Γιάννης Φωτεινός: Αναδεικνύεται ο ρόλος της Ελλάδας, στην ευρύτερη συνεργασία Ευρώπης και Αραβικού κόσμου.

Από το βήμα της Ευρώ-Αραβικής Διάσκεψης μίλησε πριν μερικές μέρες ο Γιάννης Φωτεινός, Διευθύνων Σύμβουλος της ΣΑΛΦΩ και ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ, την μεγαλύτερη Ελληνική Εταιρεία συμβούλων. Ξεκινώντας την ομιλία του ο κ.Φωτεινός είπε πως “Η διοργάνωση μιας τέτοιας εκδήλωσης-που εύχομαι να θεσμοποιηθεί επισήμως και να αποτελεί πόλο αναφοράς για την εν λόγω συνεργασία- προϋποθέτει κάτι φαινομενικά απλό, στην ουσία του όμως καταλυτικό.

Ζητούμενο είναι-και μάλιστα ως μόνη διέξοδος-ο διαρκής διάλογος, η κοινή προσπάθεια για την άμβλυνση αρχικά και εντέλει για την άρση των αντιπαραθέσεων και στόχος είναι η γόνιμη σύνθεση απόψεων και η υιοθέτηση κοινών πρακτικών.

Δεν χωρούν εδώ απόψεις, όπως του Huntington, περί αγεφύρωτης σύγκρουσης πολιτισμών, ούτε βεβαίως περί ιερών ή ανίερων πολέμων. Ασφαλώς και δεν παύει μεμιάς να βαραίνει η σκιά των πολεμικών  συγκρούσεων, της μαζικής εξόντωσης αμάχων, των αυξημένων προσφυγικών ροών και των χαμένων ζωών στα νερά της Μεσογείου, της υποκίνησης εμφύλιων συγκρούσεων, της τυφλής τρομοκρατίας και των λουτρών αίματος.

Όμως η πολιτική βούληση υπερισχύει και καθορίζει τις οικονομικές ανταλλαγές και η αναμφισβήτητη ύπαρξή της σε αυτήν την προσπάθεια σύγκλισης δημιουργεί τις απαιτούμενες σταθερές βάσεις για την αίσια έκβαση του εγχειρήματος. Κεντρική ιδέα της τοποθέτησής μου είναι ο ιδιαίτερος και αναντικατάστατος ρόλος της Ελλάδας στην ευόδωση των πρακτικών μορφών σύγκλισης και συνεργασίας που όλοι εδώ από κοινού
αναζητούμε.

Αυτόν τον ιδιαίτερο ρόλο τεκμηριώνει ένα πλήθος παραμέτρων, στις οποίες διεξοδικά θα αναφερθώ:
-αρχικά, οι γεωγραφικές συντεταγμένες και οι ιστορικές διαδρομές που έχουν διανυθεί, επιβεβαιώνουν κατηγορηματικά αυτόν τον ιδιαίτερο ρόλο. Οι πανάρχαιοι πολιτισμοί της Νοτιο-ανατολικης Μεσογείου αναπτύχθηκαν στην ευρύτερη περιοχή και υπό την έννοια αυτή, η Ελλάδα και οι αραβικές χώρες συγκροτούν από κοινού έναν ενιαίο-ιστορικά, κοινωνικά και πολιτισμικά-χώρο.

Δεν θα αναφερθώ στην πολύτιμη συμβολή αυτών των πανάρχαιων πολιτισμών στην εξέλιξη της ανθρώπινης σκέψης και γνώσης και των επιρροών που άσκησαν σε οικουμενικό επίπεδο, καθώς τα επιτεύγματά τους αποτελούν, πλέον, μνημεία της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς.

Ενδεικτικά μόνο θα αναφέρω ότι από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου έως την Λαοδίκεια των Σελευκιδών (την σημερινή Λαττάκεια της Συρίας), πλήθος πόλεων στις αραβικές χώρες ιδρύθηκαν από Έλληνες, κυρίως κατά τους ελληνιστικούς χρόνους. Θα αναφερθώ επίσης σε επιλεγμένα παραδείγματα της σύγχρονης εποχής για να καταδειχθεί η διαχρονική διάσταση των παραδοσιακών δεσμών της Ελλάδας με τον αραβικό κόσμο:
-κατά τις δεκαετίες του 1960 και 1970 οι εγχώριες επιχειρήσεις είχαν δυναμική παρουσία στον αραβικό χώρο με την ανάληψη μελετών και κατασκευών μεγάλης κλίμακας και σημαντικών έργων υποδομών και δικτύων, καθώς και με την δημιουργία και λειτουργία παραρτημάτων εμπορικών και βιομηχανικών εξαγωγικών οίκων.

Υπό τελείως διαφορετικές συνθήκες, σήμερα δραστηριοποιούνται αρκετές ελληνικές επιχειρήσεις στις χώρες του Αραβικού Κόλπου-μεταξύ τους και η SALFO -με ιδιαίτερη επιτυχία, σε πείσμα της μακρόχρονης ύφεσης της ελληνικής οικονομίας και απασχολώντας εξειδικευμένο επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό, παρέχοντας μια ασφαλή εργασιακή διέξοδο υπό τη συνεχή απειλή της εγχώριας ανεργίας.
-παραλλήλως, εκείνη την περίοδο και μεταγενέστερα, αρχικά φιλοξενήθηκαν και εν συνεχεία εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα επίλεκτα επιχειρηματικά στελέχη και γενικότερα πολίτες αραβικών χωρών, που κατέφυγαν εδώ κατά τον λεγόμενο πόλεμο των «6 ημερών» και κατά τον εμφύλιο του Λιβάνου.

-οι διπλωματικές παρεμβάσεις της Ελλάδας στο αναθερμαινόμενο συχνά-πυκνά μεσανατολικό πρόβλημα και η αταλάντευτη υποστήριξη στο χρόνιο αίτημα της δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους, την κατέστησαν ρυθμιστικό παράγοντα σε ευρω-αραβικό επίπεδο και από όλους αναγνωρίστηκε η καθοριστική συμβολή της στη γεωπολιτική ισορροπία της ευρύτερης περιοχής Τούτων δοθέντων, ας συνεκτιμηθεί η στρατηγική σημασία που έχει για την Ευρώπη στο σύνολό της η συνεργασία σε όλα τα επίπεδα με τον αραβικό κόσμο. Πέραν της αναγκαιότητας για την εξομάλυνση και την σύγκλιση των σχέσεων σε διπλωματικό και διεθνοπολιτικό επίπεδο, ας αναλογιστούμε ότι ο τρίτος κατά σειρά παγκοσμίως- μετά τις ΗΠΑ και την Κίνα- οικονομικός εταίρος της Ε.Ε. είναι ο αραβικός κόσμος, , για να αντιληφθούμε την προοπτική που διανοίγεται με τέτοιου είδους πρωτοβουλίες, όπως η σημερινή ευρω-αραβική διάσκεψη.

Η αναγκαιότητα διαμόρφωσης ενιαίας ευρωπαϊκής στρατηγικής για την προσέγγιση τέτοιας εμβέλειας και ζωτικής σημασίας θεμάτων δεν υποκαθίσταται από διακρατικές προνομιακές σχέσεις, όπως της Ιταλίας με την Λιβύη ή της Γαλλίας με τις χώρες του Magreb. Απαιτείται ο συντονισμός και η ιδιαίτερη συμβολή καθενός από τους εμπλεκόμενους για τη διαμόρφωση αυτής της στρατηγικής και την διάνοιξη μιάς ελπιδοφόρας προοπτικής, από την οποία όλοι- ευρωπαίοι και άραβες- μόνο οφέλη έχουν ν’αποκομίσουν.

Υπό το πρίσμα όλων των προαναφερθέντων, αναδεικνύεται σαφέστατα ο ρόλος της Ελλάδας, ως αναπόσπαστου συνδετικού κρίκου στην προοπτική της ευρύτερης, πολυθεματικής και αποδοτικής συνεργασίας Ευρώπης και αραβικού κόσμου.

Η δική μας πρόταση επιλέγει ως προνομιακούς τομείς συνεργασίας, ακριβώς επειδή εκεί η Ελλάδα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα, το τρίπτυχο παιδεία- πολιτισμός- τουρισμός. Τόσο ως SALFO, όσο και προσωπικά, έχουμε διαμορφώσει ένα συγκεκριμένο και λεπτομερές σχέδιο κοινών δράσεων. Ο σχεδιασμός αυτός έχει τεθεί υπ’όψιν αρμόδιων φορέων, ελληνικών και αραβικών, έχει τύχει αρχικής αποδοχής και έχει αποσπάσει ιδιαιτέρως ευμενή σχόλια.

Συγκεκριμένα, αφορά σε μια δέσμη δράσεων και πρωτοβουλιών με στόχο τη διευρυμένη συνεργασία Ελλάδας και Κατάρ, όμως η λογική συγκρότησής του αφορά συνολικότερα την προοπτική ελληνοαραβικής συνεργασίας. Θα αναφερθώ σε ενδεικτικές προτεινόμενες δράσεις για να γίνει κατανοητή και η διάσταση της συνέργειας των επιμέρους τομέων που αυτές αφορούν.

Επισημαίνεται ότι τα κοινά χαρακτηριστικά τους συνίστανται στο χαμηλό κόστος υλοποίησης, στο ότι δεν απαιτούν ιδιαίτερες επενδύσεις και χρόνο ωρίμανσης για την απόδοσή τους και μπορούν να υλοποιηθούν και μεμονωμένα.

Προτείνονται λοιπόν-μεταξύ πολλών άλλων-και εδώ αναφέρονται ενδεικτικά:

-διοργάνωση θεματικών εκθέσεων στις χώρες υποδοχής με περιεχόμενο ενότητες του αρχαιοελληνικού πολιτισμού
-διαθρησκευτικός διάλογος μεταξύ των εκκλησιαστικών αρχών με συντονιστή το Κέντρο Συγκριτικής Θρησκειολογίας της Θεσσαλονίκης
-συμπαραγωγή ταινιών ιστορικού και πολιτισμικού περιεχομένου και διοργάνωση από κοινού σχετικού φεστιβάλ
-ίδρυση Σχολής Αρχαίου Δράματος με την εκάστοτε παγκόσμια πρεμιέρα να παίζεται σε αραβική χώρα
-ίδρυση τμημάτων ελληνο-αραβικών σπουδών με αντικείμενα φιλοσοφία/φιλολογία/ιστορία σε αραβικές χώρες
-προγράμματα συνεργασίας στις σπουδές βιβλιοθηκονομίας κατά την κοινή παράδοση της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας
-δημιουργία εργαστηρίων μουσικολογίας και οργανοποιϊας( με σεμινάρια τεχνικής από εμπειροτέχνες οργανοπαίκτες)
-εκσυγχρονισμός και επέκταση κέντρων αθλητικής προετοιμασίας και λειτουργία προπονητικών κέντρων μπάσκετ και πόλο (αθλημάτων με διακεκριμένη ελληνική παρουσία)
-θρησκευτικός τουρισμός με Άραβες τουρίστες να περιηγούνται στους δρόμους του Αποστόλου Παύλου και πολίτες των μουσουλμανικών μειονοτήτων να επισκέπτονται τη Μέκκα και τη Μεδίνα

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα πολύπλευρης συνεργασίας αναφέρεται στους μουσειακούς χώρους. Εδώ, προτείνεται η συνεργασία του Μουσείου της Ακρόπολης με τον αρμόδιο φορέα διαχείρισης των μουσείων της αραβικής χώρας και δικτύωση με διεθνείς ειδήμονες στο αντικείμενο, με στόχο να δημιουργηθεί Κέντρο Αριστείας (Πολιτισμός)-να οργανώνονται σεμινάρια και εργαστήρια ανταλλαγής τεχνογνωσίας στη συντήρηση αρχαιοτήτων και διαχείριση μουσείων (Παιδεία)-να αναπαρασταθούν ψηφιακά και να προβάλλονται αρχαιολογικοί θησαυροί (Τουρισμός).

Οι προτάσεις αυτές, φυσικά, επιδέχονται προσαρμογές και βελτιώσεις, όσον αφορά στην αποδοτικότητα, ελκυστικότητα και εφικτότητά τους. Αναφερθήκαμε νωρίτερα στην καθοριστική σημασία της εκφρασμένης πολιτικής βούλησης -απαιτείται όμως η βούληση αυτή να εκφράζεται συγκεκριμένα με στοχευμένες παρεμβάσεις. Από αυτήν την άποψη θα διατυπώσουμε κάποιες προτάσεις, απαραίτητες για τον κοινό στόχο όλων μας.

Προτείνουμε την βελτίωση της στελέχωσης των ελληνικών πρεσβειών στις αραβικές χώρες, ούτως ώστε να καταστούν επαρκείς στον βαρύνοντα ρόλο που έχουν στην προώθηση μιάς πολυεπίπεδης συνεργασίας με τις χώρες υποδοχής. Στην κατεύθυνση αυτή θα μπορούσε α συνδράμει ο ιδιωτικός τομέας, αφενός με την διάθεση έμπειρων στελεχών, ως γνώστες και των διαδικασιών λειτουργίας της αγοράς και των συγκεκριμένων χωρών και αφετέρου με την κάλυψη τμήματος του αυξημένου κόστους που επιφέρει η -απαραίτητη- ενίσχυση του ρόλου και του δυναμικού των πρεσβειών.

Επιγραμματικά, συμπληρώνω τις προτάσεις μας με:
-την επανέναρξη ακτοπλοϊκής σύνδεσης με τις αραβικές χώρες,
-την προσπάθεια αναβάθμισης των Μεσογειακών Αγώνων που απολαμβάνουν πολύ περιορισμένης προβολής, ενώ παλαιότερα είχαν ιδιαίτερη αίγλη.

Με δεδομένο ότι η διάσκεψη αυτή αφορά και την Ευρώπη συνολικά, εισηγούμαστε την διερεύνηση της δυνατότητας ευρωπαϊκής συνεργασίας για την τεχνική και οικονομική στήριξη των αρχαιολογικών χώρων και των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς στον αραβικό χώρο, που έχουν πληγεί από τις συνεχιζόμενες πολεμικές συρράξεις.

Ολοκληρώνω την τοποθέτησή μου με την ευχή ο διάλογος που έχει ξεκινήσει να οδηγήσει σε γόνιμες διαδρομές σκέψης και σε έμπρακτα βήματα προόδου την απαραίτητη ευρω-αραβική συνεργασία.