Πως θα χρηματοδοτηθούν οι μελλοντικές επεκτάσεις του Μετρό Αθήνας και Θεσσαλονίκης – Ξεπερνούν τα 7 δισ. ευρώ οι ανάγκες

Μια από τις σημαντικότερες ανάγκες για υποδομές στη χώρα μας είναι τα έργα μετρό. Το μέσο που αγαπήθηκε όσο κανένα στην Αθήνα και αναμένεται όσο κανένα άλλο στη Θεσσαλονίκη, είναι αδιαμφισβήτητα σήμερα η πιο αποτελεσματική λύση απέναντι στο κυκλοφοριακό πρόβλημα στις πόλεις ενώ αποτελεί και την πιο πρόσφορη λύση για την μείωση χρήσης των ι.χ. οχημάτων και την μείωση των εκπομπών αέριων ρύπων.

Από το 1992, δηλαδή σε διάστημα περίπου 32 ετών, όταν και ξεκίνησε το Μετρό της Αθήνας είδαμε την κατασκευή περίπου 45 σταθμών οι οποίοι έχουν μεταμορφώσει τις μετακινήσεις στις περιοχές από όπου βρίσκονται. Στη Θεσσαλονίκη το αποτύπωμα ακόμα αναμένεται αλλά καλώς εχόντως των πραγμάτων στο τέλος του έτους θα λειτουργήσουν οι πρώτοι 13 σταθμοί και άλλοι 5 θα ακολουθήσουν το 2025.

Στο Μετρό της Αθήνας έχουμε επίσης 15 σταθμούς σε κατασκευή και αφορά σε μια νέα γραμμή στο κέντρο, ανατολικά και βόρεια προάστια ενώ άλλοι 3 σταθμοί προς Ίλιον είναι σε δημοπράτηση. Αυτοί 18 σταθμοί έχουν και εξασφαλισμένη χρηματοδότηση (η γραμμή 4 ως έργο γέφυρα ενώ η επέκταση προς Ίλιον έπεται).

Τι θα γίνει στο μέλλον με τα έργα;

Η κουβέντα που είναι βέβαιο πως θα ανοίξει στο κοντινό ή πιο μεσοπρόθεσμο μέλλον είναι τι θα κάνουμε με τα έργα επεκτάσεων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Με τα δεδομένα που έχουμε σήμερα, η Ελλάδα κατασκευάζει έργα μετρό χάρη στα χρηματοδοτικά εργαλεία που της προσφέρει η Ευρωπαϊκή Ένωση δηλαδή σε συντριπτικό βαθμό το ΕΣΠΑ.

Το ΕΣΠΑ όμως είναι -όπως και όλα τα αντίστοιχα εργαλεία- με συγκεκριμένα κονδύλια ανά δράση στην οικονομία και έχει συγκεκριμένες δυνατότητες. Όποια έργα μετρό έχουμε δει στην Ελλάδα έχουν από πίσω την στήριξη των εναλλασσόμενων προγραμματικών περιόδων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πόσο όμως μπορούμε να στηριζόμαστε σε αυτό το σπουδαίο εργαλείο; όσο υπάρχει είναι η εύκολη απάντηση. Η εύλογη ερώτηση που γεννάται από εδώ και έπειτα είναι αν μας φτάνει πλέον το ΕΣΠΑ. Μετά από 32 χρόνια από την πρώτη έναρξη έργου Μετρό για τις γραμμές 2 και 3, οι ανάγκες Αθήνας και Θεσσαλονίκης για μετρό δείχνουν να μεγαλώνουν και η ζήτηση όχι μόνο δεν ικανοποιείται αλλά διευρύνεται.

Σήμερα στην Αθήνα σχεδιάζονται από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και την Ελληνικό Μετρό επτά επεκτάσεις μετρό με περίπου 31 σταθμούς ενώ και στη Θεσσαλονίκη πρόσφατα ανακοινώθηκε ένα πιο διευρυμένο δίκτυο με 26 επιπλέον σταθμούς. Άρα αυτό που χρειάζεται η χώρα με σημερινες ανάγκες είναι περίπου 60 σταθμοί. Σε χρήματα αυτό μεταφράζεται σε περίπου 7,5 δισ. ευρώ αν υπολογίσουμε ένα κόστος περίπου 120 εκατ. ευρώ ανά σταθμό.

Με τις δυνατότητες που έχει χρηματοδοτικά για έργα μετρό ένα ΕΣΠΑ, μπορεί να καλύψει ένα ποσό περίπου 1-1,5 δισ. ευρώ ανά δεκαετία. Αυτό σημαίνει πως για να πραγματοποιηθούν όλα αυτά τα έργα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη χρειαζόμαστε περίπου 40-50 χρόνια, δηλαδή να καλυφθούν οι σημερινές ανάγκες μέχρι το …2075.

Υπάρχουν εναλλακτικές;

Κάποιος μπορεί εύλογα να ρωτήσει αν υπάρχουν εναλλακτικοί τρόποι χρηματοδότησης. Δανειζόμενος μια φράση που χρησιμοποιείται αρκετά το τελευταίο διάστημα, το βέβαιο είναι πως δεν υπάρχουν “λεφτόδεντρα”, άρα χρειάζεται μια πιο ορθολογιστική και πρακτική προσέγγιση της υπόθεσης.

Για να λύσει αυτό τον …γρίφο, η Ελλληνικό Μετρό έχει συμβληθεί με την εταιρεία συμβούλων-μηχανικών Planet  προκειμένου να κάνει εκπόνηση προκαταρκτική μελέτη διερεύνησης τρόπων χρηματοδότησης νέων γραμμών του Μετρό της Αθήνας».

Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης θα έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς θα συμβάλλουν στην κατεύθυνση της υλοποίησης έργων μετρό που δεν θα έχουν αποκλειστική χρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς πόρους.

Το ζητούμενο είναι να προχωρήσουν πιο γρήγορα τα επόμενα έργα Μετρό, είτε αυτά είναι στην Αθήνα είτε στη Θεσσαλονίκη καθώς το τέρας του κυκλοφοριακού, με κάθε επέκταση που τίθεται σε λειτουργία περιορίζεται αλλά επανέρχεται λόγω της συνεχούς επέκτασης των πολεοδομικών συγκροτημάτων των δύο πόλεων.

Εργαλεία όπως οι παραχωρήσεις ή οι ΣΔΙΤ δεν φαίνεται να έχουν ιδιαίτερη χρήση καθώς δεν εφαρμόζονται ευρέως στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα επίσης τα έργα-ΣΔΙΤ έχουν ήδη πιάσει ταβάνι. Άρα σε ποια κατεύθυνση θα μας πάει αυτή η μελέτη έχει ιδιαίτερη σημασία και αξία και είναι πιθανόν να ανοίξει κάποιες νέες δυνατότητες χρηματοδότησης.

Ποια είναι τα έργα μετρό που είναι σε ουρά υλοποίησης

Τα έργα μετρό που υπάρχουν σήμερα στον σχεδιασμό της Ελληνικό Μετρό σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη είναι αρκετα αλλά τα χρήματα δεν περισσεύουν για να τα δούμε σύντομα.

Στην Αθήνα υπάρχουν οι σχεδιαζόμενες επεκτάσεις της γραμμής 4: προς Μαρούσι-Λυκόβρυση με 10 σταθμούς, προς Πετρούπολη με 6 σταθμούς, ο κλάδος προς  Δάφνη-Ηλιούπολη με άλλους 3 σταθμούς, ο νέος κλάδος της γραμμής 1 προς το Κέντρο Πολιτισμού με 4 σταθμούς, η επέκταση της γραμμής 1 προς Βαρυμπόμπη με 2 σταθμούς, η επέκταση της γραμμής 2 προς Μενίδι με 3 σταθμούς και η επέκταση προς Γλυφάδα με 3 σταθμούς.

Στην Θεσσαλονίκη πριν λίγες ημέρες παρουσιάστηκε μια νέα, δεύτερη γραμμή. Συνολικά θα περιλαμβάνει 17 νέους σταθμούς σε 18.41 χλμ και θα εκτελεί τη διαδρομή ΑΝΩ ΕΥΟΣΜΟΣ ή ΚΟΡΔΕΛΙΟ-ΑΓΙΑ ΚΥΡΙΑΚΗ. Θα έχει δύο κλάδους: Ο πρώτος κλάδος είναι από τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό μέχρι τον Εύοσμο. Ο δεύτερος δυτικός κλάδος ξεκινά επίσης από τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό και μέχρι το Κορδελιό.

Επίσης δρομολογείται η επέκταση προς τα βορειοδυτικά από τον σταθμό ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ και θα φτάνει μέχρι το Νοσοκομείο Παπαγεωργίου με 6 σταθμούς και 7,96χλμ. Τέλος προβλέπεται και η επέκταση προς το αεροδρόμιο με ελαφρώς παραλλαγμένη χάραξη. Θα είναι η συνέχεια του κλάδου προς Καλαμαριά και θα περιλαμβάνει 6 σταθμούς και 8,72χλμ.

Αυτό που είναι σίγουρο, είναι πως χρειάζεται η εξέταση μιας πιθανής λύσης για να μπορέσει να προχωρήσει με καλύτερους ρυθμούς η υλοποίηση των έργων μετρό στη χώρα μας και να καλυφθούν περισσότερες περιοχές σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.