Γιώργος Κουτίνας: Να αναδειχθεί η Ασφάλιση Επαγγελματικής Ευθύνης Μελετητή – Συμβούλου Μηχανικού στα δημόσια έργα

Είναι γνωστό πως στη Μελέτη και Επίβλεψη των έργων, εντοπίζεται μια από τις πλέον βασικές γενεσιουργές αιτίες της «δυστοκίας» στα δημόσια έργα της χώρας. Στο πλαίσιο των διεργασιών για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος μελετών δημοσίων έργων, κρίνεται σκόπιμο να επισημανθούν τα παρακάτω για την απαραίτητη ενημέρωση των ενδιαφερόμενων Φορέων, που είναι η Πολιτεία με τις αντίστοιχες Υπηρεσίες που δημοπρατούν συμβάσεις Μελετών δημοσίων έργων ή Παροχής Υπηρεσιών Συμβούλου Μηχανικού αλλά και οι ίδιοι οι Μελετητές – Σύμβουλοι Μηχανικοί

Η διεθνής πρακτική

Σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική, η διασφάλιση του εκάστοτε Κύριου του Έργου στα πλαίσια υλοποίησης ενός έργου επιτυγχάνεται με
– «Εγγυητική Επιστολή Καλής Εκτέλεσης» Μελέτης ή Κατασκευής, σε ότι αφορά την εκπλήρωση των αντίστοιχων συμβατικών υποχρεώσεων
– «Ασφαλιστήριο Κατά Παντός Κινδύνου Έργου», σε ότι αφορά κάλυψη ζημιών κατά την κατασκευή του και
– «Ασφαλιστήριο Επαγγελματικής Ευθύνης Μελετητή – Συμβούλου Μηχανικού», σε ότι αφορά τυχόν οικονομικές συνέπειες από λάθη ή παραλείψεις του Μελετητή ή/και Συμβούλου Διοίκησης έργου. Γιατί, οι κίνδυνοι από «αστοχίες» της μελέτης – επίβλεψης είναι πιθανόν να συμβούν τόσο κατά την υλοποίηση του έργου όσο και κατά τη μελλοντική χρήση του.

Η ελληνική εμπειρία

Από τα παραπάνω, αυτό που διαχρονικά υστερεί και παραμένει σε εκκρεμότητα είναι το θέμα της Ασφάλισης Επαγγελματικής Ευθύνης Μελετητών – Συμβούλων Μηχανικών, που είναι και ο ασθενέστερος κρίκος της αλυσίδας «Υπηρεσία– Μελετητές– Κατασκευαστές».

Ήδη κατά τη δεκαετία του 1990, ενόψει των «πακέτων» χρηματοδότησης από την τότε Ευρωπαϊκή Κοινότητα, άρχισε ο ουσιαστικός προβληματισμός για την ποιότητα των έργων. Από τότε κρίθηκε πως έπρεπε να γίνουν κάποιες διορθωτικές παρεμβάσεις, ώστε να περιορισθεί το φαινόμενο των υπερβολικών εκπτώσεων στις διάφορες συμβάσεις δημοσίων έργων. Έτσι, πέρα από την κλασική «Εγγυητική Επιστολή Καλής Εκτέλεσης», ως πρόσθετη εγγύηση «για την αρτιότητα και πληρότητα της Μελέτης», επιβλήθηκε με το Νόμο 2229/94 το μέτρο «παρακράτηση, για μια διετία, του 20% της αντίστοιχης αμοιβής της Μελέτης».

Την εποχή που επιβλήθηκε το εν λόγω «σωφρονιστικό» μέτρο για τους Μελετητές, θεωρήθηκε πως είχε προσωρινό χαρακτήρα, μέχρι να υλοποιηθεί το Προεδρικό Διάταγμα που προβλεπόταν από τον ίδιο Νόμο 2229/94, με βάση το οποίο θα γινόταν υποχρεωτική η ασφαλιστική κάλυψη όχι μόνο του εκάστοτε δημόσιου έργου αλλά και της «Μελέτης».

Την εποχή της προαναφερθείσας νομοθετικής ρύθμισης το θέμα της Ασφάλισης Μελετών ή επί το ορθότερο της Επαγγελματικής Ευθύνης Μελετητή – Συμβούλου, ήταν πρακτικά άγνωστο. Έτσι, το θέμα δεν κατέστη δυνατό να αποσαφηνισθεί πλήρως ώστε να τεθεί στη σωστή του διάσταση.

Η παρακράτηση 20% της αμοιβής της μελέτης επί διετία, φάνηκε πως ελάχιστα εξασφάλιζε τον Κύριο του Έργου στην πράξη και δικαιολογημένα καταργήθηκε αφού παρόμοιο μέτρο δεν συνηθίζεται σε άλλες χώρες της Ευρώπης,

Η τελευταία προσπάθεια προσέγγισης του θέματος έγινε με το Νόμο 4412/19 περί Δημοσίων Συμβάσεων και κυρίως με το Προεδρικό Διάταγμα 71/2019 το οποίο για κάποιους λόγους παρέμεινε ανενεργό στην πράξη.

Αναγκαία η μεταρρύθμιση

Πέρα από τη βούληση της Πολιτείας για εκσυγχρονισμό του συστήματος παραγωγής δημοσίων έργων, έντονος είναι και προβληματισμός από την πλευρά των μελετητικών γραφείων της χώρας. Υπάρχουν αρκετά Γραφεία Μελετών, τα οποία, συμμεριζόμενα τη μακροπρόθεσμη χρησιμότητα της κάλυψης της επαγγελματικής τους ευθύνης, με αφορμή κάποιων συμβατικών απαιτήσεων σε ιδιωτικά έργα, έχουν υιοθετήσει τη συγκεκριμένη ασφάλιση.

Ωστόσο, στην κατάσταση όπως έχει διαμορφωθεί μέχρι στιγμής, θεωρείται πως τα Γραφεία αυτά ζημιώνονται τη στιγμή που δεν τους αναγνωρίζεται θετικά η υπέρβαση που έχουν κάνει στα πλαίσια της αγοράς. Επιπλέον αποθαρρύνονται οι Μελετητές εκείνοι, που θα επιθυμούσαν να εξετάσουν σοβαρά την ασφαλιστική κάλυψη της επαγγελματικής τους ευθύνης. Αποτέλεσμα, να καθυστερεί σοβαρά ο εκσυγχρονισμός του συστήματος παραγωγής μελετών δημοσίων έργων.

Πέρα από τη διασφάλιση του Δημοσίου, η ασφάλιση της επαγγελματικής ευθύνης προβάλλει την αξιοπιστία των μελετών και παράλληλα λειτουργεί ως μέτρο νομικής και οικονομικής προστασίας των Μελετητών – Συμβούλων Μηχανικών. Οι τελευταίοι, ενστερνιζόμενοι και κατανοώντας την αξία της ασφαλιστικής κάλυψής τους, θα πρέπει να αντιμετωπίσουν θετικά τη συγκεκριμένη ασφάλιση, αναλαμβάνοντας τις ευθύνες που τους βαραίνουν.

Συμπερασματικά, φαίνεται άλλη λογική λύση από την άμεση προώθηση της υποχρεωτικής Ασφάλισης της Επαγγελματικής Ευθύνης Μελετητών, με εφαρμογή του Νόμου 4412/19 περί Δημοσίων Συμβάσεων και ενεργοποίηση του Προεδρικού Διατάγματος 71/2019 που βρίσκεται σε εκκρεμότητα. Περαιτέρω ολιγωρία, θα αποτελεί σοβαρή παράλειψη στα πλαίσια εκφρασμένης πολιτικής βούλησης για εκσυγχρονισμό του συστήματος παραγωγής άρτιων και ποιοτικών δημόσιων έργων στη χώρα μας.

___________________________________________________________________
Ο Γιώργος Κουτίνας είναι Μηχανικός ΕΜΠ & ENSPM Γαλλίας. Εμπειρογνώμων Ασφαλίσεων (gkoutinas@gkoutinas.gr)