Καρανίκας: Πρόκληση η έλλειψη κουλτούρας – κατάρτισης στον τομέα υγιεινής-ασφάλειας των έργων

Σε μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη του κ. Νίκου Καρανίκα, Διευθυντή Τεχνικών Έργων του Τμήματος Υγείας και Ασφάλειας της ErgoProlipsis στον δημοσιογράφο Νίκο Καραγιάννη για το ypodomes.com, συζητήθηκαν θέματα για την υγιεινή και ασφάλεια στον κατασκευαστικό κλάδο.

Τόσο για τις προκλήσεις της εποχής, στην έλλειψη εξειδίκευσης στον τομέα υγιεινής και ασφάλειας, για τον ρόλο της εκπαίδευσης και για το αύριο του ιδιαίτερου αυτού τομέα. Παρακάτω σας παρουσιάζουμε ολόκληρη τη συνέντευξη.

Ποιες είναι οι σημαντικότερες προκλήσεις αυτή τη στιγμή στον κλάδο των υπηρεσιών επαγγελματικής υγείας και ασφάλειας στον τομέα των κατασκευών;

Νίκος Καρανίκας: Το τελευταίο διάστημα βλέπουμε να αναπτύσσεται νέα δυναμική στον τομέα των κατασκευών ως απόρροια της επανεκκίνησης της οικονομίας. Με το επενδυτικό κλίμα να βελτιώνεται και την Ελλάδα να εισέρχεται δυναμικά στο ραντάρ των διεθνών επενδυτών, αλλά και με τα κεφάλαια που σταδιακά εισέρχονται στη χώρα, όπως για παράδειγμα το Ταμείο Ανάκαμψης, τον νέο Αναπτυξιακό Νόμο και το νέο ΕΣΠΑ, τα κατασκευαστικά έργα παρουσιάζουν ανοδική πορεία.

Αναζητώντας το ανθρώπινο δυναμικό που θα υλοποιήσει αυτά τα έργα, παρατηρείται ένα ανησυχητικά μεγάλο κενό εξειδίκευσης στον τομέα της επαγγελματικής υγείας και ασφάλειας.  Θα έλεγα λοιπόν εμφατικά, ό,τι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει σήμερα ο κλάδος της Υγείας και Ασφάλειας (Υ&Α) στη χώρα μας είναι η έλλειψη καταρτισμένου επιστημονικού προσωπικού. Αυτό, αφενός αποτελεί τροχοπέδη στην προσπάθεια εμπέδωσης μιας κουλτούρας υγείας και ασφάλειας που είναι το μεγάλο ζητούμενο.

Αφετέρου, σημαίνει ό,τι αυξάνονται κατακόρυφα οι επισφάλειες και οι κίνδυνοι σε εργοτάξια σε όλη την επικράτεια. Με απλά λόγια, περισσότεροι εργαζόμενοι απασχολούνται καθημερινά σε εργοτάξια που δεν πληρούν τους όρους και τις προϋποθέσεις υγείας και ασφάλειας και εκτίθενται σε πλήθος κινδύνων.

Με γνώμονα ό,τι στην Ελλάδα δεν λείπουν οι μηχανικοί, που πιστεύετε ό,τι οφείλεται αυτή η έλλειψη εξειδίκευσης σε θέματα Υγείας και Ασφάλειας;

Νίκος Καρανίκας: Η απάντηση είναι ξεκάθαρη και σαφής. Στο ό,τι στην Ελλάδα δεν καταφέραμε ποτέ να χτίσουμε μια κουλτούρα Υγείας και Ασφάλειας στην εργασία. Αυτή η απουσία κουλτούρας συναντάται βεβαίως και στον κατασκευαστικό τομέα.

Ωστόσο, θεωρώ ό,τι ο λόγος της συνεχιζόμενης αποτυχίας εμπέδωσης κουλτούρας που να εστιάζει στα ζητήματα υγείας και ασφάλειας, είναι διττός και έχει να κάνει τόσο με την ακαδημαϊκή εκπαίδευση όσο και με το θεσμικό πλαίσιο.
Ξεκινώντας από το ακαδημαϊκό σκέλος, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στην Ελλάδα το συγκεκριμένο αντικείμενο δεν αποτελεί μέρος στην κύρια διδακτέα ύλη σε καμία ακαδημαϊκή, πόσο μάλλον πολυτεχνική σχολή.

Οι νέοι επιστήμονες δεν έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν τον κλάδο της υγείας και ασφάλειας, καθώς τα μαθήματα που προσφέρονται γύρω από αυτό το τόσο σημαντικό θέμα είναι ελάχιστα. Άρα λοιπόν, οι νέοι μηχανικοί δεν έχουν εικόνα για το τι σημαίνει υγεία και ασφάλεια σε ένα κατασκευαστικό έργο και αυτό είναι θεμελιώδες λάθος, καθώς η έλλειψη των σχετικών γνώσεων δημιουργεί προβλήματα στο εργοτάξιο για τους νέους επαγγελματίες.

Σε ό,τι αφορά στο θεσμικό πλαίσιο, η νομοθεσία είναι δαιδαλώδης και σε μεγάλο βαθμό απηρχαιωμένη και ουσιαστικά αποδυναμώνει το αντικείμενο αντί να ενδυναμώνει την έννοια της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία. Οι απαιτήσεις του νόμου σχετικά με το χρόνο παρουσίας τεχνικού ασφάλειας είναι αναποτελεσματικές.

Για παράδειγμα είναι απειροελάχιστες οι ώρες παρουσίας που απαιτούνται σε σχέση με τη σοβαρότητα και την επικινδυνότητα του χώρου, ιδίως όταν πρόκειται για εργοτάξια. Άρα, μη θέτοντας αυστηρότερες απαιτήσεις στους κατασκευαστές, το ίδιο το κράτος, απαξιώνει την έννοια της υγείας και ασφάλειας, ενώ την ίδια στιγμή τόσο οι εργοδότες όσο και οι εργαζόμενοι, σε μεγάλο βαθμό, αντιμετωπίζουν την εφαρμογή πολιτικών και μέτρων υγείας και ασφάλειας ως «αναγκαίο κακό» αντί ως απόλυτη προτεραιότητα.

Επιπλέον, λόγω αυτή της «χαλαρότητας» του νόμου, συχνά βλέπουμε τις επιχειρήσεις να τοποθετούν το κόστος ως πρωταρχικό γνώμονα, κάνοντας -στην καλύτερη περίπτωση- τα απολύτως απαραίτητα προκειμένου να μην υποβληθούν σε πρόστιμα, ενώ το κύριο ζητούμενο, που είναι αυτή καθ’ αυτή η υγεία και ασφάλεια των ανθρώπων, περνά σε δεύτερη μοίρα.

Άρα, λειτουργώντας υπό αυτό το καθεστώς, ούτε οι επιχειρήσεις αλλά ούτε και οι επαγγελματίες μηχανικοί θεωρούν αναγκαία την εξειδίκευση σε θέματα υγείας και ασφάλειας, με αποτέλεσμα να υπάρχει σήμερα αυτό το επικίνδυνο κενό στον κλάδο.

Τι κάνει ο κλάδος των ΕΞΥΠΠ για την αντιμετώπιση αυτού του ελλείμματος και ποια είναι η διαδικασία εκπαίδευσης και κατάρτισης του ανθρώπινου δυναμικού;

Νίκος Καρανίκας: Είναι αλήθεια ό,τι ελλείψει ακαδημαϊκών προγραμμάτων σπουδών, το βάρος της εκπαίδευσης πέφτει στα συλλογικά όργανα και στις αδειοδοτημένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα παροχής υπηρεσιών υγείας και ασφάλειας στην εργασία, τις ΕΞΥΠΠ (Εξωτερικές Υπηρεσίες Πρόληψης και Προστασίας).

Στην ErgoProlipsis για παράδειγμα, αναπτύσσουμε εξειδικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα στις εγκαταστάσεις μας με σκοπό την προετοιμασία νέων μηχανικών σε θεωρητικό επίπεδο. Ωστόσο, δεν σταματάμε εκεί. Φροντίζουμε να προετοιμάσουμε τη νέα γενιά μηχανικών και σε περιβάλλον εργοταξίου για την απόκτηση πρακτικής εμπειρίας σε πραγματικές συνθήκες.

Αυτό αποτελεί καινοτομία για τον κλάδο μας, καθώς θεωρούμε ό,τι η προστασία της υγείας και ασφάλειας του πολυτιμότερου κεφαλαίου μιας επιχείρησης, του ανθρώπινου δυναμικού της, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για τη βιωσιμότητά της και για τη βιωσιμότητα οποιουδήποτε έργου.

Αναφορικά με τη διαδικασία, στην ErgoProlipsis, εξελισσόμαστε και υιοθετούμε τις βέλτιστες πρακτικές από την ευρωπαϊκή και διεθνή εμπειρία, προκειμένου να σχεδιάσουμε το κάθε στάδιο της εκπαίδευσης. Σε πρώτο επίπεδο, πραγματοποιείται η θεωρητική ενημέρωση και εξοικείωση με την ισχύουσα νομοθεσία και η παρουσίαση αναλυτικών οδηγιών ασφαλούς εργασίας για κάθε είδους εργοταξιακή δραστηριότητα.

Εν συνεχεία, συγκροτείται Ομάδα Εκπαίδευσης Νεοεισερχόμενων Μηχανικών Ασφάλειας και Υγείας, η οποία αποτελείται από τον Διευθυντή Τεχνικών έργων και άλλων ειδικών επιστημονικών συνεργατών-στελεχών της ErgoProlipsis όλων των ειδικοτήτων (πολιτικοί μηχανικοί, μηχανολόγοι, ηλεκτρολόγοι και χημικοί μηχανικοί), οι οποίοι είναι σε θέση να αναλύσουν σε βάθος και λεπτομέρεια όλο το φάσμα των κατασκευαστικών δραστηριοτήτων σε διαφορετικό περιβάλλον όπως οικοδομικό, βιομηχανικό, διυλιστηριακό κτλ.

Η κάθε ομάδα εκπαίδευσης μεταβαίνει κατόπιν οργανωμένα στην αντίστοιχη τοποθεσία εκπαίδευσης, όπου συγκεντρώνει στοιχεία και φωτογραφικό υλικό, συζητά με εργαζόμενους και στελέχη του εργοταξίου και ελέγχει τις συνθήκες, καθώς και τον εξοπλισμό που τυχόν χρησιμοποιείται.

Στη συνέχεια, έπειτα από ενδελεχή μελέτη και ανάλυση των στοιχείων εκπονεί και αποστέλλει μια εμπεριστατωμένη αναφορά των ανασφαλών καταστάσεων σε ειδικό έγγραφο. Το έγγραφο αυτό περιλαμβάνει, πέρα από τις πληροφορίες για τις συνθήκες ανασφαλών καταστάσεων, τις αιτίες που οδήγησαν σε αυτές, οπτικό υλικό από την αυτοψία, ενώ αναφέρει και τα προληπτικά μέτρα που προτείνει η Ομάδα για την αποφυγή παρόμοιων καταστάσεων στο μέλλον.

Τέλος, τα αποτελέσματα των αναφορών συλλέγονται, αναλύονται και συζητιούνται σε νέα συνάντηση στην έδρα της εταιρείας ώστε να αποσαφηνιστούν όλες οι ανασφαλείς καταστάσεις και να εμπεδωθεί ο βέλτιστος τρόπος αντιμετώπισης.
Αξίζει να σημειωθεί ό,τι όλοι οι νεοπροσλαμβανόμενοι μηχανικοί μας πριν αναλάβουν τα καθήκοντα τους σε κάποιο εργοτάξιο ακολουθούν πρόγραμμα εκπαίδευσης τουλάχιστον 30 ημερών σε εργοταξιακό περιβάλλον με την καθοδήγηση έμπειρων τεχνικών ασφαλείας με πολυετή εμπειρία στον κατασκευαστικό τομέα ώστε να αποκομίσουν την απαιτούμενη αρχική εκπαίδευση πριν αναλάβουν τα ηνία.

Θεωρείτε ό,τι η προσέγγισή σας έχει αποφέρει καρπούς; Και αν ναι, εξηγήστε μας πως.

Νίκος Καρανίκας: Η εκπαίδευση των μηχανικών μας είναι μία πολύ κρίσιμη και βαρύνουσας σημασίας διαδικασία η οποία συμβάλει ουσιαστικά και καθοριστικά στη βελτίωση των συνθηκών ασφάλειας της εργασίας στα εργοτάξια, βοηθώντας παράλληλα στην πιστή εφαρμογή των διατάξεων της ισχύουσας νομοθεσίας σε πολύ πιο σύντομο χρόνο.

Με αδιαπραγμάτευτη επιμονή στην ποιότητα των υπηρεσιών, η ErgoProlipsis έχει καταφέρει να πετύχει τον στόχο του “Zero Accidents” στα κατασκευαστικά έργα που επιβλέπει. Σήμερα, με συσσωρευμένη εμπειρία δύο δεκαετιών, αποτελούμε τον προτιμητέο συνεργάτη των μεγαλύτερων κατασκευαστικών brands, προσφέροντας της υπηρεσίες της σε ορισμένα από τα σημαντικότερα κατασκευαστικά έργα αυτή τη στιγμή στην επικράτεια.

Χαρακτηριστικά μπορούμε να αναφέρουμε ό,τι αυτή την περίοδο έχουμε αναλάβει την παροχή συμβουλευτικής σε θέματα εργασιακής υγείας και ασφάλειας σε έργα όπως, μεταξύ άλλων, η ανέγερση του νέου αεροδρομίου του Ηρακλείου στο Καστέλλι, η κατασκευή του ενεργειακού κέντρου Αγίου Νικολάου στη Βοιωτία, που αποτελεί και ένα από τα μεγαλύτερα ενεργειακά έργα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και η αναβάθμιση της μονάδας τσιμέντου στο Καμάρι Βοιωτίας.

Ποια πιστεύετε ό,τι είναι η επόμενη μέρα για τον κλάδο της υγείας και ασφάλειας στον κατασκευαστικό τομέα;
Θεωρώ ό,τι η αλλαγή νοοτροπίας είναι αναπόφευκτη. Σε αυτό συμβάλλουν δύο παράγοντες. Ο ένας αφορά στο ό,τι ολοένα και περισσότερες κατασκευαστικές επιχειρήσεις -πέραν από τις εισηγμένες- εφαρμόζουν κριτήρια ESG (Environmental – Social – Governance), μέσα στα οποία εμπεριέχονται και δείκτες που έχουν να κάνουν με την εφαρμογή πολιτικών υγείας και ασφάλειας.

Ο άλλος, έχει να κάνει με τη νέα εποχή που αναδύεται μετά την πανδημία, όπου οι επιχειρήσεις πλέον δίνουν πολύ μεγαλύτερη σημασία στην προστασία της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων. Αυτή η νέα τάση, είναι λογικό ό,τι θα εφαρμοστεί και στον τομέα των κατασκευών. Σε κάθε περίπτωση, η εμπέδωση μιας νέας κουλτούρας που θα φέρνει την υγεία και ασφάλεια σε πρώτο πλάνο, είναι μονόδρομος έστω και αν επιτευχθεί σταδιακά.