Καλογιάννης: Επείγει η εφαρμογή χωροταξικού σχεδιασμού στην Ελλάδα

Επιστολή προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Σταθάκη και τον Αναπληρωτή Υπουργό κ. Φάμελλο έστειλε ο πρώην Αναπληρωτής Υπουργός Ανάπτυξης και Υποδομών Σταύρος Καλογιάννης, με την οποία ζητάει την άμεση θεσμοθέτηση των αναθεωρημένων Περιφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, που εκκρεμούν αδικαιολόγητα επί 2 ½ χρόνια στο Υπουργείο.

Ειδικότερα στην επιστολή του, μεταξύ άλλων, ο Σταύρος Καλογιάννης αναφέρει:

«Η εκπόνηση και εφαρμογή του χωροταξικού σχεδιασμού στην Ελλάδα ξεκίνησε στις αρχές της πρώτης δεκαετίας του 2000, ακολουθώντας μάλιστα μία μη ορθολογική διαδικασία, παρά τις προβλέψεις της νομοθεσίας. Ειδικότερα, ο Ν. 2742/1999 περί «Χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης» προέβλεπε, ορθώς, ότι τα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια εναρμονίζονται με τις κατευθύνσεις του Γενικού και των Ειδικών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού, εξειδικεύουν και συμπληρώνουν τις βασικές προτεραιότητές τους, με στόχο τον συντονισμό των επιλογών χωρικής ανάπτυξης σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.

Η σχετική διάταξη του Νόμου όμως έμεινε ανεφάρμοστη και βιώσαμε το παράδοξο και χρονικά ανακόλουθο φαινόμενο της έγκρισης, το 2003, των Περιφερειακών Πλαισίων, πριν την εκπόνηση του Γενικού και των Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων!

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα Περιφερειακά Πλαίσια να μην δίνουν συγκεκριμένες κατευθύνσεις προς τα κατώτερα επίπεδα σχεδιασμού (Ρυθμιστικά Σχέδια, ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ), αλλά να είναι απλώς ασύνδετα γενικόλογα κείμενα, που δεν υπάκουαν ούτε σε αρχές ούτε σε κανόνες.

Στα Περιφερειακά Πλαίσια πρέπει να καταγράφονται και να αξιολογούνται: η θέση κάθε Περιφέρειας στον ευρωπαϊκό χώρο, οι λειτουργίες δια-περιφερειακού χαρακτήρα που αυτή μπορεί να αναπτύξει, οι παράγοντες που επηρεάζουν την μακροπρόθεσμη ανάπτυξή της. Παράλληλα προσδιορίζονται οι στρατηγικές επιλογές για την ολοκληρωμένη και αειφόρο ανάπτυξη του χώρου στο επίπεδο της Περιφέρειας.

Επίσης, τα Περιφερειακά Πλαίσια πρέπει να υποδεικνύουν τις κατευθύνσεις για τη χωρική διάρθρωση των δικτύων υποδομής, για τη χωροθέτηση των βασικών παραγωγικών δραστηριοτήτων του πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα, για την ισόρροπη διάρθρωση του περιφερειακού οικιστικού δικτύου, τις προτεραιότητες για την προστασία του περιβάλλοντος και την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της Περιφέρειας.

Είναι συνεπώς προφανής ο ρόλος και η σημασία των Περιφερειακών Πλαισίων.

Την πενταετία 2004–2009 έγινε δουλειά σε βάθος στο τότε ΥΠΕΧΩΔΕ. Εκπονήθηκε και θεσμοθετήθηκε ο εθνικός χωροταξικός σχεδιασμός στη χώρα μας με το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και τα τρία Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια: για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, τη Βιομηχανία και τον Τουρισμό, με τις κατευθύνσεις των οποίων οφείλουν να συμμορφώνονται τα Περιφερειακά Πλαίσια.

Το 2011 ξεκίνησε η διαδικασία αναθεώρησης των Περιφερειακών Χωροταξικών, όχι μόνο διότι αυτό προβλέπεται από τη νομοθεσία, αλλά, κυρίως, διότι αυτά τα Πλαίσια είχαν ήδη ξεπερασθεί από τα γεγονότα. Είχα προηγουμένως (τον Δεκέμβριο 2010) καταθέσει στη Βουλή τεκμηριωμένη πρόταση, να ανατεθεί στις αιρετές Περιφέρειες η αναθεώρηση των Περιφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού. Τεκμηρίωνα δε την πρότασή μου ως εξής:

«Αυτό προβλέπεται από τη νομοθεσία και οι Περιφέρειες πλέον, ως έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας, αποτελούν θεμελιώδη θεσμό του δημόσιου βίου της χώρας μας. Άλλωστε στο Ν. 3852/2010 ρητά ορίζεται ότι στις αρμοδιότητες των Περιφερειών περιλαμβάνονται και: ο περιφερειακός αναπτυξιακός σχεδιασμός, ο προγραμματισμός και η υλοποίηση των σχετικών με αυτών δράσεων. Παράλληλα με την αναθεώρηση των πεπαλαιωμένων Περιφερειακών Πλαισίων, οι Περιφέρειες θα ετοιμάσουν ρεαλιστικά και εφαρμόσιμα Πενταετή Επιχειρησιακά Προγράμματα, εφαρμόζοντας την αποκέντρωση στην πράξη».

Είχα δε επισημάνει ότι: «Σε διαφορετική περίπτωση, εάν δηλαδή αναλάβει το Υπουργείο να προκηρύξει τις σχετικές μελέτες, είναι σχεδόν βέβαιο ότι η πρώτη περιφερειακή περίοδος θα λήξει χωρίς καν να αναθεωρηθούν τα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια. Όμως εάν δεν αναθεωρηθούν εγκαίρως τα Πλαίσια αυτά, είναι προφανές ότι οι αιρετές Περιφέρειες θα πορεύονται χωρίς εξειδικευμένους στρατηγικούς άξονες αειφόρου και δίκαιης ανάπτυξης, ενώ θα είναι αδύνατο να σχεδιαστεί και τεκμηριωθεί οποιοδήποτε πενταετές επιχειρησιακό πρόγραμμα».

Τόνιζα δε ότι η προκήρυξη μελετών, από το τότε Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ), για την αναθεώρηση των Περιφερειακών Πλαισίων, ήταν διαδικασία χρονοβόρα ενώ η μεγάλη έλλειψη προσωπικού και η μη επαρκής γνώση των τοπικών και περιφερειακών θεμάτων στο ΥΠΕΚΑ, θα καθυστερούσαν την ολοκλήρωσή τους.

Δυστυχώς η πρότασή μου δεν υιοθετήθηκε και επαληθεύτηκα πλήρως στην πρόβλεψή μου: κινήθηκε η διαδικασία ανάθεσης μελετών από το Υπουργείο, οι οποίες ολοκληρώθηκαν το 2014. Ακολούθησε η διαδικασία διαβούλευσης και από το Νοέμβριο 2015 τα Χωροταξικά Πλαίσια των Περιφερειών της χώρας και τα συνοδεύοντα αυτά σχέδια Υπουργικών Αποφάσεων θεσμοθέτησής τους, βρίσκονται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος».

Η επιστολή του Σταύρου Καλογιάννη καταλήγει ως εξής:

«Επί 2½ σχεδόν χρόνια, εντελώς αδικαιολόγητα, δεν έχει γίνει καμία απολύτως ενέργεια από πλευράς Υπουργείου για τη θεσμοθέτηση των Περιφερειακών Σχεδίων. Όμως είναι απολύτως αναγκαία η άμεση θεσμοθέτηση των αναθεωρημένων Περιφερειακών Πλαισίων για τους παρακάτω λόγους:

1. Στα υφιστάμενα Περιφερειακά (του 2003) δεν περιλαμβάνονται οι στρατηγικές κατευθύνσεις του σημαντικότερου εργαλείου χρηματοδότησης της περιφερειακής ανάπτυξης στη χώρα, του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ), το οποίο εγκρίθηκε το 2013. Δεν περιλαμβάνονται ούτε καν οι αντίστοιχες του προηγούμενου ΕΣΠΑ (2007–2013)!]

2. Δεν έχουν ληφθεί υπόψη οι κατευθύνσεις του Προγράμματος «Καλλικράτης», το οποίο εφαρμόζεται από το 2010 και με το οποίο συγκροτήθηκε ο δεύτερος βαθμός τοπικής αυτοδιοίκησης, η αιρετή Περιφέρεια, και συνενώθηκαν οι Δήμοι.

3. Έχουν ολοκληρωθεί η Εγνατία οδός, την άνοιξη του 2009 και οι μεγάλοι αυτοκινητόδρομοι που αλλάζουν τον χάρτη της χώρας.

4.Εφαρμόζονται, από το 2010, τα περίφημα Μνημόνια που άλλαξαν ριζικά τα οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα της χώρας.

5. Είναι αδύνατη η θεσμοθέτηση των Ρυθμιστικών Σχεδίων (Τοπικών Χωρικών Σχεδίων) των μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας, Ιωαννίνων, Λάρισας, Πάτρας, Βόλου, τα οποία εκκρεμούν από το 2009!

Παρακαλώ όπως προχωρήσετε, χωρίς άλλη καθυστέρηση, στη θεσμοθέτηση των Περιφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού, για την οποία μάλιστα δεν απαιτείται ούτε ένα ευρώ, ενώ θα συμβάλλουν ουσιαστικά στην τόσο αναγκαία για τη χώρα ισόρροπη ανάπτυξή της».

Την επιστολή του ο Σταύρος Καλογιάννης κοινοποίησε στους Βουλευτές Ιωαννίνων, στον Περιφερειάρχη Ηπείρου και τον Δήμαρχο Ιωαννιτών.