ΟΑΚ: Αναγκαία η στρατηγική, οι στόχοι και οι άξονες της ενιαίας διαχείρισης υδραυλικών έργων

Την πολυπλοκότητα του προβλήματος της εξασφάλισης επαρκούς και κατάλληλου για χρήση νερού στην Κρήτη υπογράμμισε σε δελτίο Τύπου που εξέδωσε ο Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης (ΟΑΚ ΑΕ) κάνοντας λόγο για ενιαία και ολιστική αντιμετώπιση σε όλο το νησί, στη βάση 6 αξόνων. Πιο αναλυτικά:

Οι απαιτήσεις σχεδιασμού και διαχείρισης των απαιτουμένων έργων για την εξασφάλιση της αειφόρου διαχείρισης των υδάτινων πόρων, επιβάλλουν υψηλή εξειδίκευση, επαρκή στελέχωση και σύγχρονα διαχειριστικά εργαλεία.

Η πραγματικότητα είναι ότι τα υδραυλικά έργα στην Κρήτη έχουν γίνει αποσπασματικά, με απουσία ολοκληρωμένου σχεδιασμού, με λειτουργικά και, σε αρκετές περιπτώσεις, και με σοβαρά τεχνικά προβλήματα. Είναι ανάγκη να υπάρξει άμεσα ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την διαχείριση των υδάτων και τις απαιτούμενες παρεμβάσεις, είτε αυτές είναι αναγκαία έργα, είτε διασυνδέσεις είτε επισκευές.

Αυτό απαιτεί έναν ενιαίο φορέα με τέτοια επιτελικά χαρακτηριστικά και ο ΟΑΚ με αποδεδειγμένη εμπειρία και αναγνώριση φιλοδοξεί, με την συναίνεση όλων των εμπλεκομένων φορέων, να αναλάβει έναν τέτοιο ρόλο.

Άλλωστε η αναγνώριση αυτού του ρόλου στον ΟΑΚ έχει γίνει τόσο από τον Πρωθυπουργό στο αναπτυξιακό συνέδριο Κρήτης, όσο και από τον Περιφερειάρχη σε διάφορες περιστάσεις. Η εκπόνηση του στρατηγικού σχεδίου των έργων ύδρευσης που του ανατέθηκε από το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών θα δώσει την δυνατότητα ευρείας διαβούλευσης και υιοθέτησης ενός κοινά αποδεκτού από τους φορείς σχεδιασμού για την Κρήτη.

Η στρατηγική της ενιαίας διαχείρισης θα περιλαμβάνει την ανάπτυξη και εφαρμογή ορθολογικών, αποδοτικών και βιώσιμων μεθοδολογιών διαχείρισης όλων των υδραυλικών έργων της Κρήτης, βάσει του οποίου η κάλυψη της ζήτησης θα επιτυγχάνεται με ποσοτικά αξιόπιστη, ποιοτικά και περιβαλλοντικά ασφαλή και οικονομικά βιώσιμη αξιοποίηση των διαθέσιμων υδατικών πόρων.

Οι στόχοι της ενιαίας διαχείρισης θα εκτείνονται πέρα από τον σχεδιασμό και την κατασκευή των έργων, και θα περιλαμβάνουν στρατηγικές και μεθοδολογίες για την βιωσιμότητα, την βελτίωση και την βέλτιστη αξιοποίησή τους σε όλο τον κύκλο ζωής τους. Δεδομένου ότι το νερό έχει διττό χαρακτήρα ως φυσικό αλλά και ως οικονομικό αγαθό, η ενιαία διαχείριση θα συνεπάγεται με θετικές περιβαλλοντικές και οικονομικές επιπτώσεις: Περιβαλλοντικές, διότι το μοντέλο ορθολογικής διαχείρισης των έργων ύδατος θα οδηγεί στην εξοικονόμηση του νερού ως φυσικού πόρου, αλλά και στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, ενώ οι θετικές οικονομικές επιπτώσεις θα προέρχονται από τη μείωση του κόστους υπηρεσιών ύδατος, από τη μείωση του μη ανταποδοτικού νερού και την εξοικονόμηση ενέργειας.

Οι 6 άξονες της ενιαίας διαχείρισης των υδραυλικών έργων είναι:

Άξονας 1: Αντικατάσταση της παραδοσιακής και αναποτελεσματικής τοπικής και αποσπασματικής διαχείρισης των έργων με ενιαία και ολιστική θεώρηση όλων των τεχνικών, περιβαλλοντικών, οικονομικών και κοινωνικών παραμέτρων της διαχείρισης των υδραυλικών έργων. Τα υφιστάμενα και προγραμματιζόμενα έργα στο σύνολό τους συμμετέχουν στην κάλυψη των αναγκών του Υδατικού Διαμερίσματος, το επίπεδο λειτουργίας των δικτύων αποτυπώνεται μέσω του υπολογισμού του Υδατικού του Ισοζυγίου (Water Balance), που αφορά στην μέτρηση των ποσοτήτων νερού που είναι διαθέσιμες, στις αποληφθείσες ποσότητες, στις διακινούμενες μέσω προωθητικών αντλιοστασίων και στις υδρομετρημένες καταναλώσεις.

Όλες οι χρήσεις του νερού, ύδρευση, άρδευση, βιομηχανία, ενέργεια κλπ μελετώνται διακριτά, αλλά αντιμετωπίζονται ενιαία και όχι τοπικά ως προς την κάλυψη των αναγκών σε επίπεδο Λεκανών Απορροής και Υδατικού Διαμερίσματος.

Άξονας 2: Προγραμματισμός και ιεράρχηση των έργων σε επίπεδο Λεκανών Απορροής και Υδατικού Διαμερίσματος με βάση την ανάλυση κόστους – οφέλους. Η ανάλυση κόστους – οφέλους (ή κόστους-αποτελεσματικότητας, cost – benefit analysis) είναι μία μέθοδος οικονομικής ανάλυσης που έχει προταθεί για τη διαμόρφωση του προγράμματος μέτρων / έργων επίτευξης των περιβαλλοντικών στόχων της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ.

Η μέθοδος χρησιμοποιείται για τη σύγκριση διαφορετικών μέτρων/έργων σε παρόμοιους όρους και σύμφωνα με τη βασική της αρχή, όλα τα κόστη των εξεταζόμενων μέτρων, παρεμβάσεων, στρατηγικών συσχετίζονται με την επίτευξη ενός συγκεκριμένου αποτελέσματος ή στόχου. H ανάλυση κόστους – οφέλους δεν είναι απλά μία μέθοδος που προσδιορίζει την εναλλακτική λύση με το χαμηλότερο κόστος.

Άξονας 3: Μεθοδολογίες και σύγχρονα εργαλεία διαχείρισης υδάτων.  Ανάπτυξη και ενσωμάτωση στη διαχείριση των έργων ύδατος μεθοδολογιών, τεχνικών και εργαλείων μέτρησης ποσοτικών και ποιοτικών παραμέτρων των υδάτων για παρακολούθηση και εποπτικό έλεγχο της λειτουργίας έργων και των δικτύων και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών του υδατικού δικτύου.

Βασικό στόχο αποτελεί η οικονομοτεχνικά βέλτιστη διαχείριση των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων, όπως αυτή προσδιορίζεται από τις σύγχρονες απαιτήσεις για ποιότητα και αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων. Ο Ο.Α.Κ. Α.Ε. συμμετείχε ως φορέας υλοποίησης και ως τελικός χρήστης στο πρόγραμμα ΧΜΧ ΕΟΧ  «Σχεδιασμός ευφυούς συστήματος αειφόρου διαχείρισης υδατικών δικτύων: εφαρμογή στην Κρήτη- SMART WATERS»

Άξονας 4: Επιχειρησιακοί και ποιοτικοί δείκτες διαχείρισης των έργων. Ανάπτυξη, υιοθέτηση και εφαρμογή μεθοδολογιών αξιολόγησης του επιπέδου λειτουργίας του συνόλου των υδραυλικών έργων και των υδατικών δικτύων με επιχειρησιακούς και ποιοτικούς δείκτες – στόχους.

Άξονας 5: Ενιαία οικονομική θεώρηση του νερού. Η κοστολόγηση και η τιμολόγηση των υπηρεσιών ύδατος, σύμφωνα με το νέο νομοθετικό πλαίσιο (ΚΥΑ 135275/ΦΕΚ 1751/Β/22.05.2017), ακολουθεί ενιαία μεθοδολογία βασισμένη στην αρχή της ανάκτησης του πλήρους κόστους, τόσο των υπηρεσιών νερού, όσο και του περιβαλλοντικού κόστους (αξίας) και το κόστος (πόρου) κάθε εκμεταλλευόμενου υδατικού πόρου.

Άξονας 6: Ολιστική και συνδυασμένη θεώρηση στη διαχείριση των πόρων: νερό και ενέργεια. Καθώς το σημερινό τοπίο των πολιτικών και των αποφάσεων στους τομείς νερό και ενέργεια έχει αλλάξει σημαντικά, λόγω των κάτωθι παραγόντων: της κλιματικής αλλαγής και της άμεσης ανάγκης για αποφάσεις και τεχνολογίες μετριασμού των επιπτώσεων αυτής στο περιβάλλον, στην επάρκεια των πόρων και την ποιότητα ζωής,  της αύξησης του πληθυσμού που συνεπάγεται αύξηση στις ανάγκες για νερό και ενέργεια και των επιπτώσεων της παραγωγής ενέργειας στην ύδρευση και άρδευση, είναι επιτακτική ανάγκη η ανάπτυξη στρατηγικής συνδυασμένης διαχείρισης νερού και ενέργειας, με λύσεις να εστιάζονται σε:

– Σε έργα ΑΠΕ αξιοποίησης φραγμάτων μεγάλης κλίμακας (υβριδικοί σταθμοί άντλησης – ταμίευσης).

– Στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες τεχνολογίες μικρής κλίμακας στις υποδομές και στα δίκτυα διανομής νερού, προκειμένου η παραγόμενη ενέργεια να αντισταθμίζει όσο το δυνατόν περισσότερο την καταναλισκόμενη και να αντικαθίσταται ενέργεια παραγόμενη από συμβατικούς σταθμούς με ενέργεια παραγόμενη από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ).

Στην εξοικονόμηση ενέργειας με μεθοδολογίες και τεχνολογίες μείωσης των απωλειών των δικτύων και την παρακολούθηση της ποιότητας των υδάτων με σύγχρονα εργαλεία.