«Η Ελλάδα θα πρέπει να διαμορφώσει τις συνθήκες που θα διευκολύνουν τη ροή βιώσιμων επενδύσεων και να αξιοποιήσει την παγκόσμια αυτή τάση της αγοράς δημιουργώντας το κατάλληλο πλαίσιο», βάσει των ευρωπαϊκών προτύπων, όπως π.χ. του ενιαίου ευρωπαϊκού συστήματος ταξινόμησης, γνωστό με τον όρο EU Taxonomy, των οικονομικών δράσεων που χαρακτηρίζονται περιβαλλοντικά βιώσιμες. «Σε αυτήν την προσπάθεια, το ΤΑΙΠΕΔ μπορεί να συμβάλλει, στο βαθμό που του αναλογεί, μέσω της διαμόρφωσης ενός μηχανισμού παρακολούθησης της αειφορικής επίδοσης των περιουσιακών στοιχείων του χαρτοφυλακίου του, πριν και μετά την υλοποίηση των επενδυτικών σχεδίων, σύμφωνα με τα  ευρωπαϊκά πρότυπα», όπως αναφέρει ο Διευθύνων Σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ, κ. Ριχάρδος Λαμπίρης σε συνέντευξη που παραχώρησε στη «Ναυτεμπορική».

Γεγονός είναι ότι οι ίδιοι οι επενδυτές αναζητούν περισσότερα στοιχεία σχετικά με τους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς κινδύνους των επενδύσεων που τους ενδιαφέρουν. Η διαφάνεια σε θέματα εταιρικής διακυβέρνησης, κοινωνικής ευημερίας και περιβαλλοντικής ανάπτυξης καθιστά τα περιουσιακά στοιχεία πιο ελκυστικά στους επενδυτές, λόγω της δυνατότητας έγκαιρης εκτίμησης των επιδόσεών τους, λειτουργώντας ως μέτρο αποφυγής ρίσκου. Ήδη, μεγάλα funds έχουν το δικό τους μηχανισμό για την αξιολόγηση της αειφορικής επίδοσης κατά τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων.

Στο πλαίσιο αυτό, με την εξασφάλιση χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), το ΤΑΙΠΕΔ σε συνεργασία με την EBRD και την Global Sustain, εξειδικευμένη εταιρεία παροχής καινοτόμων υπηρεσιών σε θέματα αειφορίας, δημιούργησαν το ESG Rating Tool – ένα πρωτοπόρο ψηφιακό εργαλείο για την αξιολόγηση της αειφορικής επίδοσης του χαρτοφυλακίου του, με χρήση δεικτών επίδοσης (KPIs), το οποίο εξειδικεύτηκε για κάθε κατηγορία περιουσιακού στοιχείου.

Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες περιπτώσεις παγκοσμίως που ένα Ταμείο Ιδιωτικοποιήσεων ενσωματώνει την αειφορία στις διαδικασίες του και είναι η πρώτη φορά που δημόσιος οργανισμός στην Ελλάδα αναπτύσσει το δικό του ψηφιακό εργαλείο για την υιοθέτηση κριτηρίων ESG – Περιβαλλοντικά (Environmental), Κοινωνικά (Social) και Εταιρικής Διακυβέρνησης (Corporate Governance).

Το ESG Rating Tool βασίζεται στα υψηλότερα διεθνή πρότυπα και ευθυγραμμίζεται με τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (SDGs) και τις απαιτήσεις περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιδόσεων των μεγάλων χρηματοπιστωτικών και επενδυτικών ιδρυμάτων.

«Πρόκειται για ένα εργαλείο που επιτρέπει στον χρήστη να αξιολογεί την τρέχουσα αειφορική επίδοση των περιουσιακών στοιχείων του χαρτοφυλακίου, να πραγματοποιεί συγκριτική αξιολόγηση μεταξύ συγγενών κατηγοριών περιουσιακών στοιχείων και ολόκληρου του χαρτοφυλακίου και επιπλέον να παρακολουθεί την εξέλιξη αυτής της επίδοσης σε βάθος χρόνου.

Παράλληλα, επιτρέπει την αναγνώριση των τρωτών σημείων κάθε περιουσιακού στοιχείου μέσα από έκθεση αξιολόγησης, η οποία συνοδεύεται από υψηλού επιπέδου συστάσεις για βελτίωση των επιδόσεων στα κριτήρια ESG για χρήση από το ΤΑΙΠΕΔ, αλλά και από άλλα ενδιαφερόμενα μέρη», αναφέρει ο κ. Λαμπίρης.

Δεδομένου ότι το ESG Rating tool ολοκληρώθηκε πρόσφατα, βασικό μέλημα του Ταμείου είναι να επικεντρώσει τις δυνάμεις του στη βέλτιστη ενσωμάτωση του εργαλείου στον τρόπο λειτουργίας του. «Το επόμενο βήμα να είναι η χορήγησή του ESG Rating Tool στις εταιρείες του χαρτοφυλακίου μας, ώστε να παρακολουθούν συστηματικά την εξέλιξη της αειφορικής επίδοσής τους και παρέχοντάς τους – αν και όποτε χρειαστούν – συμβουλευτική υποστήριξη, αξιοποιώντας την πρότερη εμπειρία μας στα συγκεκριμένα έργα», όπως τονίζει ο ίδιος.

Ακολουθούν τα αποσπάσματα της συνέντευξης του κ. Λαμπίρη στη «Ν»

ΕΡ: Πώς αντιλαμβάνεται η ηγετική ομάδα του ΤΑΙΠΕΔ το ρόλο των βιώσιμων επενδύσεων στην επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας;

ΑΠ: Η Ελλάδα συνεχίζει να αναζητά  επενδύσεις, ειδικά τώρα που η εξάπλωση του κορωνοϊού προκαλεί δυσκολίες στη χώρα μας, η οποία βρέθηκε στα πρώτα στάδια ανάκαμψης έπειτα από τη δεκαετή οικονομική κρίση. Ταυτόχρονα, στρατηγική απόφαση της Κυβέρνησης είναι η μετεξέλιξη του αναπτυξιακού μοντέλου, υιοθετώντας τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης.

Η Ελλάδα θα πρέπει να διαμορφώσει τις συνθήκες που θα διευκολύνουν τη ροή βιώσιμων επενδύσεων και να αξιοποιήσει την παγκόσμια αυτή τάση της αγοράς δημιουργώντας το κατάλληλο πλαίσιο, βάσει των ευρωπαϊκών προτύπων, όπως π.χ. του ενιαίου ευρωπαϊκού συστήματος ταξινόμησης, γνωστό με τον όρο EU Taxonomy, των οικονομικών δράσεων που χαρακτηρίζονται περιβαλλοντικά βιώσιμες.

Σε αυτήν την προσπάθεια, το ΤΑΙΠΕΔ μπορεί να συμβάλλει, στο βαθμό που του αναλογεί, μέσω της διαμόρφωσης ενός μηχανισμού παρακολούθησης της αειφορικής επίδοσης των περιουσιακών στοιχείων του χαρτοφυλακίου του, πριν και μετά την υλοποίηση των επενδυτικών σχεδίων, σύμφωνα με τα  ευρωπαϊκά πρότυπα.

Στο πλαίσιο αυτό, εδώ και ενάμισι χρόνο δημιουργήσαμε το Τμήμα Αειφορίας, με στόχο την ενσωμάτωση των αρχών της αειφορίας και την υιοθέτηση κριτηρίων περιβαλλοντικών, κοινωνικών και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG) κατά την υλοποίηση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων για την ενίσχυση της προσέλκυσης υπεύθυνων επενδύσεων προς όφελος της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.

Στόχος μας είναι, πέρα από τα ευρέως αναγνωρισμένα δημοσιονομικά οφέλη που προκύπτουν από την αξιοποίηση της περιουσίας του Δημοσίου, να χτίζονται τα θεμέλια μίας βιώσιμης οικονομίας που σέβεται το περιβάλλον, δημιουργεί θέσεις εργασίας και μία συνεκτική κοινωνία, ενισχύοντας παράλληλα την υιοθέτηση των αρχών της Κυκλικής Οικονομίας. Προς αυτή την κατεύθυνση εργαζόμαστε συστηματικά.

ΕΡ: Γιατί είναι σημαντική σε μια περίοδο κρίσης, όπως αυτή που διανύουμε, η προσέγγιση των νέων επενδύσεων με κριτήρια κοινωνικά, περιβαλλοντικά, εταιρικής διακυβέρνησης κ.ο.κ.;

ΑΠ: Η τρέχουσα πανδημία που συγκλονίζει τον πλανήτη δοκιμάζει τις κοινωνικές και οικονομικές δομές, πυροδοτώντας μια νέα παγκόσμια οικονομική κρίση. Την ίδια στιγμή όμως, μας δίνεται η ευκαιρία να διαμορφώσουμε ένα νέο οικονομικό μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης, που θα εδράζεται στις αρχές της Κυκλικής Οικονομίας, θα σέβεται τα φυσικά όρια του πλανήτη και θα είναι πιο ανθεκτικό στις παγκόσμιες προκλήσεις.

Για να επιτευχθεί αυτό, υπάρχει ανάγκη σημαντικής χρηματοδότησης σε πράσινες, αειφόρες δράσεις. Απαιτείται λοιπόν ριζικός ανασχεδιασμός του οικονομικού συστήματος και υιοθέτηση ESG δεικτών που θα τεκμηριώνουν τη χρηματοδότηση πράσινων και υπεύθυνων επενδύσεων. Προς αυτήν την κατεύθυνση συμβάλλει και το ΤΑΙΠΕΔ με το έργο του.

ΕΡ: Πώς προσεγγίζουν αυτές τις προκλήσεις οι επενδυτές – Έλληνες ή ξένοι – με τους οποίους συναλλάσσεστε;

ΑΠ: Γεγονός είναι ότι οι ίδιοι οι επενδυτές αναζητούν περισσότερα στοιχεία σχετικά με τους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς κινδύνους των επενδύσεων που τους ενδιαφέρουν. Η διαφάνεια σε θέματα εταιρικής διακυβέρνησης, κοινωνικής ευημερίας και περιβαλλοντικής ανάπτυξης καθιστά τα περιουσιακά στοιχεία πιο ελκυστικά στους επενδυτές, λόγω της δυνατότητας έγκαιρης εκτίμησης των επιδόσεών τους, λειτουργώντας ως μέτρο αποφυγής ρίσκου.

Ουσιαστικά, μια επένδυση που έχει ικανοποιητική αειφορική επίδοση είναι πιο ανθεκτική σε εξωγενείς στρεσογόνους παράγοντες, γεγονός που ενισχύει την οικονομική βιωσιμότητα και ανταποδοτικότητά της. Οι εταιρείες που βελτιώνουν τις επιδόσεις τους σε θέματα ESG, απολαμβάνουν ευχερέστερη πρόσβαση σε κεφάλαια, ενισχύουν τη σχέση με τους εργαζομένους τους, με την κοινωνία γενικότερα και τους σχετιζόμενους με τη δραστηριότητά τους θεσμικούς φορείς ειδικότερα.

Οι ουσιαστικές πληροφορίες που χρειάζονται οι επενδυτές δεν περιορίζονται στα υλικά περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας. Ήδη, μεγάλα funds έχουν το δικό τους μηχανισμό για την αξιολόγηση της αειφορικής επίδοσης κατά τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων. Στο ΤΑΙΠΕΔ σκεφτόμαστε και ενεργούμε σε αυτήν ακριβώς τη βάση, χαράσσοντας το δρόμο προς το μέλλον.

ΕΡ: Ποιά είναι η προετοιμασία που κάνετε σήμερα για να προκρίνετε μια επενδυτική πρόταση έναντι μιας άλλης και πώς ελέγχετε εάν μια επένδυση καλύπτει τις προδιαγραφές της βιωσιμότητας;

ΑΠ: Στο ΤΑΙΠΕΔ, εργαζόμαστε συνειδητά και αποφασιστικά, ώστε το πρόγραμμα αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας να υλοποιείται με τον πιο αειφόρο τρόπο στο βαθμό του δυνατού, λαμβάνοντας πάντα υπόψη την οικονομική βιωσιμότητα κάθε επένδυσης. Ειδικότερα, το Ταμείο προχωρά σε κατάρτιση ειδικών σχεδίων για τη χωρική ανάπτυξη (ΕΣΧΑΔΑ) των μεγάλων δημόσιων ακινήτων του χαρτοφυλακίου του, που αποσκοπούν στον έλεγχο της έντασης κάθε χρήσης.

Μέσω της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης των ΕΣΧΑΔΑ, υιοθετούνται οι πλέον περιβαλλοντικά φιλικές επιλογές, ενώ παράλληλα γίνεται εκτίμηση και των κοινωνικών ζητημάτων μέσω δημόσιας διαβούλευσης για την επιλογή της πιο αειφόρου πρότασης για την ανάπτυξη κάθε έργου.

Κατά την αξιοποίηση των υποδομών και των εταιρειών του χαρτοφυλακίου (π.χ. λιμάνια, αυτοκινητόδρομοι, αεροδρόμια, μαρίνες κτλ), το ΤΑΙΠΕΔ προχωρά όπου μπορεί στην πληρέστερη εναρμόνιση της λειτουργίας τους με την περιβαλλοντική νομοθεσία, ενώ παράλληλα διερευνά τις δυνατότητες ενσωμάτωσης των αρχών της κυκλικής οικονομίας στη λειτουργία τους.

Επιπρόσθετα, το Ταμείο ενσωματώνει πλέον στις στρατηγικές μελέτες που υπόκεινται σε Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση και εκτιμήσεις σχετικά με τη συμβατότητα των προτεινόμενων σχεδίων με τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (SDGs), ενώ αξίζει να αναφερθεί και η προσπάθεια εσωτερίκευσης του περιβαλλοντικού κόστους των επενδύσεων, με πρώτη εφαρμογή την εκπόνηση μελετών για την οικονομική αποτίμηση του ιαματικού πόρου στα ακίνητα που περιλαμβάνουν ιαματικές πηγές.

Μέσα λοιπόν από την ωρίμανση των έργων της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου, το ΤΑΙΠΕΔ αποσκοπεί στη συστηματική ενσωμάτωση των αρχών της αειφόρου ανάπτυξης και της υπεύθυνης επιχειρηματικότητας, καθιστώντας τα ελκυστικότερα στην επενδυτική κοινότητα με την επίλυση σημαντικών ζητημάτων, όπως η πολύπλοκη διαδικασία περιβαλλοντικών και χωροταξικών εγκρίσεων, ενώ παράλληλα δημιουργείται σημαντικός αριθμός καλών θέσεων εργασίας, με σεβασμό στο περιβαλλοντικό κεφάλαιο της χώρας.

ΕΡ: Υπάρχει οδικός χάρτης γι’ αυτή τη δουλειά;

ΑΠ: Μέσα από τις μεμονωμένες προσπάθειες ενσωμάτωσης των αρχών της αειφορίας σε κάθε έργο χωριστά και της αναγνώρισης κριτηρίων αειφορίας ανά κατηγορία περιουσιακού στοιχείου του χαρτοφυλακίου του ΤΑΙΠΕΔ, διαμορφώθηκε η ανάγκη δημιουργίας ενός δομημένου συστήματος αξιολόγησης, το οποίο θα λειτουργούσε σαν οδικός χάρτης για τη μετάβαση στην αειφορία και θα παρείχε τη δυνατότητα συστηματικής παρακολούθησης της αειφορικής επίδοσης των επενδύσεων.

Με την εξασφάλιση χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), το ΤΑΙΠΕΔ σε συνεργασία με την EBRD και την Global Sustain, εξειδικευμένη εταιρεία παροχής καινοτόμων υπηρεσιών σε θέματα αειφορίας, δημιούργησαν το ESG Rating Tool – ένα πρωτοπόρο ψηφιακό εργαλείο για την αξιολόγηση της αειφορικής επίδοσης του χαρτοφυλακίου του, με χρήση δεικτών επίδοσης (KPIs), το οποίο εξειδικεύτηκε για κάθε κατηγορία περιουσιακού στοιχείου.

Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες περιπτώσεις παγκοσμίως που ένα Ταμείο Ιδιωτικοποιήσεων ενσωματώνει την αειφορία στις διαδικασίες του και είναι η πρώτη φορά που δημόσιος οργανισμός στην Ελλάδα αναπτύσσει το δικό του ψηφιακό εργαλείο για την υιοθέτηση κριτηρίων ESG – Περιβαλλοντικά (Environmental), Κοινωνικά (Social) και Εταιρικής Διακυβέρνησης (Corporate Governance).

Το ESG Rating Tool βασίζεται στα υψηλότερα διεθνή πρότυπα και ευθυγραμμίζεται με τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (SDGs) και τις απαιτήσεις περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιδόσεων των μεγάλων χρηματοπιστωτικών και επενδυτικών ιδρυμάτων.

Πρόκειται για ένα εργαλείο που επιτρέπει στον χρήστη να αξιολογεί την τρέχουσα αειφορική επίδοση των περιουσιακών στοιχείων του χαρτοφυλακίου, να πραγματοποιεί συγκριτική αξιολόγηση μεταξύ συγγενών κατηγοριών περιουσιακών στοιχείων και ολόκληρου του χαρτοφυλακίου και επιπλέον να παρακολουθεί την εξέλιξη αυτής της επίδοσης σε βάθος χρόνου.

Παράλληλα, επιτρέπει την αναγνώριση των τρωτών σημείων κάθε περιουσιακού στοιχείου μέσα από έκθεση αξιολόγησης, η οποία συνοδεύεται από υψηλού επιπέδου συστάσεις για βελτίωση των επιδόσεων στα κριτήρια ESG για χρήση από το ΤΑΙΠΕΔ, αλλά και από άλλα ενδιαφερόμενα μέρη.

ΕΡ: Σχεδιάζετε πρωτοβουλίες για να ενισχύσετε την εργαλειοθήκη σας σε αυτό τον τομέα;

ΑΠ: Δεδομένου ότι το ESG Rating tool ολοκληρώθηκε πρόσφατα, βασικό μέλημά μας αυτή τη στιγμή είναι να επικεντρώσουμε τις δυνάμεις μας στη βέλτιστη ενσωμάτωση του εργαλείου στον τρόπο λειτουργίας του Ταμείου.  Το επόμενο βήμα να είναι η χορήγησή του ESG Rating Tool στις εταιρείες του χαρτοφυλακίου μας, ώστε να παρακολουθούν συστηματικά την εξέλιξη της αειφορικής επίδοσής τους και παρέχοντάς τους – αν και όποτε χρειαστούν – συμβουλευτική υποστήριξη, αξιοποιώντας την πρότερη εμπειρία μας στα συγκεκριμένα έργα.

Επόμενη πρωτοβουλία του Ταμείου θα μπορούσε να είναι η ανάπτυξη ενός εργαλείου εκτίμησης της τρωτότητας του χαρτοφυλακίου στην κλιματική αλλαγή. Ήδη, το Τμήμα Αειφορίας εξετάζει αν τα περιουσιακά στοιχεία του εμπίπτουν σε Ζώνη Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας, ενώ παράλληλα διερευνά όλες τις πιθανές πηγές χρηματοδότησης για τη θωράκιση τους στην κλιματική αλλαγή.

Τέλος, το ΤΑΙΠΕΔ ωριμάζει πρωτοβουλίες ενημέρωσης των εταιρειών του χαρτοφυλακίου και υποψήφιων επενδυτών για τις νέες δυνατότητες που ανοίγονται μπροστά τους, καθώς οι παγκόσμιες χρηματοδοτικές ροές τόσο από δημόσιους όσο και από ιδιωτικούς φορείς προς τις περιβαλλοντικές, κλιματικές, βιώσιμες και υπεύθυνες επενδύσεις έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και θα συνεχίσουν να αυξάνονται.

ΕΡ: Πώς αποτιμάται το όφελος για το ελληνικό δημόσιο από την τεχνογνωσία και τις πρακτικές που αναπτύσσει στον τομέα των βιώσιμων επενδύσεων το ΤΑΙΠΕΔ; 

ΑΠ: Εκτός από την υλοποίηση με το μέγιστο όφελος του προγράμματος για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, στο οποίο οφείλεται σύμφωνα με την Τράπεζας της Ελλάδος σχεδόν το 20% των εισροών Ξένων Άμεσων Επενδύσεων στη χώρα, σκοπός μας είναι να συμβάλλουμε και στην εθνική προσπάθεια να καταστεί η Ελλάδα πρωτοπόρος στη βιώσιμη ανάπτυξη.

Όραμά μας είναι το Ταμείο να συνδράμει με τη γνώση και την εμπειρία των ανθρώπων του στην ανάπτυξη νέων δομών πιο βιώσιμων και κοινωνικά ανταποδοτικών, ώστε η ελληνική οικονομία να καταστεί πιο ανθεκτική και η κοινωνία στο σύνολό της να απολαμβάνει τα οφέλη αυτής της ανάπτυξης.

Είμαστε περήφανοι για το πρωτοποριακό έργο της ανάπτυξης του ψηφιακού ESG Rating Τool σε συνεργασία με την EBRD και την Global Sustain, το οποίο μπορεί να αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία ενός πλαισίου ταξινόμησης, αξιολόγησης και επίβλεψης των πράσινων επενδύσεων στη χώρα, που θα διευκολύνει τη ροή κεφαλαίων με υψηλό θετικό περιβαλλοντικό και κοινωνικό αποτύπωμα.

Πιστεύουμε ότι θα μπορούσε να υιοθετηθεί ως βέλτιστη πρακτική από άλλους φορείς του Δημόσιου για την υιοθέτηση περιβαλλοντικών και κοινωνικών ζητημάτων σε επενδυτικές αποφάσεις. Το ΤΑΙΠΕΔ, δηλώνει παρών και δεν φειδόμαστε προσπαθειών και ενέργειας προς αυτή την κατεύθυνση. Ήδη συνεργαζόμαστε με τα συναρμόδια Υπουργεία και έχουν συσταθεί ομάδες εργασίας για θέματα αειφορίας, κυκλικής οικονομίας και βιώσιμων επενδύσεων.

Σε δημοπρατήσεις σιδηροδρομικών έργων που θα φτάσουν 350-400εκατ.ευρώ το 2020 θα προχωρήσει το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών μέσω της ΕΡΓΟΣΕ. Αυτό αποκάλυψε μεταξύ άλλων ο Γενικός Γραμματέας Υποδομών, Γιώργος Καραγιάννης, μιλώντας στην οικονομική εκπομπή Market Watch στον τηλεοπτικό σταθμό Action24.

Πιο συγκεκριμένα, για τα σιδηροδρομικά έργα ο κ.Καραγιάννης είπε ότι το επόμενο διάστημα θα ανατεθεί το έργο ηλεκτροκίνησης στο τμήμα Κιάτο-Αίγιο. Παράλληλα σημείωσε ότι γίνεται σχεδιασμός έργων από τις διοικήσεις ΕΡΓΟΣΕ και ΟΣΕ που εργάζονται από κοινού ώστε να ετοιμάζουν ένα πλάνο έργων. Το αμέσως επόμενο διάστημα και συνολικά μέσα στο 2020 όπως είπε, θα δημοπρατηθούν έργα 350-400εκατ.ευρώ. Στο σύνολο τους τα σιδηροδρομικά έργα που θα δημοπρατηθούν  μέχρι το 2023 θα φτάσουν τα 2-3δισ.ευρώ.

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΠΑΚΕΤΟ ΕΡΓΩΝ

Ο Γενικός Γραμματέας μίλησε για το νέο πακέτο μεγάλων έργων που έχει κόστος 13-15δισ.ευρώ. “Η χώρα πλέον έχει σύγχρονους αυτοκινητόδρομους, σύγχρονα αεροδρόμια, σύγχρονα λιμάνια αλλά χρειαζόμαστε και άλλα νέα έργα υποδομής αλλά και συντήρηση των υπαρχόντων και πολύ σύντομα θα είμαστε έτοιμοι να τα εξειδικεύσουμε και να πούμε πιο συγκεκριμένα πράγματα. Τα έργα υποδομής έχουν μεγάλο συντελεστή, δηλαδή όταν δαπανάμε ένα ευρώ για ένα έργο φτάνουν δύο ευρώ στον έλληνα φορολογούμενο και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό” είπε χαρακτηριστικά.

Για την ωριμότητα των έργων, ο κ.Καραγιάννης δήλωσε πως αυτή την εποχή προσλαμβάνονται οι κατάλληλοι σύμβουλοι ώστε να μπορέσουν να ωριμάσουν και το επόμενο διάστημα να ξεκινήσει η δημοπράτηση τους. Όπως είπε μάλισταα “σίγουρα δεν γίνεται όλα να δημοπρατηθούν στο δεύτερο εξάμηνο του 2020, αλλά έχουμε ένα προγραμματισμό όπου σταδιακά από φέτος μέχρι το 2023 να τρέξουν αυτά τα έργα για να μπορέσει να κινηθεί η ελληνική οικονομία”.

Επίσης δήλωσε πως γινεται προσπάθεια απλοποίησης του νόμου 4412/2016 που διέπει τις δημόσιες συμβάσεις. “Εμεις προσπαθούμε να βελτιώσουμε τα κομμάτια που αφορούν την ελληνική νομοθεσία, να απλοποιήσουμε διαδικασίες, να συντμήσουμε χρόνους και όλα να γίνουν πιο γρήγορα” είπε ο Γ.Γ Υποδομών.

Το νομοσχέδιο αναμένεται να κατατεθεί το επόμενο διάστημα. Μάλιστα τόνισε πως έχει γίνει πολλή σημαντική δουλειά στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και τώρα και σε συνεργασία με το υπουργείο Ανάπτυξης με τη δημιουργία μιας νομοπαρασκευαστικής επιτροπής, γίνεταιι προσπάθεια για να βρεθούν οι βέλτιστες δυνατές λύσεις, ώστε να υπάρχει η καλύτερη δυνατή απόδοση για να δημοπρατηθούν σύντομα έργα. Επιπλέον στόχος είναι να γίνεται παρακολούθηση με απλοποιημένες διαδικασίες και να αντιμετωπιστούν προβλήματα όπως είναι οι χαμηλές εκπτώσεις, να μπει η ειδική επίβλεψη στα έργα, αλλά και εύρεση νέων χρηματοδοτικών εργαλείων όπως οι καινοτόμες προτάσεις (Unsolicited proposals).

ΠΟΙΑ ΕΡΓΑ ΕΡΧΟΝΤΑΙ

Σύμφωνα με τον κ.Καραγιάννη, το πρώτο έργο που εξετάζεται είναι το βόρειο τμήμα του Ε65 Τρίκαλα-Εγνατία. “Είμαστε σε προχωρημένες επαφές με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την αρμόδια επιτροπή ανταγωνισμού. Ήδη ανταλλάσουμε επιστολές και βρισκόμαστε σε εβδομαδιαία βάση και εκτιμούμε ότι το αμέσως επόμενο διάστημα θα έχουμε θετικές εξελίξεις. Παράλληλα προετοιμάσαμε το προενημερωτικό αλλά και το ενημερωτικό για τον αυτοκινητόδρομο Πάτρα-Πύργος και θα έχουμε εξελίξεις και για αυτό” είπε χαρακτηριστικά.

Για το διαγωνισμο της γραμμής 4 ο Γενικός Γραμματέας είπε πως αναμένονται τι είδους δικαστικές εμπλοκές θα υπάρχουν ενώ υπογράμμισε πως η καθυστέρηση μπορεί να είναι μικρότερη από ένα έτος.

Για το Μετρό Θεσσαλονίκης ο κ.Καραγιάννης σημείωσε πως θα είναι έτοιμο το 2023 σύμφωνα με την ανακοίνωση του πρωθυπουργού, ενώ όπως είπε, λύθηκαν τα προβλήματα με το σταθμό ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ που χρόνιζαν, με το έργο πλέον να προχωρά βάσει χρονοδιαγραμμάτων που έχουν τεθεί και θα επικαιροποιηθούν το επόμενο διάστημα σε συνεργασία με την Αττικό Μετρό. Τόνισε δε πως “Είμαστε εντός χρόνου, είμαστε πάνω από το έργο, λύσαμε προβλήματα που δεν είχε ακουμπήσει κανείς. Μιλούσαν για το σταθμό ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ χωρίς να υπάρχουν οι οριστικές μελέτες, μιλούσαν για λειτουργία της γραμμής το 2020 χωρίς να υπάρχει φορέας λειτουργίας και δύο καίριοι σταθμοί. Εμείς ξεκινήσαμε απο την αρχή να λύσουμε όλα τα προβλήματα. Εμείς είπαμε την αλήθεια στους Θεσσαλονικείς και το έργο θα μπει σε εμπορική λειτουργία το 2023”.

ΒΟΑΚ ΚΑΙ ΚΑΣΤΕΛΙ

Τέλος για την Κρήτη ο Γενικός Γραμματέας Υποδομών είπε πως η κυβέρνηση έχει ένα τρίπτυχο μεγάλων έργων για το νησί που περιλαμβάνει το Αεροδρόμιο Καστελίου, τον ΒΟΑΚ και την αξιοποίηση του σημερινού αεροδρομίου Ηρακλείου τα οποία θα προχωρούν παράλληλα.

Για το Καστέλι, όπως ανακοίνωσε, ξεκίνησαν οι πρόδρομες εργασίες, το έργο είναι εντός χρονοδιαγραμμάτων, σε μία πενταετία θα είναι έτοιμο το νέο αεροδρόμιο. Για τον ΒΟΑΚ σημείωσε ότι παρέλαβαν “μια γραμμή στο χάρτη” και ενημέρωσε πως προκηρύχθηκαν οι γεωτεχνικές μελέτες, ολοκληρώνονται οι μελέτες για την τελική χάραξη, ενώ πριν λίγες μέρες παρελήφθησαν οι παρατηρήσεις από το υπουργείο Πολιτισμού σχετικά με τις αρχαιολογικές ανασκαφές “τις οποίες θα αντιμετωπίσουμε με πολλή μεγάλη σοβαρότητα” όπως υπογράμμισε. Για τη χρηματοδότηση είπε πως εξετάζονται διάφορα σενάρια ενώ αποκάλυψε ότι ο ΒΟΑΚ θα χρειαστεί να επιδοτηθεί κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του, άρα πρέπει να βρεθεί τρόπος ώστε να είναι βιώσιμος. Υποστήριξε τέλος ότι ” πολύ σύντομα θα είμαστε έτοιμοι να προκηρύξουμε το έργο”.

Η πανδημία του νέου κορωνοϊού έχει προκαλέσει ένα παγκόσμιο υγειονομικό, οικονομικό αλλά και κοινωνικό τράνταγμα. Η Ελλάδα, ύστερα από μία εξαιρετική διαχείριση της πρώτης φάσης της κρίσης, είναι έτοιμη για τη μετάβαση στο δεύτερο στάδιο, αυτό της σταδιακής αποκλιμάκωσης των μέτρων, το οποίο όμως εκτιμάται ότι θα διαρκέσει 12 με 18 μήνες έως και την πιθανή απομάκρυνση της απειλής με την εύρεση θεραπείας και εμβολίου.

Αφήνοντας πλέον πίσω την πρώτη φάση και εφαρμόζοντας την σταδιακή άρση των μέτρων, πολλοί επαγγελματικοί κλάδοι επαναξιολογούν τη στάση τους υπό τις νέες συνθήκες. Ο κλάδος των μεταφορών και συγκεκριμένα τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς έχουν επηρεαστεί αναμφίβολα από αυτήν την κρίση, καταγράφοντας ραγδαίες μειώσεις στην ημερήσια επιβατική κίνηση.

Όπως επισήμαναν και οι διοικήσεις των ΟΑΣΑ, ΣΤΑΣΥ και ΟΣΥ, η πτώση ξεκίνησε την επόμενη μέρα της ανακοίνωσης των έκτακτων μέτρων της κυβέρνησης με μείωση κατά 25 με 30% και έφτασε να προσεγγίζει ακόμα και δραματικές μειώσεις της τάξης του 90%, μέσα στον Απρίλιο.

Αδιαμφισβήτητα, η εικόνα των μετακινήσεων θα αρχίσει σταδιακά να αλλάζει σημειώνοντας σημαντική ανάκαμψη, η οποία και θα είναι εντονότερη όταν θα πλησιάζουμε προς την οριστική άρση των περιοριστικών μέτρων από την κυβέρνηση.

Ωστόσο, οι συνεχιζόμενοι αναγκαίοι περιορισμοί αυτής της δεύτερης περιόδου, ο φόβος μιας πιθανής μόλυνσης, καθώς και η συνολική επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού που εφαρμόζεται στη χώρα, τόσο στον ιδιωτικό αλλά πρωτίστως στον δημόσιο τομέα (δίνοντας πλέον σε μεγάλη μερίδα πολιτών τη δυνατότητα διεκπεραίωσης πολλών υποχρεώσεων ηλεκτρονικά, χωρίς ανάγκη για μετακίνηση στην αντίστοιχη υπηρεσία), εκτιμάται ότι θα διατηρήσουν το συνολικό αριθμό μετακινήσεων στα ΜΜΜ σε χαμηλότερα συνολικά επίπεδα από τα συνηθισμένα.

Λόγω των παραπάνω παραγόντων, αναμένεται επίσης μια μεταβολή των συνηθειών μετακίνησης ενός ποσοστού του επιβατικού κοινού όσον αφορά την επιλογή του Μέσου, που θα τείνουν να προτιμούν τη χρήση ιδιωτικών μέσων μετακίνησης αντί της δημόσιας συγκοινωνίας.

Πρόσφατες μελέτες στο Ηνωμένο Βασίλειο έδειξαν πως το αποτύπωμα αυτής της αλλαγής συνηθειών θα προκαλέσει περίπου 20% μείωση των μετακινήσεων στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, μετά την απελευθέρωση των περιοριστικών μέτρων. Αξιοσημείωτο είναι δε, πως η αλλαγή αυτή της συμπεριφοράς και συνηθειών κάθε άλλο πάρα σύντομη θα είναι και μπορεί να διαρκέσει έως και κάποια χρόνια μετά το πέρας της πανδημίας.

Ως εκ τούτου, γεννώνται εύλογα ερωτήματα για το ποιο θα είναι το τελικό αποτύπωμα αυτής της περιόδου τα μετέπειτα χρόνια αλλά και κατά πόσο αυτή η αλλαγή των συνηθειών μετακίνησης θα επηρεάσει αρνητικά την εικόνα των μεταφορών μέσα στο αστικό τοπίο.

Εδώ και αρκετά χρόνια, ένας από το κύριους στόχους του τομέα των μεταφορών σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι η ανάπτυξη εφαρμογών και σχεδιασμών με φιλικό πρόσημο προς το περιβάλλον των αστικών κέντρων. Οι συντονισμένες προσπάθειες τείνουν να δώσουν έμφαση σε μέσα, όπως το περπάτημα, το ποδήλατο, τη δημόσια συγκοινωνία, οχήματα κοινής χρήσης και μικροκινητικότητας (π.χ. e-scouters, rollers κ.ά.) προσφέροντας καλύτερη ποιότητα ζωής στους πολίτες, προσελκύοντας περισσότερους τουρίστες αλλά και ενισχύοντας την τοπική οικονομία.

Αναπόφευκτα, με τα νέα δεδομένα της τωρινής πανδημίας η προσπάθεια αυτή δυσκολεύει περισσότερο, γι’ αυτό και διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις έχουν ήδη ξεκινήσει τη συζήτηση -ή ακόμη και τις δράσεις- προσπαθώντας να ανταποκριθούν γρήγορα στην αλλαγή αυτή.

Ο απώτερος στόχος παραμένει ίδιος, ώστε να συνεχίσουν να προσφέρουν ένα βιώσιμο, λειτουργικό, ανθρώπινο αλλά και συνάμα δυναμικό πλαίσιο μετακινήσεων με ό,τι αυτό συνεπάγεται όσον αφορά την κοινωνία, την οικονομία, την επιχείρηση, τον εργαζόμενο, την παραγωγή και την παραγωγικότητα.

Οι προτάσεις-δράσεις στοχεύουν, από τη μία να προσφέρουν το αίσθημα ασφάλειας στους μετακινούμενους (κοινωνική αποστασιοποίηση–social distancing) και από την άλλη να συνεχίσουν την ανάπτυξη των βιώσιμων προτύπων κινητικότητας.

Η ήδη κορεσμένη κυκλοφορία στα οδικά δίκτυα πολλών ευρωπαϊκών χωρών και ιδιαιτέρως σε χώρες σημαντικά εξαρτημένες από το Ι.Χ., όπως η Ελλάδα (5η σε κυκλοφοριακή συμφόρηση στην Ε.Ε., με περίπου 36 χαμένες ώρες ανά έτος κατά μέσον όρο, 2017) δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερη πίεση για την εύρεση αποδοτικών προτάσεων. Η αναγκαία, ιδιαίτερα σήμερα, συζήτηση για τον δυναμικό αλλά και λειτουργικό περαιτέρω σχεδιασμό των αστικών μετακινήσεων θα ήταν ωφέλιμο να εξετάσει και τους παρακάτω 3 άξονες:

Συνολική αξιολόγηση και παρέμβαση στον τρόπο λειτουργίας των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, ώστε να ανακάμψει η ζήτηση στα υψηλότερα δυνατά επίπεδα για την εποχή και να ανακτηθεί το αίσθημα εμπιστοσύνης των μετακινουμένων προς το Μέσο.

Προτάσεις όπως η αλλαγή της συχνότητας των δρομολογίων ώστε να δημιουργηθεί μεγαλύτερη χωρητικότητα στο δίκτυο, αναδιοργάνωση της διάταξης των εσωτερικών χώρων – με πιθανή τοποθέτηση διαχωριστικών προστατευτικών ή/και αλλαγή θέσης καθισμάτων, αναπροσαρμογή των πρωτοκόλλων ασφάλειας και υγιεινής, αλλά και συχνοί έλεγχοι τήρησης των απαιτούμενων μέτρων θα βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση.

Μελέτη για προσωρινές ή μόνιμες λωρίδες ποδηλάτου όπου θα μπορούν οι πολίτες να κινούνται με ασφάλεια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πόλη του Παρισιού και συγκεκριμένα το πλάνο της δημάρχου Anne Hidalgo, η οποία ανακοίνωσε τη δημιουργία δικτύου μήκους 650 χλμ. προσωρινών και μόνιμων λωρίδων ποδηλάτου.

Η εν λόγω παρέμβαση ενισχύει το προ-κορωνοϊού πλάνο να μετατρέψει το Παρίσι σε μία πόλη φιλική στον ποδηλάτη έως το 2024. Μεταξύ άλλων, ένα ακόμα παράδειγμα είναι η πόλη του Βερολίνου, όπου οι αρμόδιες αρχές ανακοίνωσαν ειδικές οδηγίες για την προσωρινή χρήση τμήματος του οδικού δικτύου ως λωρίδες ποδηλάτου, προτείνοντας το τελευταίο ως τον ασφαλέστερο τρόπο μετακίνησης.

Μέσω της εφαρμογής των μέτρων της προηγουμένης περιόδου, πολλοί πολίτες ωθήθηκαν στην επιλογή του περπατήματος ως μέσο μετακίνησης αλλά και άσκησης. Οι αρμόδιοι φορείς είναι ανάγκη και εδώ, να αξιολογήσουν και να επέμβουν στις υποδομές όπου και αν αυτό χρειάζεται, συνεχίζοντας να παρακινούν τους πολίτες να επιλέγουν το περπάτημα ως μέσο μετακίνησης, επαναξιολογώντας μετακινήσεις ιδιαιτέρως σε κοντινούς προορισμούς (πχ. διάρκειας έως 20 λεπτών).

Αναμφίβολα, για την επιτυχή παρέμβαση των παραπάνω προτάσεων, είναι αναγκαία η βέλτιστη χρήση και εφαρμογή των ήδη υπαρχόντων αλλά και νέων συστημάτων τεχνολογίας. Τα δεδομένα που συλλέγονται ήδη από κάμερες, αισθητήρες και λοιπά συστήματα που είναι τοποθετημένα στις υποδομές, είναι ανάγκη να ενισχυθούν, δημιουργώντας μια ενιαία βάση διαχείρισης και αποφάσεων που θα αλληλοεπιδρά σε πραγματικό χρόνο.

Τα οφέλη θα είναι πολλαπλά, τόσο για τους μετακινούμενους, όσο και για τους λειτουργούς της υποδομής, δίνοντας εν προκειμένω τη δυνατότητα για ελαχιστοποίηση του χρόνου στις ουρές αναμονής και των ανθρωπίνων αλληλεπιδράσεων στους κοινόχρηστους χώρους (πλατφόρμες, πύλες εισόδου κ.λπ.) μειώνοντας έτσι το ρίσκο δημιουργίας μιας νέας επιδημιολογικής εστίας.

Για την ώρα, η Ελλάδα έχει να αντιμετωπίσει πολλές και μεγάλου ρίσκου προκλήσεις. Κρίνεται αναγκαίο οι αρμόδιοι φορείς, σε συνεργασία με εξιδεικευμένους επαγγελματίες, να συνεχίσουν να προτείνουν λύσεις οι οποίες θα αξιολογούνται διαρκώς και θα εξασφαλίζουν την ασφαλή, ομαλή και εύρυθμη λειτουργία των πάσης φύσεως μετακινήσεων στις ελληνικές πόλεις.

Στόχος, η δυσάρεστη αυτή συγκυρία να αποτελέσει κίνητρο για επαναπροσδιορισμό των αστικών μετακινήσεων και μιας νέας ανθρωποκεντρικής κουλτούρας, που θα λειτουργήσει ως πυλώνας για ένα καλύτερο μέλλον.

Του Σταύρου Παπαδημητρίου, Συγκοινωνιολόγου Μηχανικού, IBI Group, μέλους ΤΕΕ & Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων