περιοχή των αθλητικών δραστηριοτήτων του Δήμου Παλαιού Φαλήρου και με τη νέα χάραξη οδού μεταξύ των δύο περιοχών.

Χερσαίο τμήμα του έργου

Στην έκταση του χερσαίου τμήματος του έργου, τα στοιχεία που εντοπίζονται είναι τα ακόλουθα:

• Το μεγαλύτερο τμήμα της έκτασης αποτελείται από αδόμητη έκταση με βλάστηση, στην οποία ως αποτέλεσμα διαδοχικών μεμονωμένων δενδροφυτεύσεων υπάρχουν πεύκα, αρμυρίκια και φωτίνιες, που συνοδεύονται από διάσπαρτες συστάδες από θάμνους.
• Τμήματα οδικού δικτύου (τμήματος οδού Ιωάννου Φιξ).
• Ασφαλτοστρωμένες θέσεις στάθμευσης αυτοκινήτων.
• Υπόστεγο για την έκθεση της τριήρους Ολυμπιάς.
• Χερσαία ζώνη εξυπηρέτησης των παρακείμενων λιμενικών υποδομών.

Λιμενικό τμήμα έργου

Το θαλάσσιο τμήμα του Πάρκου θα περιλαμβάνει τις υφιστάμενες λιμενικές εγκαταστάσεις του ΠΝ στον Φαληρικό Όρμο, βορείως της Μαρίνας του Φλοίσβου, οι οποίες έχουν περιέλθει στην χρήση του ΠΝ μέσω σειράς παραχωρήσεων με σκοπό την πρόσδεση των πλοίων-μουσείων/εκθεμάτων που ελλιμενίζονται στο Άλσος Ναυτικής Παράδοσης.

Οι λιμενικές εγκαταστάσεις αποτελούνται από διαδοχικά κρηπιδώματα και προβλήτες, ως εξής:

1. Προβλήτας Παραβολής Πλωτού Ναυτικού Μουσείου – ΠΝΜ «ΘΩΡHΚΤΟ Γ. ΑΒΕΡΩΦ» (Προβλήτας Π2-Π3- Π4-Π5-Π6-Π7-Π8-Π9-Π10-Π11-Π12-Π13-Π14).
2. Κρηπίδωμα Π14-Π15.
3. Προβλήτας Π15-Π16-Π17-Π18.
4. Κρηπίδωμα Π18-Π19.
5. Κρηπίδωμα Π19-Π20-Π30.
6. Προβλήτας Π21-Π22-Π23.

Ενότητες του Πάρκου

Οι ενότητες του Πάρκου περιλαμβάνουν:

Α. Το κυρίως έκθεμα, το κτίριο του Οδυσσέα, αναπτύσσεται στα παρακάτω οριζόντια επίπεδα:

1. Το επίπεδο του Υπογείου με τις ΗΜ εγκαταστάσεις και τον υπόγειο χώρο στάθμευσης (άνω στάθμη +1.40/+1.30). Το Υπόγειο καταλαμβάνει μεικτή επιφάνεια ~5.560 m2.
2. Το επίπεδο του Ισογείου του Πάρκου και του φυσικού αγκυροβόλιου, χώρος κοινοχρήστων λειτουργιών ανοιχτών στη πόλη (με στάθμη +4.80/+4.60). Η στάθμη του Ισογείου καταλαμβάνει μεικτή επιφάνεια ~3.650 m2. Το Ισόγειο περιλαμβάνει τις εξής χρήσεις:
   α. Είσοδος.
   β. Ενυδρείο.
   γ. Κατάστημα/ Πωλητήριο.
   δ. Αμφιθέατρο δυναμικότητας 400 ατόμων.
   ε. Αίθουσες πολλαπλών χρήσεων.
   στ. Βιβλιοθήκη.
   ζ. Καφέ.
   η. Γραφεία.
3. Το επίπεδο του κυρίως εκθεσιακού χώρου – στον 1ο όροφο (με στάθμη 11.20/+11.10). Η στάθμη του Ισογείου καταλαμβάνει μεικτή επιφάνεια ~ 3.800 m2. Ο 1ος όροφος περιλαμβάνει τον χώρο των μόνιμων εκθέσεων.
4. Το επίπεδο του παταριού παιδικών εκθέσεων (με στάθμη +15.10/+15.20). Η στάθμη του παταριού καταλαμβάνει μεικτή επιφάνεια ~ 990 m2.

Β. Η διάρθρωση του περιβάλλοντα χώρου περιλαμβάνει τους παρακάτω χώρους:

1. Κεντρική πλατεία – Τοπιακή «Γλίστρα» επιφάνειας ~1.400 m2, όπου περιλαμβάνονται:

α. Χώρος έκθεσης μοντέλων πλοίων / χώρος υπαίθριων εκδηλώσεων.
β. Σύνδεση με όλα τα υπαίθρια εκθέματα εντός η εκτός θαλάσσης.
γ. Σύνδεση με τη βασική είσοδο στο κτίριο του Οδυσσέα, και είσοδος στο υπαίθριο Αμφιθέατρο.
δ. Σύνδεση με χώρο πώλησης εισιτηρίων, info point, υπόσκαφους χώρους υγιεινής.
ε. Κερκίδες στάσης και σύντομης ξενάγησης στο χώρο.

Με τον όρο «τοπιακή γλίστρα» εννοείται η πορεία που ακολουθεί ο επισκέπτης εισερχόμενος στο Πάρκο και κατευθυνόμενος προς το παραλιακό μέτωπο. Η πορεία αυτή είναι κατηφορική εν είδει γλίστρας.

2. Υπαίθριο Αμφιθέατρο επιφάνειας ~950 m2, στο οποίο προβλέπονται:

α. Κερκίδες που μπορούν να φιλοξενήσουν περίπου 150 άτομα (με δυνατότητα αύξησης του αριθμού) αμφιθεατρική θέαση της τριήρους.
β. Χώρος εκδηλώσεων, όπου μπορεί να οργανώνεται προβολή, να δοθεί μικρή συναυλία, να φιλοξενηθεί περιοδική ανοιχτή έκθεση με ναυτικό περιεχόμενο.
γ. Plateau μπροστά από τις κερκίδες για ομαδικές δραστηριότητες, π.χ. για μαθήματα κατασκευής σχεδίας ή δοκιμής πλεύσης.
δ. Δυνατότητα προσωρινής αγκυροβόλησης ιστορικών σκαφών που κρίνονται αξιόπλοα, τα οποία θα μπορούν να προσφέρουν ταξίδια στην ευρύτερη περιοχή του Σαρωνικού, την εμπειρία δηλαδή πλεύσης.
ε. Μικρό χώρο «ουζερί» που εξυπηρετεί τόσο το αμφιθέατρο όσο και το καρνάγιο.

3. Καρνάγιο επιφανείας ~1.600 m2, υπαίθριου χώρου (μαζί με τις κερκίδες στο βόρειο τμήμα) και ~ 280 m2 υπόσκαφων κατασκευών για εργαστήρια και αποθήκες, ενώ έχουν προβλεφθεί 215 m2 στεγασμένου (ημιυπαίθριου) χώρου. Ο χώρος χρησιμοποιείται για:

α. Ναυπηγοεπισκευαστικές εργασίες ξύλινων σκαφών.
β. Την εκπαίδευση στην παραδοσιακή ναυπηγική τέχνη και τεχνική, από προσκεκλημένους καραβομαραγκούς.
γ. Ανέλκυση – καθέλκυση σκαφών με βάζα.
δ. Φύλαξη των ξύλων και των εργαλείων.
ε. Εκπαιδευτικά σεμινάρια ομάδων (άνω των 15 ατόμων) είτε στον ελεύθερο χώρο με τις κερκίδες, είτε σε κλειστό χώρο σεμιναρίων.
στ. Εντός των υπόσκαφων χώρων που έχουν μια ευελιξία και λειτουργικότητα προβλέπονται,
ζ. και χώροι υγιεινής και αποθήκες.

4. Αναψυκτήριο-Ουζερί, στην περιοχή μεταξύ καρνάγιου και αμφιθεάτρου, υπαίθριου χώρου επί της προβλήτας ~450 m2, με κλειστό χώρο και παρασκευαστήριο συνολικής επιφάνειας 125 m2, αποθήκη 13 m2 και στεγασμένο (ημιυπαίθριο) χώρο 75 m2, και στέγαστρο 15 m2 με θέα τόσο στην περιοχή του καρνάγιου, όσο και στην τριήρη, ενώ έχουν προβλεφθεί χώροι υγιεινής 15 m2.

5. Περιοχή Υποβρυχίου, στα νότια του κτιρίου του Οδυσσέα συνολικής έκτασης ~3.500 m2, που περιλαμβάνει:

α. Τον άμεσο χώρο του Υποβρυχίου, τοποθετημένου σε μπουντέλια και νερό.
β. Ενδεχόμενο Info point-εκδοτήριο εισιτηρίου.
γ. Τον περιβάλλοντα χώρο, στα νότια του κτιρίου, με θέμα τον «βυθό» και δυνατότητα φιλοξενίας ενάλιων αρχαιοτήτων ή και γλυπτών, όπως άγκυρες κλπ.

Οι προβλήτες των ιστορικών σκαριών εντοπίζονται στο δυτικό μέτωπο μπροστά από το κτίριο του Οδυσσέα, όπου παρατίθενται τα ιστορικά σκάφη τα οποία θα ενταχθούν στον υπαίθριο εκθεσιακό περίπατο, ως εκθέματα. Αυτά είναι:

α. Το θωρηκτό ΑΒΕΡΩΦ
β. Η τριήρης ΟΛΥΜΠΙΑΣ
γ. Το Hellas Liberty
δ. Δυνατότητα φιλοξενίας και άλλων ιστορικών σκαριών, όπως το καλωδιακό ατμόπλοιο «Θαλής ο Μιλήσιος, το ιστορικό ιστιοφόρο «Ευγένιος Ευγενίδης» και το αιγαιοπελαγίτικο σκαρί «Ευαγγελίστρια».

Βοηθητικές ΗΜ εγκαταστάσεις που περιλαμβάνουν συστήματα ΑΠΕ (ανεμογεννήτριες συνολικής ισχύος 3 × 20 kW, Φωτοβολταϊκά panels, σύστημα ανοικτής γεωθερμίας) και ιδιωτικό υποσταθμό υποβιβασμού 20/0,4 kV.

Σύμφωνα και με έγγραφο της ΔΙΠΑ του ΥΠΕΝ, οι εργασίες ανέλκυσης του εκθεματικού υποβρυχίου στην ξηρά και τοποθέτησής του επί βάσης έδρασης, συνιστούν πρόδρομες εργασίες που δεν προκαλούν περιβαλλοντικές επιπτώσεις που να καθιστούν αναγκαία την κατάταξή τους και δεν απαιτούν αυτοτελή περιβαλλοντική αδειοδότηση.