Γ.Γ. Νησιωτικής Πολιτικής ΑΝ.ΕΛ.: Συνέργειες στον τουρισμό και rebranding της Ρόδου

Χαιρετισμό στην εσπερίδα που διοργάνωσε το Σπίτι της Ευρώπης στη Ρόδο με θέμα: «Αναζητώντας το δρόμο προς νέα μοντέλα τουριστικής ανάπτυξης» έκανε η Γραμματέας Νησιώτικης Πολιτικής των Ανεξάρτητων Ελλήνων, Μαρία Αγγέλου παρουσιάζοντας το θέμα του βιώσιμου και εναλλακτικού τουρισμού.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η πρόταση της για συνέργειες (clusters)  στον τουρισμό αλλά και η άποψη, ότι οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού θα μπορούσαν να είναι ο οδοδείκτης για ένα rebranding του νησιού – έναν επαναπροσδιορισμό του τουριστικού προϊόντος που παρέχει – προστατεύοντας το από τον κορεσμό, την άναρχη ανάπτυξη και κάθε άλλη πιθανή συνέπεια του μέχρι σήμερα ακολουθουμένου μοντέλου του μαζικού τουρισμού.

Το κείμενο της ομιλίας έχει ως εξής:

«Κύριε αντιδήμαρχε, Κύριε Καβουκλή, Αγαπητοί παρευρισκόμενοι,

Χαιρετίζω κι εγώ με τη σειρά μου την εκδήλωση. Το σπίτι της Ευρώπης χαρακτηρίζεται από το ενδιαφέρον του για τον τουρισμό και την ανάπτυξη του κι αυτό το έχει αποδείξει από τις πολύ στοχευμένες και επιτυχημένες σχετικές εκδηλώσεις που διοργανώνει και μάλιστα παρουσιάζοντας κάθε φορά σύγχρονες οπτικές και πρακτικές, ενθαρρύνοντας το κοινό των εκδηλώσεων και την τοπική κοινωνία να πειραματιστεί έξω και πέρα από τις κλασικές πρακτικές που μας περιτριγυρίζουν εδώ και δεκαετίες και γι’ αυτό αξίζουν εύσημα σε όλους τους συμμετέχοντες.

Όσον αφόρα το σημερινό θέμα, του βιώσιμου και εναλλακτικού τουρισμού, συμβαίνει να το νιώθω κάτι παραπάνω από οικείο μια και έχω ασχοληθεί σχεδόν αποκλειστικά με αυτό, κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στο γραφείο της υπουργού τουρισμού κας Έλενας Κουντουρά τον χρόνο που μας πέρασε, ως υπεύθυνη εναλλακτικού τουρισμού. 

Ο εναλλακτικός τουρισμός άνηκε πάντα στις προτεραιότητες του Υπουργείου και γι’ αυτό προβλέπεται η αναβάθμιση του τμήματος του των εναλλακτικών μορφών τουρισμού για την οργάνωση και ανάπτυξη του θεματικού τουρισμού, με βασικούς άξονες τον πολιτιστικό τουρισμό, τον θρησκευτικό-προσκυνηματικό, τον ιατρικό και ιαματικό, τον συνεδριακό, τον θαλάσσιο τουρισμό, δηλαδή της κρουαζιέρας και του yachting, τον τουρισμό υπαίθρου, τη γαστρονομία, και τον αθλητικό-προπονητικό τουρισμό, όπως έχει ήδη ανακοινωθεί.

Πολλοί μελετητές της ελληνικής τουριστικής βιομηχανίας υποστηρίζουν την άποψη ότι η ανάπτυξη του τουριστικού κλάδου στην Ελλάδα και η προώθηση των εναλλακτικών μορφών τουρισμού συνιστούν από τις λίγες δραστηριότητες που μπορούν να επιτρέψουν στην χώρα να αναπτυχθεί σε τοπικό, εθνικό, περιφερειακό και ευρωπαϊκό επίπεδο αντισταθμίζοντας τις αδυναμίες, που αντιμετωπίζει σε επίπεδο εξαγωγών.

Ο εναλλακτικός τουρισμός , ορίζεται ως «το αντίθετο του μαζικού, θεωρείται ποιοτικός, τοπικά σχεδιαζόμενος, ελεγχόμενος και εμπεριέχει αξίες». Η φιλοσοφία του εναλλακτικού τουρισμού συνοψίζεται «στην αναζήτηση ποιότητας με την παράλληλη διαφύλαξη του περιβάλλοντος, της τοπικής κουλτούρας και την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας με αποτέλεσμα την διασφάλιση θετικών κοινωνικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ των τουριστών και των ντόπιων κατοίκων».

Περιλαμβάνει το σύνολο των τουριστικών υπηρεσιών, οι οποίες διακρίνονται ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες, τις προτιμήσεις και τα κίνητρα των τουριστών, απευθύνονται σε ένα εξειδικευμένο κοινό, τηρούν τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και συμβάλλουν στην άμβλυνση της εποχικότητας της τουριστικής ζήτησης και στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου σε 12 μήνες το χρόνο.

Αυτό, είναι φανερό ότι συμβάλλει καθοριστικά στην οικονομία των χωρών που τον υποστηρίζουν και έχουν την δυνατότητα να τον προωθήσουν καθώς δημιουργείται μια σταθερή πηγή εσόδων και απασχόλησης. 

Άλλα βασικά χαρακτηριστικά του εναλλακτικού τουρισμού είναι η ελεγχόμενη ανάπτυξη συγκεκριμένων περιοχών, η ποικιλία δραστηριοτήτων που τον συνοδεύουν καθώς και η έμφαση που δίνεται στην απόκτηση γνώσης και νέων εμπειριών που σχετίζονται με τις τοπικές κουλτούρες και η ταυτόχρονη διατήρηση των παραδοσιακών αξιών.

Με απλά λόγια η επιχειρηματική αξιοποίηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού μπορεί να συμβάλλει στη διαφοροποίηση και στον εμπλουτισμό του ελληνικού τουριστικού προϊόντος με την ανάδειξη και τουριστική αξιοποίηση του φυσικού και πολιτισμικού αποθέματος.

Πόσο μάλλον όταν η περίπτωση την οποία εξετάζουμε είναι η Ρόδος. Το νησί μας αποτελεί έναν πραγματικό παράδεισο. Μπορεί κανείς να εμπνευστεί από κάθε του γωνιά. Μας προσφέρει ευκαιρίες για την ανάπτυξη σχεδόν κάθε μορφής εναλλακτικού τουρισμού. Κι αυτό δεν πρέπει να το παραβλέψουμε.

Προσωπική μου άποψη είναι ότι αν θέλουμε ο τόπος μας να επανέλθει σε οικονομικά επίπεδα πρότερων χρόνων τότε σταδιακά θα πρέπει να στοχεύσουμε σε κοινά στόχους (target groups) πιο εξειδικευμένα (περιπατητές, ΑΜΕΑ, ασθενείς κ.ά.), που συνήθως έχουν την ανάγκη νέων προορισμών που καλύπτουν τις ιδιαίτερες ανάγκες τους, ανήκουν σε υψηλότερες εισοδηματικές τάξεις και κυρίως επηρεάζονται σε πολύ μικρότερο βαθμό από τους αστάθμητους παράγοντες που μπορεί να προκύψουν κατά την διάρκεια μιας τουριστικής περιόδου. 

Εξάλλου μην ξεχνάτε ότι αυτή η μικρής κλίμακας ανάπτυξη εμπλέκει ενεργά συνήθως και τις τοπικές κοινωνίες – χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πρακτική της ΚΟΙΝΣΕΠ, Paths of Greece και η δουλειά της ανά την Ελλάδα στον περιπατητικό τουρισμό – κάνοντας τες συμμέτοχους της όλης προσπάθειας, αμβλύνοντας τους ανταγωνισμούς, τις αντιπαραθέσεις και τελικά τις πιθανότητες αδρανοποίησης επιχειρηματιών ή/και της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Θα μπορούσε εξάλλου η εν λόγω προσπάθεια να γίνει μια καλή αφορμή για περισσότερη συνέργεια. Όπως λέγαμε προχθές, την πρώτη ημέρα αυτής της σειράς εκδηλώσεων, η χώρα μας δεν μπορεί να αντεπεξέλθει μόνη εκτός των διεθνών οργανισμών σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία και συμφωνούμε όλοι σε αυτό. Αντίστοιχα λοιπόν στο νησί μας, που αποτελεί μια μικρογραφία της μεγαλύτερης εικόνας πως θεωρούμε αυτονόητο ότι μπορεί ο κάθε επιχειρηματίας να επιβιώσει μόνος μπροστά στις συνέπειες της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας;

Η λύση είναι λοιπόν οι συνέργειες. Τα clusters. Η συνεργασία μεταξύ μας – κι αυτό κύριε Καβουκλή θα μπορούσε να είναι το θέμα επόμενης εσπερίδας – μόνο αν ξεπεράσουμε το ταμπού της συνεργασίας, μόνο αν σταματήσουμε να βλέπουμε την ευημερία εγωκεντρικά ή με μικροπολιτικούς όρους, μόνο τότε θεωρώ πως θα έχουμε την δυνατότητα επιβίωσης και επιπλέον εξέλιξης. 

Κυρίες και κύριοι συνοψίζοντας o βιώσιμος τουρισμός, τεχνικά, είναι η κοινή συνιστάμενη του πράσινου τουρισμού και του οικονομικά βιώσιμου τουρισμού και οδηγεί στην βελτίωση της οικονομικής αποτελεσματικότητας αλλά και της περιβαλλοντικής προστασίας. Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού είναι βιώσιμος τουρισμός κι αν κι εμείς τους αντιμετωπίζουμε ως τεχνικούς όρους και ζητούμενα θα έπρεπε να είναι τα δεδομένα.

Έτσι θα έπρεπε να είναι η ισόρροπη τουριστική ανάπτυξη. Αποτελούν εξάλλου μονόδρομο για την ενίσχυση ενός τουριστικού προορισμού που θέλει να είναι ελκυστικός και κερδοφόρος σύμφωνα με τα σύγχρονα πρότυπα. Η κατεύθυνση αυτή θα μπορούσε να είναι ο οδοδείκτης για ένα rebranding του νησιού –έναν επαναπροσδιορισμό του τουριστικού προϊόντος που παρέχει- προστατεύοντας το από τον κορεσμό, την άναρχη ανάπτυξη και κάθε άλλη πιθανή συνέπεια του μέχρι σήμερα ακολουθουμένου μοντέλου του μαζικού τουρισμού.»