Οραματική πρόταση για τη δημιουργία του VERSI Arta Hub στο πρώην στρατόπεδο ΒΕΡΣΗ

Άρθρο του ​Αντώνη Κοσσυβάκη, στέλεχος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου,  με θέμα <<Κέντρο Καινοτομίας, Εκπαίδευσης και Πολιτισμού “ΒΕΡΣΗ Arta Hub”: Από το “παρουσιάστε” στο “δημιουργήστε”.>>.

Αναλυτικα:

Υπάρχουν στιγμές στη ζωή ενός τόπου που ζητούν από τους ανθρώπους του όχι απλώς λόγια, αλλά γενναίες αποφάσεις. Το κλείσιμο του στρατοπέδου ΒΕΡΣΗ δεν είναι απλώς η λήξη μιας περιόδου κατά την οποία ο χώρος αυτός χρησιμοποιούνταν για στρατιωτικούς σκοπούς. Είναι το άνοιγμα μιας πύλης προς το αύριο. Και το ερώτημα που τίθεται δεν είναι αν μπορούμε να ονειρευτούμε, αλλά αν τολμάμε να σχεδιάσουμε. Αυτό που με παρακίνησε να γράψω αυτές τις γραμμές, εκτός από την προτροπή ενός φίλου να καταθέσω μια δική μου πρόταση, είναι και η βαθιά πεποίθηση πως η Άρτα μπορεί – και πρέπει – να ξαναβρεί τον παλμό της. Όχι περιμένοντας κάποιον “απ’ έξω”, αλλά ενεργοποιώντας τον ίδιο της τον εαυτό. Τους ανθρώπους της. Τους φορείς της. Τη μνήμη και τη δημιουργικότητά της.

Γι’ αυτό και προτείνω τη δημιουργία μιας ανεξάρτητης Συμβουλευτικής Επιτροπής για το Μέλλον της Άρτας, “ΑΡΤΑ 2050” – Δίκτυο Σχεδιασμού και Μεταμόρφωσης της Πόλης, που θα συγκεντρώσει επιστήμονες, διανοούμενους, αρχιτέκτονες, πολεοδόμους, καλλιτέχνες, νέους της πόλης, Αρτινούς της διασποράς και ενεργούς πολίτες. Όχι για να ανακυκλώσουμε παλιές ιδέες, αλλά για να διαμορφώσουμε ένα νέο συλλογικό όραμα. Μια ανοιχτή, συμμετοχική δομή, που δεν θα κάνει πολιτική, αλλά πολιτισμό. Που δεν θα υπηρετεί μικροσυμφέροντα, αλλά το κοινό καλό. Που θα σχεδιάσει για τα παιδιά μας και τις γενιές που έρχονται – όχι για τις επόμενες εκλογές.

Το ΒΕΡΣΗ μπορεί και πρέπει να μετατραπεί σε ένα ολοκληρωμένο Κέντρο Καινοτομίας, Εκπαίδευσης και Πολιτισμού. Ένα “VERSI Arta Hub” που θα απαντά στις ανάγκες της εποχής, θα συνδέει τη νέα γνώση με την τοπική δημιουργικότητα και θα αναδεικνύει την Άρτα ως σύγχρονο παράδειγμα βιώσιμης επανάχρησης δημόσιου χώρου. Στον πυρήνα της πρότασης βρίσκεται η δημιουργία ενός σύγχρονου Κέντρου Ψηφιακής Εκπαίδευσης και Καινοτομίας. Ένα campus ανοιχτό σε νέους, μαθητές, αγρότες, επαγγελματίες, όπου θα λειτουργούν εργαστήρια προγραμματισμού, τεχνητής νοημοσύνης, web development, ευφυούς γεωργίας και drone τεχνολογίας.

Σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και ευρωπαϊκά δίκτυα, το VERSI μπορεί να φιλοξενήσει μια νέα γενιά startup επιχειρήσεων, να γίνει εκκολαπτήριο για τοπικές ιδέες και να αποτελέσει τον πρώτο τεχνολογικό αγροτουριστικό κόμβο της Δυτικής Ελλάδας και της Ηπείρου.

Παράλληλα, προτείνω τη μετατροπή ενός μέρους του στρατοπέδου σε Πολιτιστικό Πάρκο Δημιουργίας, όπου θα φιλοξενούνται μουσικές σκηνές, αίθουσες τέχνης, εκθεσιακοί χώροι και υπαίθρια αμφιθέατρα. Το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων μπορεί να βρει εδώ έναν ιδανικό χώρο δραστηριοτήτων: πρόβες, ηχογραφήσεις, φεστιβάλ, συνέργειες με διεθνείς σχολές τέχνης. Από το “ΒΕΡΣΗ των όπλων”, μπορούμε να περάσουμε στο “ΒΕΡΣΗ των ονείρων, της δημιουργίας, της τέχνης και της συνεργασίας.”

Στον χώρο μπορεί επίσης να αναπτυχθεί ένα Περίπατος Ιστορίας και Μνήμης, με διαδραστικά σημεία αφήγησης για την πορεία της Άρτας μέσα στους αιώνες – από την αρχαία Αμβρακία, το Βυζάντιο και την Επανάσταση, μέχρι τη σύγχρονη τοπική ιστορία. Ένα μικρό μουσείο στρατιωτικής μνήμης θα θυμίζει την παλιά χρήση του χώρου, με έμφαση στον άνθρωπο και όχι στα όπλα. Μέσα από υπαίθριες εγκαταστάσεις και τον “Χάρτη του Χρόνου”, σχολεία και επισκέπτες θα γνωρίζουν το παρελθόν μέσα από τη ματιά του σήμερα.

Η πρόταση περιλαμβάνει και ένα Κέντρο Γαστρονομικής Κληρονομιάς και Αγροτουρισμού, με μόνιμο εκθετήριο τοπικών προϊόντων (τυριά, ελαιόλαδο, κρασί, τσαλφούτι, πορτοκάλια, ψάρια Αμβρακικού, χέλια, χαβιάρι ), διαδραστικές εμπειρίες όπως ο “τρύγος του Σεπτέμβρη” ή η “γιορτή του λαδιού”, και open-air μαγειρικές δράσεις για μαθητές και τουρίστες. Το κέντρο αυτό μπορεί να συνδεθεί φυσικά και λειτουργικά με το Παραποτάμιο Πάρκο και τα Μνημεία της πόλης, δημιουργώντας μια νέα ενιαία εμπειρία για τον επισκέπτη: η Άρτα ως βιωματικός προορισμός.

Ειδική θέση στην πρόταση έχει η δημιουργία του πρώτου Κλιματικού Μουσείου της Ηπείρου, σε συνεργασία με το Αστεροσκοπείο Αθηνών. Ένας επιστημονικός και εκπαιδευτικός χώρος που θα εξηγεί, με σύγχρονες τεχνολογίες και εκθέματα, την εξέλιξη του κλίματος μέσα στον χρόνο, την επίδρασή του στους ανθρώπινους πολιτισμούς και τις τρέχουσες κλιματικές προκλήσεις για την Ελλάδα και τον κόσμο. Το μουσείο θα απευθύνεται σε σχολεία, φοιτητές, οικογένειες και τουρίστες και μπορεί να εξελιχθεί σε πανελλαδικό κέντρο αναφοράς για την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση.

Τίποτα από όλα αυτά δεν είναι αδύνατο. Σε πολλές πόλεις της Ευρώπης και των ΗΠΑ, πρώην στρατόπεδα μετατράπηκαν σε διεθνή πρότυπα επανάχρησης. Στο Prizren του Κοσόβου, η βάση της KFOR έγινε εκπαιδευτικό και καινοτόμο campus. Στην Ελβετία, το kHaus στη Βασιλεία έγινε εργαστήριο συμμετοχής και κυκλικής αρχιτεκτονικής. Στη Νέα Υόρκη, το Brooklyn Army Terminal φιλοξενεί σήμερα 100 επιχειρήσεις και πάνω από 3.700 εργαζομένους. Στο Τέξας, το Port San Antonio μετατράπηκε σε τεχνολογικό κόμβο με STEM σχολεία, αεροδιαστημική και ρομποτική. Καιρός να αποκτήσει και η Άρτα το δικό της success story. Οι πόροι για την υλοποίηση του έργου είναι διαθέσιμοι. Αρκεί να υπάρχει σχέδιο.

Μπορούν να αξιοποιηθούν τα εργαλεία του ΕΣΠΑ 2021–2027 για την αστική ανάπλαση και την ψηφιακή μετάβαση, το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, τα προγράμματα Interreg, Horizon, LIFE και φυσικά η πρωτοβουλία του New European Bauhaus, που στηρίζει βιώσιμες, καινοτόμες και καλλιτεχνικές παρεμβάσεις σε δημόσιους χώρους. Οι συνεργασίες με την Ηπειρώτικη διασπορά και η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα μπορούν να ενισχύσουν ακόμη περισσότερο τη χρηματοδοτική βάση.

Ο Δήμος Άρτας καλείται τώρα να αναλάβει πρωτοβουλία. Να αιτηθεί την παραχώρηση του χώρου. Να συγκροτήσει τη Συμβουλευτική Επιτροπή για το
Μέλλον της Άρτας, “ΑΡΤΑ 2050” – Δίκτυο Σχεδιασμού και Μεταμόρφωσης της Πόλης. Να καλέσει σε ανοιχτή πρόσκληση ιδεών. Να κινητοποιήσει το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, τα σχολεία, τους συλλόγους, τους επαγγελματίες, τους πολίτες. Να εντάξει το VERSI HUB στον στρατηγικό σχεδιασμό της πόλης, όχι ως μια ακόμη πρόχειρη πρόταση, αλλά ως την κεντρική ιδέα που μπορεί να αλλάξει την ταυτότητα της Άρτας μέσα στην επόμενη δεκαετία.

Και επιτέλους – ας το πούμε καθαρά, χωρίς υπεκφυγές και σύνδρομα κατωτερότητας: η Άρτα δεν είναι μικρότερη επειδή τα Γιάννενα είναι μεγαλύτερα. Δεν είναι αδικημένη επειδή κάποιοι άλλοι πρόλαβαν ή φώναξαν περισσότερο. Δεν χάσαμε επειδή μας έκλεψαν, αλλά επειδή πολλές φορές σιωπήσαμε εμείς. Και σίγουρα δεν θα πάμε μπροστά με μιζέρια, καχυποψία και διαρκή σύγκριση. Αντί να κοιτάμε τι κέρδισαν οι άλλοι, ας δούμε τι δεν διεκδικήσαμε εμείς. Αντί να ψάχνουμε φταίχτες, ας χτίσουμε συμμαχίες. Αντί να περιχαρακωνόμαστε στον θυμό, ας ανοίξουμε χώρο για φαντασία, πράξη και κοινή πορεία. Ας προτείνουμε. Ας συνεργαστούμε. Ας δημιουργήσουμε. Ας τολμήσουμε. Ας κάνουμε την Άρτα να κοιτάει μπροστά – όχι γύρω της.

Το VERSI Arta Hub δεν είναι απλώς ένας νέος χώρος. Είναι μια νέα νοοτροπία.

Είναι η ευκαιρία της Άρτας να κάνει το μεγάλο άλμα στο μέλλον. Αρκεί να το θελήσουμε.

Γιατί η Άρτα δεν χρειάζεται να θυμίζει. Χρειάζεται να εμπνέει.