Θ. Θεοδωρόπουλος: Σε σωστή πορεία αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης η χώρα μας 

Η Κυβέρνηση φαίνεται ότι δίνει σημαντική προτεραιότητα στα έργα υποδομής υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και φυσικού αερίου ώστε να αντιμετωπιστεί γρήγορα η κρίση, να θωρακιστεί η χώρα, αλλά και να αποτελέσει ενεργειακό κόμβο μεταφοράς φυσικού αερίου προς τα Βαλκάνια, τη Μεσόγειο και την υπόλοιπη Ευρώπη.

Είδαμε πρόσφατα την πρόταση και παρέμβαση της Ελληνικής Κυβέρνησης για μια ειλικρινή συζήτηση και υπάρχουν όμως και σημαντικές διαφορετικές απόψεις, αλλά και «κοινό έδαφος». Το πλαφόν στις τιμές χονδρικής του φυσικού αερίου είναι μία θεμιτή πρόταση, αλλά χρειάζεται μεγάλη παρέμβαση. Προς το παρόν Γερμανία, Ολλανδία και Δανία συνεχίζουν να αντιτάσσονται στο πλαφόν, με έντονη τη δυσαρέσκεια στο μέτωπο των 15 υπολοίπων Κρατών Μελών. Οι τρεις αυτές χώρες συνεχίζουν να αντιτάσσονται στο πλαφόν στο φυσικό αέριο, διότι, όπως ισχυρίζονται, θα αποτελούσε κίνδυνο για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και για τις προοπτικές της Ε.Ε. να προσελκύσει εισαγωγές φυσικού αερίου για τον χειμώνα, με τους Υπουργούς Ενέργειας της Ελλάδας, του Βελγίου, της Πολωνίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Γερμανίας, της Ολλανδίας και της Γαλλίας να προσπαθούν να γεφυρώσουν τις όποιες διαφορές. Ο κίνδυνος για τον χειμώνα που έρχεται είναι ορατός για την Ευρώπη, για άλλες χώρες περισσότερο και για άλλες λιγότερο.

Η περίπτωση πλήρους διακοπής της παροχής φυσικού αερίου από την Ρωσία ήταν ορατή, τώρα είναι ρεαλιστική και αποτελεί σκληρή πραγματικότητα. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει επιβαρύνει περαιτέρω τις προοπτικές της παγκόσμιας ανάπτυξης, με τις επιμέρους ευρωπαϊκές οικονομίες να αντιμετωπίζουν σοβαρά ζητήματα οικονομικής οπισθοδρόμησης λόγω των εμπορικών δεσμών με τις εμπόλεμες χώρες.

Σήμερα η Ευρώπη υφίσταται σχεδόν ολική διακοπή των εξαγωγών φυσικού αερίου από τη Ρωσία, το μεγαλύτερο προμηθευτή ενέργειάς της, ενώ η πλήρη διακοπή της τροφοδοσίας με αέριο, πυροδοτεί ανησυχίες για ελλείψεις φυσικού αερίου, ακόμη υψηλότερες τιμές και σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις. Ενώ φαίνεται ότι υπάρχει έντονη κινητικότητα στη χάραξη κοινής ενεργειακής πολιτικής, δεν υπάρχει ένα βασικό σχέδιο διαχείρισης και ελαχιστοποίησης του αντίκτυπου, το οποίο να έχει ποσοτικοποιηθεί ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας.

Η Ευρώπη εξαρτάται σημαντικά από το ρωσικό φυσικό αέριο, και η μη ύπαρξη πολλών και μεγάλων υποδομών υποδοχής και αεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου δυσχεραίνουν τη θέσης της και την ενεργειακή της ασφάλεια. Οποιαδήποτε αύξηση των εισαγωγών απαιτεί σημαντικές επενδύσεις σε νέες υποδομές LNG.

Ο πίνακας παρακάτω αναλύει τη μεγάλη εξάρτηση της Ευρώπης, καθώς τα αποθέματά της αλλά επίσης και η αποθηκευτική ικανότητά της είναι πολύ περιορισμένα (στοιχεία 2021 και 2022).

Η Ευρώπη παρουσιάζει έντονη ενεργειακή εξάρτηση από την Ρωσία κυρίως λόγω της έλλειψης υποδομών αποθήκευσης και τερματικών εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου, με τις επιμέρους χώρες να απαιτούν μεγάλους όγκους εισαγωγών φυσικού αερίου για να καλύψουν τις βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες ανάγκες τους σε ενέργεια. Με τα σημερινά δεδομένα η ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίσει υψηλά επίπεδα αποθήκευσης φυσικού αερίου, έτσι ώστε τα κράτη μέλη να μπορούν να αντιμετωπίσουν από κοινού ή ένα ένα ξεχωριστά το πρόβλημα ροής φυσικού αερίου.
Είναι γνωστό ότι η χωρητικότητα των τερματικών σταθμών εισαγωγής LNG στην Ευρώπη όσο και η αποθήκευση αερίου, είναι άνισα κατανεμημένη, με σημαντικές πολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις. Επιπλέον γίνεται εμφανές το ερώτημα πώς να συντονιστεί η πολιτική δράση σε επίπεδο ΕΕ, πώς να προστατευθούν από τις αρνητικές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες και πώς να εξασφαλιστεί η συνοχή της ασφάλειας του εφοδιασμού από τα υφιστάμενα τερματικά LNG, υποδομές αποθήκευσης (LNG και φυσικού αερίου), και διασυνοριακά δίκτυα μεταφοράς φυσικού αερίου.
Το σίγουρο είναι ότι η παρατεταμένη διακοπή των προμηθειών ρωσικού φυσικού αερίου, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, θα μπορούσε να εξαντλήσει γρήγορα τα τρέχοντα αποθέματα φυσικού αερίου σε ορισμένες χώρες. Σε ένα τέτοιο σενάριο, ο αντίκτυπος θα ποικίλλει σε ολόκληρη την ΕΕ, ανάλογα με το επίπεδο έκθεσης στο ρωσικό αέριο και το ενεργειακό μείγμα. Επιπλέον, χώρες όπως η Γερμανία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία έχουν υψηλό ποσοστό φυσικού αερίου στο μείγμα ενέργειας που καταναλώνουν και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία.

Αντίθετα, η Γαλλία και η Ισπανία, δύο από τους μεγαλύτερους εισαγωγείς LNG στην ΕΕ, εξαρτώνται πολύ λιγότερο από τις προμήθειες φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Η Ισπανία κυρίως διαθέτει μεγάλους τερματικούς σταθμούς LNG, έχει εντάξει το LNG ως βασικό καύσιμο σε αρκετές βιομηχανίες αλλά και στις μεταφορές, με αποτέλεσμα να έχει διαφοροποιήσει σημαντικότατά το ενεργειακό της μείγμα.

Η Ελληνική Κυβέρνηση με σοβαρότητα και ρεαλισμό έχει πάρει σοβαρές πρωτοβουλίες σε επίπεδο ΕΕ ώστε να εξασφαλιστεί κοινή πολιτική αντιμετώπισης του ενεργειακού προβλήματος, με αυξημένους ελέγχους στην διανομή και εμπορία φυσικού αερίου, ηλεκτρισμού, την τιμολογιακή πολιτική ΦΑ από τους παραγωγούς και μεσολαβητές, και τέλος, την υποστήριξη και ανάπτυξη υποδομών υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Η Ελλάδα μπορεί να μεταβάλλει την σημερινή ενεργειακή κρίση σε ευκαιρία δημιουργίας κόμβου μεταφοράς φυσικού αερίου προς τα Βαλκάνια, τη Μεσόγειο, αλλά και την Ευρώπη. Το υγροποιημένο φυσικό αέριο μπορεί να γίνει η καλύτερη, άμεση και καθαρότερη πηγή ενέργειας για την ενεργειακή μετάβαση.

Η χώρα μας λόγω της γεωγραφικής της θέσης με μεγάλη περιφερειακή θαλάσσια πρόσβαση, ανοικτή θάλασσα με μεγάλα βάθη, χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα πρόσβασης μεγάλων LNG πλοίων αποτελεί ιδανική θέση για πολλαπλούς σταθμούς εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου. Επίσης, η Ελλάδα έχει την αποκλειστικότητα να γειτνιάζει με την αγορά των Βαλκανίων η οποία είναι απόλυτα εξαρτώμενη από το ρωσικό φυσικό αέριο, ή με καθόλου πρόσβαση σε αυτό. Αναφερόμαστε σε μία αγορά συνολικής ζήτησης άνω των 36 δις. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου ετησίως. Σήμερα η τρέχουσα ετήσια συνολική κατανάλωση της Ευρώπης είναι στα επίπεδα των 410,3 bcm, ενώ οι υποδομές τερματικών εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου είναι ελάχιστες ώστε να μπορέσουν να ικανοποιήσουν τόσο υψηλό όγκο κατανάλωσης, με μεγάλο ετήσιο δείκτη ανάπτυξης.

Η διεθνή εμπειρία έχει δείξει ότι η λειτουργία μονάδων FSRU δεν έχει καμία επίπτωση στο περιβάλλον ή σε τοπικά οικοσυστήματα, και επομένως εξασφαλίζεται η ενεργειακή ασφάλεια χωρίς κανένα απολύτως κίνδυνο. Η ύπαρξη τέτοιων μονάδων σε πόλεις όπως η Βενετία στην Ιταλία, λιμάνι της Βαρκελώνης στην Ισπανία, και στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου εκτός από την επιβεβαιωμένη ενεργειακή ασφάλεια έχει αυξηθεί σημαντικά και το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων, ενώ έχει συντελέσει σε σημαντική μείωση του ενεργειακού κόστους της περιοχής με πρόσθετα οφέλη για τους πολίτες.

Έχει παρατηρηθεί ανάλογη αύξηση της απασχόλησης σε πολλαπλά επίπεδα, σε όλους τους βασικούς τομείς των υπηρεσιών, των τεχνικών και κατασκευαστικών εργασιών. Επίσης, οι σταθμοί LNG αποτελούν βασική σύνδεση με τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά ιδρύματα καθώς είναι απόλυτα φιλικές και προσβάσιμες για όλους. Σήμερα, επιβάλλεται η επιτάχυνση τέτοιων έργων που στόχο έχουν την ασφάλεια και την άμεση ευημερία κοινωνιών και πολιτών και την άμεση ένταξή τους στην ΕΕ για γρήγορη χρηματοδότηση, κατασκευή, και λειτουργία.

Οι σωστοί χειρισμοί της Ελληνικής Κυβέρνησης δηλώνουν ότι η χώρα μας θα μπορέσει να εξασφαλίσει σημαντικά κεφάλαια για την ανάπτυξη μεγάλων και μακροπρόθεσμων έργων LNG, ώστε να αποτελέσει κέντρο μεταφοράς ενέργειας προς την Ευρώπη. Ίσως είναι η ιστορική στιγμή για την χώρα μας, καθώς η γεωγραφική της θέση την θέτει σε πρωταγωνιστή των ενεργειακών εξελίξεων

* Ο Δρ. Θεόδωρος Θεοδωρόπουλος (Mediterranean Gas S.A.), είναι ειδικός σε θέματα λειτουργίας υποδομών LNG (μεταφοράς-υποδοχής-αποθήκευσης-αεριοποίησης, υγροποιημένου φυσικού αερίου). Διαθέτει 25ετή εμπειρία σε τρεις εν ενεργεία τερματικούς σταθμούς εισαγωγής LNG στην Ευρώπη, και δύο τερματικούς σταθμούς εξαγωγής LNG στην Μέση Ανατολή (LNG trains of 30MT of LNG and 16bcm regas capacity).