Παραγωγή Δημοσίων Έργων: Μια σύγχρονη τεχνοκρατική προσέγγιση

Ενόψει της διαβούλευσης του σχεδίου νόμου για τα Δημόσια Έργα, ο Γενικός Γραμματέας Υποδομών, κ. Γιώργος Καραγιάννης μιλώντας στο ypodomes.com πολύ σωστά δήλωσε πως βασικός γνώμονας της όλης προσπάθειας είναι η εξάλειψη παθογενειών δεκαετιών και η αλλαγή της νοοτροπίας, με στόχο τη γρήγορη, αξιόπιστη και με κανόνες διαφάνειας εκτέλεση δημόσιων έργων και μελετών, με σεβασμό στο ενωσιακό δίκαιο και στους κανόνες προστασίας του δημοσίου συμφέροντος.

Τα παραπάνω, είναι σίγουρα προς τη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο, υπάρχει δρόμος για την αντικειμενική προσέγγιση της ουσίας του όλου θέματος. Είναι δε προφανές πως κάποιες μεταρρυθμίσεις είναι απαραίτητες για την μελλοντική ανάκαμψη και υγιή ανάπτυξη της οικονομίας.

Αλλαγή νοοτροπίας

Η Ελληνική κοινωνία έχει, εδώ και αρκετά χρόνια, οδηγηθεί σε έναν λαϊκισμό, ο οποίος δημιούργησε μια αδρανειακή μάζα που αντιστέκεται ακόμη και σε αυτονόητες σύγχρονες εξελίξεις. Προβάλλοντας κάποιες “ελληνικές ιδιαιτερότητες” στους διάφορους παραγωγικούς τομείς και παραβλέποντας τη διεθνή και κυρίως την ευρωπαϊκή πρακτική, κατάφερε να δημιουργήσει ένα ιδιαίτερο τρόπο διαχείρισης επιχειρησιακών θεμάτων και μια ιδιόμορφη κουλτούρα “ασυλίας” στα θέματα υποχρεώσεων και ευθυνών.

Είναι γνωστό πως ο κλάδος των Μελετών και Κατασκευών βιώνει σοβαρές δυσκολίες. Όλο και πιο συχνά, ακούει κανείς τα ερωτήματα: Τι θα γίνει με τις “υπερβολικές εκπτώσεις” στις συμβάσεις δημοσίων έργων; Πώς πρέπει να πορευθούμε; Η απάντηση είναι μια: Να ανασυντάξουμε δυνάμεις και να οργανωθούμε καλύτερα, ακολουθώντας τους σύγχρονους ευρωπαϊκούς κανόνες διαχείρισης των δημόσιων συμβάσεων παραγωγής τεχνικών έργων και παροχής υπηρεσιών.

Tο δημόσιο συμφέρον

Είναι ευρεία η αντίληψη πως αποκλειστικός θεματοφύλακας του δημοσίου συμφέροντος είναι οι δημόσιοι λειτουργοί και πως κάθε ιδιωτικός φορέας, δεδομένου πως λειτουργεί με βάση το κέρδος, προσβάλλει το καλώς νοούμενο δημόσιο συμφέρον. Ωστόσο, όλοι γνωρίζουμε πως στην πράξη υπάρχουν αρκετά φαινόμενα διαφθοράς ή κακοδιαχείρισης σε συμβάσεις δημοσίων έργων τα οποία δεν προχώρησαν ή ολοκληρώθηκαν μεν αλλά με υπέρβαση κόστους και χρόνου ή με κακοτεχνίες και μειωμένη ποιότητα. Στοιχεία, που προφανώς ζημιώνουν το κοινωνικό σύνολο.

Εστιάζοντας στο σύστημα παραγωγής δημοσίων έργων και στο διαχρονικό πρόβλημα των “υπερβολικών εκπτώσεων”, όλοι εκφράζουν την άποψη πως απαιτούνται θεσμικές αλλαγές, ώστε τα έργα να υλοποιούνται με διαφάνεια και αξιοπιστία χωρίς να θίγεται το δημόσιο συμφέρον.

Απαιτούνται υπερβάσεις

Στην ευρύτερη ευρωπαϊκή κοινότητα που η χώρα μας είναι ενταγμένη, η περί δημοσίου συμφέροντος αντίληψη έχει εξελιχθεί. Η ιδιωτική πρωτοβουλία μπορεί να ελέγχεται και να αξιοποιείται με σύγχρονο τρόπο, ώστε να συμβάλλει θετικά στην οικονομική ανάπτυξη.

Ειδικότερα, σε ότι αφορά το σύστημα υλοποίησης δημοσίων έργων υποδομής, αυτό επιτυγχάνεται με την εκχώρηση των αρμοδιοτήτων ελέγχου μελετών και επίβλεψης κατασκευών σε ιδιωτικούς φορείς. Είναι ευνόητο πως σε μια τέτοια εκχώρηση εξουσίας, η ισχύς της Δημόσιας Αρχής πρέπει να εστιάζεται στον αντικειμενικό έλεγχο της τεχνικής επάρκειας και της χρηματοοικονομικής αξιοπιστίας των ιδιωτικών φορέων ώστε να ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις και στις ευθύνες τις οποίες αναλαμβάνουν. Προς τούτο, η διεθνής πρακτική εμπειρία έχει αναδείξει κατάλληλα “εργαλεία” που δεν είναι άλλα από την αυστηρή εφαρμογή του συστήματος Εγγυητικών Επιστολών και του θεσμού της Ασφάλισης με ιδιαίτερη έμφαση σε αυτή της Επαγγελματικής Ευθύνης των φορέων που θα παρέχουν υπηρεσίες Μελέτης, Επίβλεψης ή και Συμβούλου Διοίκησης.

Προς την κατεύθυνση αυτή, χαρακτηριστικό δείγμα θετικής εξέλιξης για τη χώρα μας είναι το θεσμικό πλαίσιο γύρω από το μεγάλο αναπτυξιακό πρόγραμμα του παλαιού αεροδρομίου της Αθήνας, στην περιοχή Ελληνικό. Συγκεκριμένα, αξίζει να επισημανθεί το γεγονός πως θεσπίσθηκε και μάλιστα με νομοσχέδιο, ο ρόλος του “Ανεξάρτητου Μηχανικού” (όχι απλά ένας έμπειρος Μηχανικός αλλά τεχνικός Φορέας) για τον έλεγχο και την έγκριση των μελετών κατασκευής, την επίβλεψη και τον τελικό έλεγχο των έργων υποδομής στην περιοχή του μητροπολιτικού πόλου Ελληνικό – Άγιος Κοσμάς.

Η σχετική θεσμοθέτηση είναι απόλυτα σωστή και σύμφωνη με ισχύοντα διεθνή πρότυπα. Προφανώς επιβλήθηκε από τους Επενδυτές ως απαραίτητη πρακτική για την αρτιότητα και ποιότητα των εκτελούμενων έργων, τα οποία θα εκμεταλλεύονται για πολλά χρόνια στο μέλλον.

Το ερώτημα που προβάλλεται είναι εύλογο: Γιατί, να μην προβλεφθεί παρόμοια πρακτική και σε όλα τα δημόσια έργα της χώρας μας, αφού ο στόχος για οικονομικά, άρτια και ποιοτικά έργα προς όφελος της κοινωνίας, παραμένει ίδιος; Τελικά, πιστεύεται πως πρόκειται για καθαρά θέμα θετικής βούλησης τόσο από την πλευρά της Πολιτείας όσο και των παραγωγικών φορέων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο Μελέτης, Επίβλεψης και Κατασκευής δημοσίων έργων. “Ιδού λοιπόν η Ρόδος, ιδού και το πήδημα”!

Του Γιώργου Κουτίνα Μηχανικός ΕΜΠ & ESPM Γαλλίας, Εμπειρογνώμων Ασφαλίσεων,  Διευθύνων Σύμβουλος της “ΚΟΥΤΙΝΑΣ ΑΕ – Insurance Brokers, Ανταποκριτές Lloyd’s”