Γιάννης Μανιάτης: «Σκέψεις για την παραγωγή δημοσίων έργων και το ρόλο του κράτους»

Αποκλειστικό άρθρο του καθ. Γιάννη Μανιάτη, Βουλευτή Αργολίδας του ΚΙΝΑΛ, στο ypodomes.com

Ένας νόμος μπορεί να είναι καλός ή κακός. Είτε καλός, είτε κακός όμως, αυτό που έχει σημασία είναι να υπάρχει η πολιτική βούληση εφαρμογής του, τα αναγκαία κονδύλια, και βεβαίως να υπάρχει το σύνολο της δευτερογενούς νομοθεσίας που προκύπτει από αυτόν. Σημειώνω τα παραπάνω, διότι ο ν.4412/2016 μπορεί να είναι καλός, καλύτερος ή κακός, όμως αν δεν υπάρχουν τα παραπάνω δεν έχει καμία σημασία η αξιολόγησή του.

Για να έρθουμε στην ουσία, ας ξεκινήσουμε με την αλφαβήτα. Η χώρα για να ξεπεράσει τη μιζέρια και τη στασιμοχρεοκοπία, πρέπει να καταφέρει να εκτινάξει το περίφημο ελατήριο της 10ετούς ύφεσης των μνημονίων. Είναι θλιβερό που σε μια χώρα, η οποία υποτίθεται ότι μετά τις 20 Αυγούστου βγήκε από τα μνημόνια, συνεχίζει να υπάρχει η εκτίμηση από την ίδια την κυβέρνηση για αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 2-2,5%, όταν η αντίστοιχη διεθνής εμπειρία δείχνει 5-6%.

Για να γίνει πράξη αυτό που γνωρίζουμε όλοι ότι χρειάζεται η πατρίδα μας, πρέπει τα επόμενα 5 χρόνια να επενδυθούν επιπλέον 100 δις € από τον τρέχοντα ρυθμό του business as usual. Αυτά τα επιπλέον 100 δις € που χρειάζεται η χώρα, είναι αναγκαία για να καλύψουμε το κενό που δημιουργήθηκε με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες στη διάρκεια των μνημονίων.

Στο προφανές ερώτημα «πού θα βρεθούν τα λεφτά», θυμίζω ότι ο Ντράγκι από το Μάρτιο του 2015 μοίραζε πάμφθηνο χρήμα μέσω του QE, που δεν μπορέσαμε όμως να αξιοποιήσουμε γιατί σερνόμασταν με τη χρεοκοπία των τραπεζών και την αντιεπενδυτική λειτουργία ολόκληρης της κυβέρνησης.

Δυστυχώς, το επόμενο χρονικό διάστημα δεν θα υπάρχουν οι ευνοϊκές συνθήκες της περιόδου 2015-2018. Αυτή είναι η βασική αιτία για την οποία εμείς πιστεύουμε ότι η χώρα χρειάζεται μια σοβαρή κυβέρνηση που θα φέρει πολιτική Αλλαγή και αλλαγή πολιτικής.

Είναι αδιανόητο και τραγικό, την ώρα που οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ οδηγούν τη χώρα σε υπερπλεονάσματα του 4,5%, αυτό να γίνεται σε βάρος του ΠΔΕ, της υπερφορολόγησης, της αύξησης των ασφαλιστικών εισφορών, της περικοπής συντάξεων και ΕΚΑΣ, κ.ά.

Η στρατηγική του μοιράσματος, της μιζέριας, των επιδομάτων, πρέπει να αντικατασταθεί από τη στρατηγική του μεγαλώματος της πίτας, της αύξησης του ΑΕΠ με ιδιωτικές επενδύσεις.
Το κράτος, η δημόσια διοίκηση, όλα τα υπουργεία, πρέπει να μετασχηματιστούν σε αυτό που ονομάζουμε Επιτελικό Κράτος. Ένα κράτος που συντονίζει, δημιουργεί προδιαγραφές, εποπτεύει, και όπου απαιτείται επιβάλει ποινές. Όχι ένα κράτος που τα κάνει όλα γιατί απλά δεν μπορεί.

Ποτέ δεν θα υπάρχει πολυτέλεια να προσληφθούν 10-20.000 επιπλέον υπάλληλοι, ενώ ταυτόχρονα οι ανάγκες της κοινωνίας θα τρέχουν και ο ιδιωτικός τομέας δεν θα καλείται να συνεισφέρει υπό την καθοδήγηση του δημοσίου.

Να δώσω ένα παράδειγμα. Σήμερα, το υπουργείο Περιβάλλοντος έχει τους μισούς Επιθεωρητές Περιβάλλοντος από αυτούς που αφήσαμε εμείς. Το 2015 είχε 24, τώρα έχει μόλις 12. Αποτέλεσμα, να έχουν μειωθεί οι περιβαλλοντικοί έλεγχοι από 160 το 2014 σε μόλις 60 το 2017. Με τη λογική της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ η χώρα θα έπρεπε να έχει πάνω από 50 Επιθεωρητές Περιβάλλοντος, κάτι που μου φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο να υλοποιηθεί.

Εμείς τι κάναμε;

Αντί για διαρκή αιτήματα περί προσλήψεων νέων δημοσίων υπαλλήλων, αντιστρέψαμε την παλιά λογική που ζητούσε κάθε χρόνο 23.000 μελέτες για έργα τοπικής και περιφερειακής κλίμακας. Αντικαταστήσαμε αυτή τη διαδικασία με την υπογραφή ενός είδους υπεύθυνης δήλωσης του ενδιαφερόμενου, τις Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις, που η παραβίαση των όρων της συνεπάγεται αυστηρότατες ποινές.

Ταυτόχρονα, για λόγους διαφάνειας και υγιούς ανταγωνισμού, δημιουργήσαμε ανοιχτή διαδικτυακή ψηφιακή βάση δεδομένων με χρήση Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών – GIS, ενώ ταυτόχρονα εκπονήσαμε Προεδρικό Διάταγμα για τη δημιουργία Μητρώου Επιθεωρητών Περιβάλλοντος.

Ουσιαστικά, τη δημιουργία ενός Μητρώου ιδιωτών Πιστοποιημένων Μηχανικών, Οικονομολόγων, Νομικών, κ.ά., οι οποίοι με εντολή της πολιτείας και με όρους που η αρμόδια υπηρεσία θα βάζει, θα ασκούν τους περιβαλλοντικούς ελέγχους. Δυστυχώς, όλα αυτά που παραδώσαμε έτοιμα για εφαρμογή, είναι στον αέρα.

Το σύνολο αυτού του πλήρους ανασχεδιασμού στην περιβαλλοντική αδειοδότηση μπορεί να αποφέρει κάθε χρόνο εξοικονόμηση ύψους 40 εκατ. € στο δημόσιο από λιγότερη απασχόληση υπηρεσιών και άλλα 40 εκατ. € στον ιδιωτικό τομέα από τη μη εκπόνηση περιττών μελετών.

Αν πολύ πρόχειρα κανείς θεωρήσει ότι αυτά τα 80 εκατ. € κάθε χρόνο εξοικονομούνται σε μια διαδικασία ενός μόνο υπουργείου, μπορεί εύκολα να εκτιμήσει, ότι αν αντίστοιχη διαδικασία ακολουθηθεί από κάθε έναν από τους 53 υπουργούς αυτής της κυβέρνησης σε έστω μόνο μια διαδικασία αρμοδιότητάς τους, τότε μπορούμε να έχουμε εξοικονόμηση πόρων στο δημόσιο άνω του 1 δις € κάθε χρόνο. Αυτό όμως σημαίνει έναν πλήρη ανασχεδιασμό της λειτουργίας υπουργείων, αυτοδιοικήσεων κι εταιρειών του ευρύτερου δημόσιου τομέα.

Αυτό το πλήρες reengineering όλου του δημόσιου τομέα, που μπορεί να γίνει μόνο από μια αποφασιστική κυβέρνηση, μέσα σε 1-2 χρόνια, μαζί με την εισαγωγή σύγχρονων τεχνολογιών, πληροφορικής κι επικοινωνιών, μπορεί να είναι η μεγάλη αναγέννηση της δημόσιας διοίκησης. Μια αναγέννηση που θα μετασχηματίσει το βαθύ αντιαναπτυξιακό και αντιπαραγωγικό κράτος, σε ένα κράτος φιλικό στον πολίτη και τις επενδύσεις, που λειτουργεί πολύ πιο γρήγορα, πολύ πιο αποτελεσματικά και πολύ πιο φθηνά.

Αυτός είναι ο ρόλος ενός σύγχρονου Κράτους Στρατηγείου, που εποπτεύει και ρυθμίζει ένα σύνολο διαδικασιών σε ανοιχτή συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα. Δυστυχώς, το αρνητικό επενδυτικό κλίμα διαχέεται παντού. Έχει πάψει πια να αποτελεί είδηση το ότι «δεν τρέχει το Ελληνικό». Κάθε μέρα έρχεται κάτι εξίσου αρνητικό. Αυτό που απομένει είναι μόνο τα ευχολόγια και οι εξαγγελίες του Πρωθυπουργού, που ακόμη κι αν είναι ειλικρινή, ακυρώνονται από τις δράσεις των αρμόδιων υπουργών.

Το ζήτημα ασφαλώς που ήδη μας απασχολεί, αλλά και θα μας απασχολήσει τα επόμενα πολλά χρόνια, είναι η Κλιματική Αλλαγή. Ζήσαμε πρόσφατα τις τραγωδίες της πλημμύρας στη Μάνδρα και στην πυρκαγιά στο Μάτι. Αντίστοιχα, στον τόπο μου στην Αργολίδα, ζήσαμε πλημμύρες πρωτοφανείς σε σχέση με την τελευταία 50ετία. Όλα αυτά σημαίνουν ότι πρέπει να ξαναδούμε από σημείο μηδέν όλο το σχεδιασμό μας για τη χώρα.

Απαιτούνται νέες διαστασιολογήσεις, παρακολούθηση της ποιότητας και αντοχής των υφιστάμενων κατασκευών, και ασφαλώς μια άλλη κουλτούρα δημοσίων επενδύσεων από την πλευρά του Υπουργείου Οικονομικών. Οι επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής είναι ήδη εδώ. Δεν πρόκειται να τις ζήσουν μόνο τα παιδιά και τα εγγόνια μας. Τις ζούμε ήδη όλοι εμείς και δεν μας αξίζει να τις υφιστάμεθα μοιραίοι και άβουλοι.

Τον Οκτώβριο του 2014, υπογράψαμε στο ΥΠΕΚΑ με το Διοικητή της Τράπεζας Ελλάδας κ. Γιάννη Στουρνάρα και την Ακαδημία Αθηνών, τη Μελέτη για τις επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής στην Ελλάδα. Πριν λίγες μέρες ανακοινώθηκαν βασικά της συμπεράσματα: Οι επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής στη χώρα τις επόμενες δεκαετίες θα είναι της τάξης των 700 δις €.

Αυτό σημαίνει ότι η κάθε φορά υπεύθυνη κυβέρνηση οφείλει να συνειδητοποιήσει ότι κυβερνά μια χώρα που ζει σε άλλη ιστορική φάση. Δεν υπάρχει πια χρόνος, ούτε δευτερόλεπτο, που μπορεί να πάει χαμένος. Τα πράγματα αφορούν πια την ίδια την επιβίωση της χώρας και οφείλω να καταθέσω τη μεγάλη μου εμπιστοσύνη στον τεχνικό κόσμο της χώρας, ο οποίος ήδη αναδεικνύει με υπεύθυνο τρόπο το θέμα, και ταυτόχρονα σε επιχειρηματικό επίπεδο διεκδικεί και υλοποιεί μεγάλα τεχνικά έργα στο εξωτερικό. Είμαστε περήφανοι για τον Επιχειρηματικό Πατριωτισμό του τεχνικού μας κόσμου.

Όμως, όταν βλέπουμε ότι ανατίθενται μελέτες με εκπτώσεις 85%, τότε βγάζουμε το εξάσφαιρο και πυροβολούμε τον εγκέφαλό μας. Πυροβολούμε το αύριο. Γιατί προφανώς οι μελέτες που θα προκύψουν από τέτοιες εκπτώσεις θα προκαλέσουν διαπλοκή, διαφθορά και προφανώς θα είναι απολύτως αναξιόπιστες. Πώς θα προστατεύσεις από μελλοντικές πλημμύρες την Αττική ή τη Θεσσαλονίκη, όταν σήμερα αναθέτεις αντιπλημμυρικές μελέτες με εκπτώσεις πάνω από 80%; Τι θα κατασκευάσει ο ανάδοχος; Προφανώς, ένα απολύτως αναξιόπιστο έργο.

Έχουμε μπροστά μας μια μεγάλη, μια ιστορική πρόκληση. Η Ελλάδα επειδή ακριβώς βρίσκεται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα από πλευράς αξιών, μπορεί άμεσα να παράξει υπεραξίες. Υπάρχει εκπληκτικό ανθρώπινο δυναμικό κι εξαιρετικά Πανεπιστήμια και Πολυτεχνεία. Μπροστά σ’ αυτή την πρόκληση θεωρώ θλιβερό να είμαι υποχρεωμένος να επαναλάβω την κριτική μου για το «Πάτρα – Πύργος», όπου η πολιτική ηγεσία, ως Πόντιος Πιλάτος, αποδέχεται την υλοποίηση έργων υπό την προϋπόθεση ότι θα εκδώσει η Τράπεζα τη σχετική εγγυητική επιστολή. Δηλαδή, ουσιαστικά το μπαλάκι της ευθύνης πηγαίνει στον τραπεζίτη. Αυτή η υπεκφυγή δείχνει έλλειψη στοιχειώδους αυτογνωσίας και πολιτικής γενναιότητας για τον τρόπο που παράγονται τα δημόσια έργα στη χώρα.

Τώρα πια ζούμε στον αστερισμό των Έξυπνων Πόλεων – Smart Cities. Συνηθίζω να λέω ότι δεν φτάνει να διαμορφώσουμε μόνο Έξυπνες Πόλεις, δηλ. πόλεις και αυτοδιοικήσεις που αξιοποιούν τις Νέες Τεχνολογίες, αλλά επιπλέον οι πόλεις μας πρέπει να είναι όμορφες και βιώσιμες. Με άλλα λόγια, να αναδείξουμε την αισθητική, τους σύγχρονους τρόπους πολεοδόμησης και βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, τους σύγχρονους τρόπους βιώσιμης αστικής κινητικότητας με χρήση ΜΜΜ, ποδηλάτου, πεζοπορίας και αποκλεισμό των κέντρων από το Ι.Χ. Χρειάζεται να δούμε τον τρόπο εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια.

Ξέρετε πόσα δαπανά το ελληνικό δημόσιο κάθε χρόνο για ενεργειακές δαπάνες δημοσίων κτιρίων; Για δαπάνες ηλεκτρισμού, πετρελαίου, φυσικού αερίου; Πάνω από 3 δις € κάθε χρόνο. Σύμφωνα με μελέτη του Πολυτεχνείου, μπορούμε να εξοικονομήσουμε άμεσα τουλάχιστον το 10%, δηλ. 300 εκατ. € λιγότερες ενεργειακές δαπάνες κάθε χρόνο. Για να τα κάνεις όμως αυτά χρειάζεται όραμα με γνώση, με συγκρούσεις, με υπερβάσεις.

Ανήκω στους αισιόδοξους αυτής της χώρας. Θέλω να πιστεύω ότι η κοινωνία, το πολιτικό ακαδημαϊκό κι επιχειρηματικό σύστημα της χώρας, όλοι εμείς, είμαστε πιο ώριμοι. Ότι μάθαμε από τα λάθη μας. Ότι οι τρομακτικές θυσίες των τελευταίων ετών δεν θα πάνε χαμένες.

Επειδή ζούμε σε μια νέα εποχή με την Ευρώπη σε αχαρτογράφητα νερά, με το Brexit, τους Μέρκελ-Μακρόν απολύτως αποδυναμωμένους, με τους διαφόρους Σαλβίνι, Ντι Μάιο, Ορμπαν, να οδηγούν τους λαούς τους στην εσωστρέφεια, τον εθνικισμό και τις ακροδεξιές αντιλήψεις, χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε ότι περισσότερο παρά ποτέ πρέπει να στηριχτούμε στα δικά μας πόδια.

Με δικό μας εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης, με εθνική αυτοπεποίθηση, θωράκιση της οικονομίας, ενίσχυση της Κοινωνικής Δικαιοσύνης. Με ένα σύνολο δράσεων που ονομάζω Σύγχρονο Προοδευτικό Πατριωτισμό, που στηρίζεται στην ανάδειξη των συγκριτικών γεωπολιτικών πλεονεκτημάτων μας και την αξιοποίηση των ανθρώπων μας. Χρειάζεται όραμα, εθνική συνεννόηση και κινητοποίηση όλων των δημιουργικών παραγωγικών δυνάμεων της χώρας, τόσο στο δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τομέα.