Μέγγενη για τα δημόσια έργα οι μεγάλες ανατιμήσεις υλικών – Πως θα αντιμετωπιστεί

Μέγγενη αποτελούν για τα δημόσια (κυρίως) αλλά και τα ιδιωτικά έργα οι γεωμετρικές αυξήσεις στις τιμές πρώτων υλών παγκοσμίως που φυσικά επηρεάζουν και τη χώρα μας. Η αύξηση αυτή σύμφωνα με πηγές της αγοράς άρχισαν να παρατηρούνται από τα τέλη του περασμένου χρόνου και συνέχισαν να αυξάνονται κατά τη διάρκεια του έτους.

Οι αυξήσεις αυτές αφορούν σχεδόν στο σύνολο των υλικών που χρησιμοποιούνται στα εργοτάξια και τις οικοδομές. Οι μεγαλύτερες ανατιμήσεις αφορούν βασικές πρώτες ύλες όπως ο σίδηρος, ο χάλυβας, ο χαλκός (που αφορά τα Η/Μ), το αλουμίνιο, το pvc, το πολυαιθυλένιο (που χρησιμοποιείται σε δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης). Σημαντικές αυξήσεις έχουν παρατηρηθεί και στα καύσιμα που συμπαρασύρουν τις τιμές αλλά και τις μεταφορές.

Αποτέλεσμα αυτών των μεγάλων αυξήσεων, ειδικά στις υπογεγραμμένες συμβάσεις είναι να αρχίσει να παρατηρείται αδυναμία ανταπόκρισης από πολλούς εργολάβους στις συμβατικές τους υποχρεώσεις.

Εγκλωβισμένοι διαγωνισμοί

Επιπρόσθετα, το πρόβλημα παρατηρείται και σε διαγωνισμούς που τρέχουν και είναι σε εξέλιξη από το 2019, το 2020 αλλά και φέτος (κυρίως τους πρώτους μήνες). Σε αυτούς του διαγωνισμούς οι προσφορές που δόθηκαν ήταν πριν την μεγάλη ανατίμηση των πρώτων υλών με αποτέλεσμα πολλοί μειοδότες να είναι σήμερα “εγκλωβισμένοι” στις εκπτώσεις αυτές.

Το πρόβλημα αγγίζει και έργα τα οποία συμβασιοποιήθηκαν παλαιότερα και τρέχουν με τιμές υλικών που έρχονται ακόμα και από το 2015 ή και πιο παλιά με αποτέλεσμα να υπάρχει δυσχέρεια ή και αδυναμία ανταπόκρισης.

Πρόβλημα η απουσία μηχανισμού

Το περασμένο καλοκαίρι από το βήμα του ITC 2021, στην τράπεζα των κατασκευών είχε αναφερθεί το συνεχιζόμενο πρόβλημα των ανατιμήσεων των υλικών και από το υπουργείο είχε γίνει γνωστό ότι είχε αναληφθεί δράση για την αντιμετώπιση του.

Επί της ουσίας το πρόβλημα αναφορικά με τα δημόσια έργα εντοπίζεται στην απουσία μηχανισμού διαπίστωσης των μεταβολών των τιμών υλικών, ημερομισθίων και μισθωμάτων μηχανημάτων έργου, μία απουσία που σε περιόδους ακραίων αυξήσεων, όπως αυτή που βιώνουμε αυτή την περίοδο, γίνεται περισσότερο έντονη.

Μάλιστα για το θέμα έχουν σταλεί σειρά από επιστολές από εργοληπτικές οργανώσεις ζητώντας την λύση του προβλήματος που έχει δημιουργηθεί στα εργοτάξια της χώρας, ειδικότερα όμως στα δημόσια έργα.

Σε εξέλιξη παρέμβαση για να λυθεί το πρόβλημα

Σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχει πρόβλεψη στον τροποποιημένο νόμο για τις δημόσιες συμβάσεις και στο υπουργείο έχει εσωτερικά συσταθεί μια ομάδα που θα διαπιστώσει τις αυξήσεις των υλικών και θα τις ενσωματώσει σε αρκετά άρθρα εργασιών Στη συνέχεια θα πρέπει να εκδοθεί υπουργική απόφαση με την οποία θα καθορίζονται
οι τιμές των συντελεστών αναθεώρησης ώστε να μπορεί να ενεργοποιηθεί η διαδικασία του αιτήματος από τους εργολήπτες. Σύμφωνα με πληροφορίες η υπουργική απόφαση αναμένεται να εκδοθεί τον Οκτώβριο.

Για τους εν εξελίξει διαγωνισμούς που δεν έχουν δοθεί προσφορές, εκεί υπάρχει η δυνατότητα της μικρότερης έκπτωσης, ανάλογα με την δυνατότητα του εκάστοτε συμμετέχοντα. Στα έργα ΣΔΙΤ και παραχωρήσεων υπάρχει η σχετική πρόβλεψη και η δυνατότητα επίλυσης τους θεωρείται διαχειρίσιμη.

Ποια θα είναι η διαδικασία

Αυτό που θα μπορεί να κάνει ο κάθε εργολήπτης, όταν είναι μέσω του κωδικού αναθεώρησης να υποβάλει πιστοποίηση αναθεώρησης προς την αναθέτουσα αρχή.

Εκείνη με τη σειρά της κάνοντας χρήση της υπουργικής απόφασης θα μπορεί να προσδιορίζει τα ποσά αναθεώρησης ανά άρθρο τιμολογίου εργασιών, βάσει των συντελεστών αναθεώρησης . Αυτοί θα είναι διαφορετικοί ανά άρθρο εργασιών και η μεταβολή τους θα προσδιορίζεται με βάση την διαφορά από μία τιμή εκκίνησης και την διαπιστωμένη αύξηση ενός υλικού.

Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι οι αναθεωρήσεις των τιμών δεν αγγίζουν την συνολική έκπτωση που έχει δώσει ο εργολήπτης σε ένα έργο καθώς αυτή προκύπτει από το σύνολο υλικών, υπηρεσιών και εργασιών.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς οι αναθεωρήσεις που μπορεί να προκύψουν θα είναι μεταξύ 4-10%, δηλαδή κατά βάση αρκετά χαμηλότερες από τις αυξήσεις των υλικών. Εκτιμούν δηλαδή ότι ο χαρακτήρας της απόφασης θα αποτελεί μια ανακούφιση και όχι αναπλήρωση του συνόλου μιας αύξησης.

Τα αιτήματα των εργοληπτικών οργανώσεων

Οι εργοληπτικές οργανώσεις όπως οι ΣΑΤΕ και ΣΤΕΑΤ έχουν παγίως ως κύριο αίτημα την συγκρότηση και λειτουργία του Εθνικού Συστήματος Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Έργων και Μελετών.

Μάλιστα για το θέμα έχουν σταλεί σειρά από επιστολές ζητώντας την λύση του προβλήματος που έχει δημιουργηθεί στα εργοτάξια της χώρας, ειδικότερα όμως στα δημόσια έργα.

Η συγκρότηση και ενεργοποίησή του που εκτιμάται πως θα μπορεί να δίνει μία αξιόπιστη προσέγγιση τιμών υλικών, ημερομισθίων και μισθωμάτων μηχανημάτων έργων μπήκε στον πρόσφατο νόμο 4782/2021.
Σύμφωνα με πληροφορίες έχει ξεκινήσει η προεργασία για την ίδρυση του από το υπουργείο ΥΠΟΜΕ (που θα έχει την εποπτεία του) και η λειτουργία του εκτιμάται ότι θα είναι δυνατή το 2022.

Αυτό θα δώσει μία μακροπρόθεσμη λύση στα σκαμπανεβάσματα των τιμών. Η υπουργική απόφαση όμως εκτιμάται πως θα δώσει μια πιο άμεση λύση στο ολοένα και πιο διογκωμένο πρόβλημα που παρατηρείται διεθνώς και όχι μόνο στη χώρα μας.

Το πρόβλημα των μεγάλων ανατιμήσεων σε παγκόσμια βάση έχει γίνει βραχνάς για το σύνολο της οικονομίας και η επίδραση του στον κατασκευαστικό κλάδο είναι αποτέλεσμα στην γενικευμένη αυτή τάση. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αρκετά έργα υπάρχουν πολλές προμήθειες υλικών από το εξωτερικό των οποίων οι τιμές αλλάζουν σχεδόν καθημερινά.