Η σημασία των εσωτερικών έργων του λιμένα Πρέβεζας στην εμπορική και οικονομική ανάπτυξη της Ηπείρου

Από τους:

Νικόλαος Τάτσης, Πολιτικός Μηχανικός Τ.Ε, Msc Σύγχρονες Τεχνολογίες Έργων Διαχείρισης Περιβάλλοντος.
Ευαγγελινή Ζαρβαλιά, Πολιτικός Μηχανικός Έργων Υποδομής Τ.Ε.
Νικόλαος Αλαμανής, Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π, D.E.A, Phd, Λέκτορας Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών Τ.Ε , ΣΤΕΦ/Τ.Ε.Ι Θεσσαλίας.

Φώτο 1: Δορυφορική φωτογραφία του λιμένα Πρέβεζας.

1. Περίληψη – Ιστορικό του Λιμένα Πρέβεζας
Η Περιφερειακή Ενότητα Πρέβεζας καταλαμβάνει το νοτιοδυτικό τμήμα τηςΠεριφέρειας Ηπείρου και έχει έκταση 1.036 km2

Η Πρέβεζα είναι η πρωτεύουσα της ομώνυμης Περιφερειακής Ενότητας και μία από τις κυριότερες πόλεις του γεωγραφικού διαμερίσματος της Ηπείρου. Η πόλη βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο της Ηπείρου και στη δυτική ακτογραμμή της χώρας. Απέναντι από την πόλη και σε απόσταση μικρότερη του ενός (1) μιλίου βρίσκεται το ακρωτήριο του Ακτίου, γνώριμο από τη φημισμένη ομώνυμη ναυμαχία του 31 π.Χ. Να σημειωθεί ότι η πόλη της Πρέβεζας συνδέεται από το έτος 2002 με το Άκτιο της Αιτωλοακαρνανίας, με την υψηλής τεχνολογίας υποθαλάσσια σήραγγα Πρέβεζας – Ακτίου.

Το λιμάνι της πόλης είναι από τα παλαιότερα της περιοχής και έχει χαρακτηριστεί ως λιμένας εθνικής σημασίας, σύμφωνα με την κοινή υπουργική απόφαση των Υπουργείων Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. και Εμπορικής Ναυτιλίας (Κ.Υ.Α. 8315/02-02-07).

Βρίσκεται στην είσοδο του Αμβρακικού Κόλπου και εξυπηρετεί καθημερινά μεγάλο αριθμό σκαφών όλων τύπων. Με βάση την καθημερινή του δραστηριότητα μπορεί να χαρακτηριστεί κυρίως ως τουριστικό λιμάνι, αφού αποτελεί ένα από τα πιο ασφαλή και άνετα αγκυροβόλια στην ευρύτερη περιοχή του Ιονίου Πελάγους, και δευτερευόντως ως αλιευτικό.

Ωστόσο αξίζει να τονιστεί πως σε όλα τα χρόνια λειτουργίας του, το λιμάνι της Πρέβεζας έχει αποτελέσει ορόσημο στη βιομηχανική, αλλά και την οικονομική ανάπτυξη της Πρέβεζας και της ευρύτερης περιοχής γενικότερα. Μόνο τα τελευταία είκοσι χρόνια, έχουν εκφορτωθεί πάνω από πέντε εκατομμύρια τόνοι φορτίων (συμπεριλαμβανομένων χύδην φορτίων για ζωοτροφές, υλικών κατασκευής, ξυλείας, κλπ.), παραπάνω δηλαδή από τριακόσιοι πενήντα χιλιάδες τόνοι το χρόνο.

Το λιμάνι της Πρέβεζας είναι το δεύτερο στην εισαγωγή χύδην φορτίων μετά το λιμάνι της Θεσσαλονίκης και συνεπώς παρουσιάζει έναν ιδιαίτερο εμπορικό χαρακτήρα. Επισημαίνεται ότι άλλος ένας τομέας που αρχίζει να αναπτύσσεται με αργούς ρυθμούς την τελευταία δεκαετία είναι αυτός της κρουαζιέρας.

2. Υφιστάμενη Λιμενική Υποδομή
Η υφιστάμενη λιμενική υποδομή του λιμένος Πρέβεζας έχει τη δυνατότητα να εξυπηρετεί ταυτόχρονα :
➢ ένα (1) εμπορευματικό φορτηγό πλοίο
➢ δύο (2) έως τρία (3) πορθμεία
➢ 261 τουριστικά σκάφη και
➢ 300 έως 350 αλιευτικά σκάφη διαφόρων τύπων.

2.1 Κρηπιδώματα
Σε όλο το μήκος της χερσαίας ζώνης του λιμανιού έχουν κατασκευαστεί κρηπιδώματα. Πιο συγκεκριμένα:
✓ Κρηπιδότοιχος εξυπηρέτησης φορτηγών πλοίων, μήκους 250 m και ωφέλιμου βάθους – 10,0 m. (Νότια προβλήτα).
✓ Κρηπιδότοιχος εξυπηρέτησης θαλαμηγών, μήκους 115 m. και ωφέλιμου βάθους – 5,80 m. (Δυτική Προβλήτα)
✓ Κρηπίδωμα εξυπηρέτησης 2 έως 3 πορθμείων, μήκους 100 m.
✓ Τέσσερις (4) προβλήτες στο αλιευτικό καταφύγιο, συνολικού μήκους 180 m με ωφέλιμο βάθος 2m.
✓ Προσήνεμο μώλο αλιευτικού καταφυγίου, συνολικού μήκους 311 m.
✓ Κρηπιδότοιχο αλιευτικού καταφυγίου, μήκους 250 m.
✓ Πέντε προβλήτες του τουριστικού λιμένα συνολικού μήκους 388 m.
✓ Κρηπιδότοιχο τουριστικού λιμένα 845 m περίπου.
✓ Κρηπιδότοιχο μετώπου παραλίας 783 m και
✓ Υπήνεμο μώλο τουριστικού λιμένα, μήκους 50 m.

2.2 Λιμενικές Εγκαταστάσεις
Το λιμάνι της Πρέβεζας διαθέτει σύγχρονες λιμενικές εγκαταστάσεις που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της σημερινής εποχές. Οι εγκαταστάσεις αποτελούνται από:
❖ Ανοικτό αποθηκευτικό χώρο στο ανατολικό τμήμα του λιμανιού (εμπορικός λιμένας).
❖ Κλειστό φυλασσόμενο χώρο φορτοεκφόρτωσης εμπορευμάτων και φυλάκιο ελέγχου του εν λόγω χώρου.
❖ Γερανό λιμένος με ανυψωτική δυνατότητα σαράντα πέντε (45) τόνους σε ακτίνα δεκαέξι (16) μέτρων.
❖ Γεφυροπλάστιγγα για τη ζύγιση των φορτηγών οχημάτων που φορτοεκφορτώνουν εμπορεύματα στο λιμάνι.
❖ Δύο (2) χοάνες φορτοεκφόρτωσης χύδην φορτίων.
❖ Κτίριο Τελωνείου.
❖ Φυλάκιο του Τελωνείου.
❖ Κτίριο που χρησιμοποιείται ως κυλικείο.
❖ Κτίριο ναυτεργατών, το λεγόμενο «Οίκο του Ναύτη».
❖ Μαρίνα.
❖ Βοηθητικές εγκαταστάσεις Μαρίνας.
❖ Αλιευτικό Καταφύγιο.
❖ Βοηθητικές εγκαταστάσεις Αλιευτικού Καταφυγίου.
❖ Αποθήκες.
❖ Χώρους Υγιεινής.
❖ Κτίρια Η/Μ Εγκαταστάσεων.
❖ Τουριστικό Περίπτερο για την παροχή πληροφοριών προς τους επισκέπτες του λιμανιού αλλά και της πόλης.
❖ Κτίριο Δημοτικού Λιμενικού Ταμείο, το οποίο βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του λιμανιού, επί της παραλιακής οδού Ελευθερίου Βενιζέλου.
❖ Λιμενικό Φυλάκιο  ηλεκτροφωτισμός σε όλη την έκταση του λιμένα αλλά και περιμετρικός φωτισμός ασφαλείας πάνω από τους περιφραγμένους χώρους.

2.4 Λοιπά Έργα Λιμενικής Ζώνης
Έχει κατασκευαστεί χώρος στάθμευσης οχημάτων που βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο του λιμένα. Το συνολικό του εμβαδόν ανέρχεται στα 8.618 m2 και ο συνολικόςαριθμός αυτοκινήτων που μπορεί να εξυπηρετήσει είναι διακόσια ογδόντα επτά (287)οχήματα. Παράπλευρα του δυτικού κρηπιδότοιχου του λιμένα και επί του παραλιακού πεζοδρόμου της πόλης (οδός Ελευθερίου Βενιζέλου), στο νότιο τμήμα του λιμένα, βρίσκονται τα γραφεία του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Πρέβεζας, σημείο όπου μεταφέρθηκαν τα τελευταία χρόνια.

Για την εξυπηρέτηση των αυξημένων αναγκών τουριστικής πληροφόρησης έχει κατασκευαστεί και λειτουργεί Τουριστικό Περίπτερο. Πρόκειται για κτίριο διαστάσεων 51,7 m επί 26,0 m που βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του λιμανιού πλησίον του χώρου στάθμευσης. Το κτίριο χρήζει άμεσα επισκευών και ήδη έχει εκπονηθεί μελέτη με ανάθεση του Λιμενικού Ταμείου Πρέβεζας σε ιδιωτικό μελετητικό γραφείο.

Κατά μήκος του όρμου «Βαθύ» υπάρχουν μικρές προβλήτες και περιοδικά κατασκευές τύπου «κρηπιδότοιχου». Επίσης, υπάρχει μία γέφυρα που ενώνει την εσοχή του κόλπου προς Νικόπολη γεφυρώνοντας έτσι τον παραλιακό δρόμο που φθάνει στο Καρνάγιο και συνεχίζει σε άλλες τουριστικές περιοχές της Πρέβεζας. Οι παρεμβάσεις αυτές εξυπηρετούν κυρίως τους ερασιτέχνες αλιείς, οι οποίοι ‘’δένουν’’ αράδα στο φυσικό αυτό λιμένα που δημιουργεί ο όρμος «Βαθύ».

3. Οι κατηγορίες πλοίων που εξυπηρετούνται στο λιμάνι
Το λιμάνι της Πρέβεζας έχει τη δυνατότητα να φιλοξενεί διαφόρων ειδών πλοία. Τα πλοία χωρίζονται σε πολεμικά πλοία ναυτικών δυνάμεων (naval ships) και πλοία ειρηνικού σκοπού (civil ships). Η κατάταξή τους γίνεται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια όπως η περιοχή ναυσιπλοΐας, η φύση της κίνησης κλπ. Η παρούσα εργασία αναφέρεται μόνο σε πλοία ειρηνικού σκοπού, οι κατηγορίες των οποίων αναφέρονται στη συνέχεια.

Τα πλοία ειρηνικού σκοπού κατατάσσονται ως εξής:
I. Επιβατηγά Πλοία
i. Αμιγώς επιβατηγά πλοία
ii. Μικτά επιβατηγά πλοία
iii. Επιβατηγά περιηγητικών πλόων
iv. Επιβατηγά – Οχηματαγωγά πλοία
v. Επιβατηγά ειδικών μεταφορών
II. Εμπορικά Πλοία
i. Φορτηγά πλοία
ii. Φορτηγά πλοία συνδυασμένων μεταφορών
iii. Φορτηγιδοφόρα πλοία
III. Επιβατηγά – Οχηματαγωγά πλοία
IV. Πλοία Αναψυχής ( Cruise ships – yachts)
V. Αλιευτικά σκάφη
VI. Πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων (container ships)
VII. Δεξαμενόπλοια
VIII. Πλοία ειδικού σκοπού

Στην Πρέβεζα σήμερα μπορούν να δέσουν και να εξυπηρετηθούν φορτηγά πλοία γενικού φορτίου, ψυγεία, ξυλείας και χύδην φορτίου. Επίσης δύναται να προσεγγίσουν όλων των ειδών τα σκάφη αναψυχής καθώς και κρουαζιερόπλοια μικρού ή μεσαίου μεγέθους.

Ειδικότερα τα φορτηγά πλοία γενικού φορτίου έχουν το μειονέκτημα του μεγάλου χρόνου φορτοεκφόρτωσης λόγω του φορτίου τους που συνήθως κυμαίνεται μεταξύ 4.000 έως 6.000 tn ενώ μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να φθάσουν και τους 20.000tn. Τα φορτηγά πλοία – ψυγεία που φθάνουν στο λιμάνι δύναται να μεταφέρουν 8.000 έως 12.000 tn και η ταχύτητά τους φθάνει τους 22 knots. Τα φορτηγά πλοία ξυλείας
που φθάνουν συνήθως μεταφέρουν από 5.000 έως 20.000 tn ξυλεία. Τα φορτηγά πλοία χύδην φορτίου (bulk carriers) απαιτούν ειδικό εξοπλισμό από το λιμάνι και για
το σκοπό αυτό είναι εγκατεστημένες σε αυτό δύο (2) χοάνες φορτοεκφόρτωσης.

Μέσω των χοανών αυτών γίνεται η φορτοεκφόρτωση του χύδην φορτίου σε φορτηγά οχήματα που θα μεταφέρουν τα εμπορεύματα στην ενδοχώρα. Τα πλοία αυτού του τύπου είναι συνήθως μεγάλα και φθάνουν μέχρι και τους 150.000 tn φορτίου.

4. Η συμβολή του λιμένα στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής Η άμεσα εξυπηρετούμενη περιοχή από το λιμένα της Πρέβεζας είναι η Περιφερειακή Ενότητα Πρέβεζας. Πέρα όμως από την εξυπηρέτηση της συγκεκριμένης Περιφερειακής Ενότητας το λιμάνι καλύπτει τόσο τη διακίνηση φορτίων όσο και τον ανεφοδιασμό και άλλων περιοχών της Περιφέρειας Ηπείρου, τη Δυτική Μακεδονία και τμήματος της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας. Κατόπιν σχετικής ανάλυσης προέκυψεότι για το χρονικό διάστημα από το 1971 έως το 2017 από την Πρέβεζα διακινήθηκε ένας μεγάλος αριθμός εμπορευμάτων κυρίως εξαγωγικού χαρακτήρα ο οποίος αντιστοιχεί περίπου στο 65 % επί του συνολικού εξαγωγικού εμπορίου που πέρασε από τις πύλες των λιμανιών της Ηπείρου.

Το παραπάνω ποσοστό καταδεικνύει ότι το λιμάνι της Πρέβεζας εξυπηρετεί τις ανάγκες της ευρύτερης περιοχής της Περιφέρειας Ηπείρου και επηρεάζει άμεσα και έμμεσα την οικονομική ζωή και ανάπτυξη ολόκληρης της Ηπείρου. Ο κ. Ιορδάνης Σαχίνογλου, Δρ. πολιτικός μηχανικόςλιμενολόγος, τόνισε στην ημερίδα που συνδιοργάνωσε το ΤΕΕ με το Τμήμα Ηπείρου και τη Ν.Ε. Πρέβεζας τη σημαντικότητα του εμπορικού λιμένα Πρέβεζας σε χύδην φορτία για την Ελλάδα χωρίς ωστόσο να παραλείψει την επισήμανση για τις βελτιώσεις που απαιτούνται όσον αφορά την οργάνωση, τη διαχείριση και τον εξοπλισμό των εγκαταστάσεων.

Το λιμάνι της Πρέβεζας σύμφωνα με τον κ.Σαχίνογλου αποτελεί κεφάλαιο για την οικονομία της Ηπείρου και της ενδοχώρας γενικότερα. Ο τέως πρύτανης του Ε.Μ.Π. Κώστας Μουντζούρης στην ίδια ημερίδα, μιλώντας για το θαλάσσιο μέτωπο της Πρέβεζας τόνισε ότι το λιμάνι θα πρέπει να ενταχθεί στην λογική της «πράσινης» πόλης ενώ παράλληλα θεώρησε σημαντική τη διερεύνηση μεταφοράς του εμπορικού τμήματος του λιμανιού σε άλλη θέση στα όρια του Δήμου σύμφωνα με τη πρόταση του ΤΕΕ, με στόχο να γίνει το λιμάνι χώρος πολλαπλών δραστηριοτήτων, ενταγμένο στις λειτουργίες της πόλης.

Φώτο 2: Το εμπορευματικό τμήμα του λιμένα Πρέβεζας από νοτιοδυτικά (ΝΔ).

Σχήμα 1: Οριζοντιογραφία Λιμένος Πρέβεζας.

5. Συμπεράσματα
Με βάση την επιτόπια έρευνα και τη συλλογή των αντίστοιχων δεδομένων τόσο από το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Πρέβεζας όσο και από το Λιμεναρχείο της πόλης αλλά και στοιχείων από το Μητρώο Ελληνικών Λιμένων του έτους 2017 προκύπτουν κάποια σημαντικά δεδομένα – συμπεράσματα :

1.Το λιμάνι προφυλάσσεται από πολλές κατευθύνσεις από τις κακές καιρικές συνθήκες. Αποτελεί φυσικό λιμάνι με μικρά εξωτερικά φορτία, όπως ύψος κύματος, στερεοπαροχές κ.λπ., αποτελώντας ασφαλές αγκυροβόλιο για κάθε πλοίο.

2. Διαθέτει μεγάλη έκταση χερσαίων χώρων οι οποίοι μπορούν να εξυπηρετήσουν πολύ μεγαλύτερη κίνηση και περισσότερες δραστηριότητες στο μέλλον, δίνοντας τη δυνατότητα ανάπτυξης και άλλων τομέων στο λιμάνι, όπως η κρουαζιέρα.

3. Είναι κατάλληλο για την προσέγγιση και εξυπηρέτηση μεγάλου αριθμούτουριστικών σκαφών λόγω της θέσης του και της γειτνίασής του με την πόλη της Πρέβεζας. Διαθέτει όλες τις απαραίτητες υποδομές για την εξυπηρέτηση των τουριστικών σκαφών αναψυχής (ύδρευση, ηλεκτρισμό, συλλογή λυμάτων, κ.α.).

4. Επιπροσθέτως το λιμάνι διαθέτει οργανωμένο εμπορευματικό τμήμα με όλη την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή για την εξυπηρέτηση ακόμη και χύδην φορτίων. Η σημασία του συγκεκριμένου τμήματος του λιμανιού είναι μεγάλη αφού οι δυνατότητές του μπορούν να βοηθήσουν στην περαιτέρω ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής της Ηπείρου.

5. Σε κοντινή απόσταση ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να περιηγηθεί σε ένα πλήθος αρχαιολογικών χώρων, φυσικών τοπίων και άλλων αξιοθέατων και τουριστικών προορισμών. Πιο σημαντικά σημεία ενδιαφέροντος είναι η Αρχαία Νικόπολη, η Αρχαία Αμβρακία και ο Αμβρακικός Κόλπος.

6. Η οδική σύνδεση από/προς την Πρέβεζα είναι εύκολη με τις αποστάσεις να έχουν μειωθεί σημαντικά από τα κοντινά αστικά κέντρα (Ιωάννινα, Άρτα) λόγω της πρόσφατης κατασκευής του αυτοκινητοδρόμου της Ιόνιας Οδού (Α5). Σε μεγάλο βαθμό όμως έχει μειωθεί η απόσταση και από τα δύο μεγάλα μητροπολιτικά αστικά κέντρα της χώρας (Αττική και Θεσσαλονίκη) λόγω του ολοκληρωμένου δικτύου αυτοκινητοδρόμων που καθιστούν ασφαλή και άνετη τη μεταφορά ανθρώπων και αγαθών από/προς την περιοχή της Πρέβεζας.

7. Το λιμάνι βρίσκεται κοντά στην οργανωμένη βιομηχανική περιοχή (ΒΙ.ΠΕ.) της Πρέβεζας αλλά και σε δίκτυα εμπορίου και βιοτεχνίας της ενδοχώρας. Η παροχή λιμενικών υπηρεσιών κατά την διάρκεια της φιλοξενίας των σκαφών είναι ιδιαίτερα οικονομική γεγονός που το καθιστά ακόμη πιο ελκυστικό σε κάθε πελάτη ή επισκέπτη.

8. Από την ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού αναμένεται να προκύψουν:
α. Συναλλαγματικά οφέλη
β. Κρατικά οφέλη
γ. Δυνατότητα δημιουργίας θέσεων εργασίας
Εκ των ανωτέρω καθίσταται φανερό ότι το λιμάνι της Πρέβεζας που βρίσκεται σε κομβικό γεωγραφικό σημείο στον άξονα Βορρά – Νότου της Δυτικής Ελλάδος και του Ιονίου Πελάγους, καλείται με την ολοκλήρωση των βασικών υποδομών του να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή της Αδριατικής.

Βιβλιογραφία & Πηγές
▪ Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας, Γενική Διεύθυνση
Χωροταξικής και Περιβαλλοντικής Πολιτικής.
▪ Γεώργιος Θ. Γραβάνης (2014), Μελέτη – Σχεδιασμός Λιμένων, Τμήμα Εκδόσεων Τ.Ε.Ι. Θεσσαλίας.
▪ Δήμος Πρέβεζας, Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών
▪ Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Πρέβεζας
▪ Διαδικτυακή εφαρμογή Google Earth
▪ Διαδικτυακή Ιστοσελίδα: www.marinetraffic.com
▪ Διαδικτυακή Ιστοσελίδα: www.nautilia.gr
▪ Διαδικτυακή Ιστοσελίδα: www.shipfriends.gr
▪ Διαδικτυακή Iστοσελίδα:portal.tee.gr/portal/page/portal/SCIENTIFIC…/PREVEZA2/ANKOINOSH.pdf
▪ Εθνικό Κτηματολόγιο, Περιφερειακή Διεύθυνση Ηπείρου
▪ Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (Ε.Ο.Τ.), Περιφερειακή Διεύθυνση Βορειοδυτικής Ελλάδος
▪ Μητρώο Ελληνικών Λιμένων (2017)