ΕΣΠΑ 2021-2027: Οδικά, σιδηροδρομικά και έργα Μετρό στο πρόγραμμα των Μεταφορών

του Νίκου Καραγιάννη

Με νέους στόχους θα τρέξει η νέα προγραμματική περίοδος 2021-2027 στον τομέα των υποδομών. Μετά από πέντε συναπτές περιόδους η Ελλάδα έχει καταφέρει και έχει δημιουργήσει ένα καλό απόθεμα υποδομών.

Όπως αναφέρεται, στο τέλος της περιόδου του ΕΣΠΑ 2014-2020, αξιοποιώντας τις επενδύσεις που έχουν γίνει στον τομέα συγκοινωνιακών υποδομών συγκεντρωτικά (από Β΄ΚΠΣ έως και ΕΣΠΑ 2014-2020) από πόρους των Διαρθρωτικών Ταμείων και CEF, θα έχουν ολοκληρωθεί οι σημαντικότατες παρεμβάσεις:
(α) επί του βασικού και του αναλυτικού Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών (ΔΕΔ-Μ),
(β) για τη βελτίωση της ασφάλειας μεταφορών και
(γ) για την ανάπτυξη καθαρών αστικών μεταφορών στα δύο κύρια αστικά κέντρα της χώρας (Αθήνα και Θεσσαλονίκη).

Ξεκίνησε ο προγραμματισμός για την περίοδο 2021-2027

‘Έχει ήδη συγκροτηθεί (ΕΥΔ/ΕΠ-ΥΜΕΠΕΡΑΑ α.π. 9333/30.10.2020) η Ομάδα Σχεδιασμού Προγράμματος του Επιχειρησιακού Προγράμματος Μεταφορών (ΟΣΠ Μεταφορών), η οποία εισηγείται στον Ειδικό Γραμματέα Διαχείρισης Προγραμμάτων ΕΤΠΑ και ΤΣ του ΥΠΑΝΕΠ, με κύριο αντικείμενο την κατάρτιση του ΕΠ Μεταφορών, συνεργαζόμενη με τις Ομάδες Χάραξης Πολιτικής (ΟΧΠ) των Υπουργείων και των Περιφερειών και τα λοιπά όργανα κατάρτισης του ΕΣΠΑ 2021-2027 που λειτουργούν υπό τον συντονισμό του ΥΠΑΝΕΠ

Οι βασικές κατευθύνσεις του νέου επιχειρησιακού προγράμματος υποδομών μεταφορών, αφορά στην προώθηση προς ολοκλήρωση τμημάτων του οδικού και σιδηροδρομικού μας δικτύου, την προώθηση των συνδυασμένων μεταφορών και του εκσυγχρονισμού των συστημάτων τος, την βελτίωση της ασφάλειας σε όλα τα είδη μεταφορών και την περαιτέρω επέκταση βιώσιμων, οικολογικών αστικών μέσων σταθερής τροχιάς. Πιο αναλυτικά:

Στις οδικές μεταφορές:

Οι παρεμβάσεις που έχουν ήδη συγχρηματοδοτηθεί, αν και καλύπτουν σχεδόν το σύνολο του ηπειρωτικού κορμού του ΔΟΔ, χρειάζεται να συμπληρωθούν / αναβαθμισθούν με παρεμβάσεις στο βασικό και αναλυτικό ΔΟΔ στην ηπειρωτική και νησιωτική χώρα με στόχο να διασυνδεθούν λειτουργικά με το βασικό δίκτυο. Επίσης, απαραίτητη είναι η συγχρηματοδότηση παρεμβάσεων οδικής ασφάλειας.

Στις σιδηροδρομικές μεταφορές:

Οι παρεμβάσεις που έχουν ήδη συγχρηματοδοτηθεί βελτιώνουν την πολυτροπικότητα των μεταφορών, ωστόσο αναγνωρίζονται ελλείψεις στην κατεύθυνση αυτή. Για τον λόγο αυτό στο τέλος του ΕΣΠΑ 2014 -2020 θα είναι σε εξέλιξη έργα εφαρμογής του συστήματος διαχείρισης σιδηροδρομικής κυκλοφορίας ERTMS επί του συνολικού ΠΑΘΕ/Π, ενώ επιδιώκεται να έχουν ωριμάσει παρεμβάσεις επί (α) της Σιδηροδρομικής Εγνατίας στο τμήμα Θεσ/κη – Τοξότες, Τοξότες – Λιμένας Φίλιππoς Νέας Καρβάλης Καβάλας (β) των τμημάτων του σιδηροδρομικού δικτύου Σέρρες – Ξάνθη – Αλεξανδρούπολη – Ελληνοβουλγαρικά σύνορα, (γ) των συνδέσεων του ΠΑΘΕ/Π με ΒΙΠΕ και λιμάνια (Θεσσαλονίκη, Βόλος, Λαύριο), μέσω εκπονούμενων ήδη σχετικών μελετών.

Στις θαλάσσιες μεταφορές:

Το λιμενικό δίκτυο της χώρας χρήζει περαιτέρω ανάπτυξης με σκοπό τη βελτίωση της εξυπηρέτησης των νησιών με έμφαση στη διασύνδεση μεταξύ τους και με την ηπειρωτική χώρα, ενώ οι δράσεις για την ασφάλεια ναυσιπλοΐας θα πρέπει να συμπληρωθούν με εγκατάσταση ή βελτίωση συστημάτων διαχείρισης της θαλάσσιας κυκλοφορίας, συστημάτων / μέσων έρευνας και διάσωσης καθώς και με τη δημιουργία ή αναβάθμιση των υποδομών κρουαζιέρας.

Στις αεροπορικές μεταφορές

Στις αεροπορικές μεταφορές θα συνεχίζουν να είναι απαραίτητες οι παρεμβάσεις για την ασφάλεια της αεροναυτιλίας μέσω προμήθειας/ εγκατάστασης σύγχρονων συστημάτων διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας και επικοινωνιακών συστημάτων για ικανοποίηση των απαιτήσεων του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού.

Έργα καθαρών αστικών και προαστιακών μεταφορών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη

Για τη βελτίωση της εξυπηρέτησης των πολιτών απαιτείται η ανάπτυξη νέων γραμμών μετρό (Γραμμή 4 του Μετρό Αθήνας), η αναβάθμιση των υφιστάμενων (με προτεραιότητα στη Γραμμή 1 του Μετρό Αθήνας), καθώς και η ολοκλήρωση της ανανέωσης του στόλου των λεωφορείων Αθήνας και Θεσσαλονίκης, με μέσα πιο φιλικά προς το περιβάλλον. Από το πρόγραμμα για το περιβάλλον αναμένεται να υλοποιηθεί η επέκταση της γραμμής 2 προς Ίλιον.

Η συμβολή του CEF II και της ΕΤΕπ στο ΕΣΠΑ 2021-2027

Στο ΕΣΠΑ 2021-2027, εκτός από τα περίπου 2,3 δισ. ευρώ που θα τρέξουν στο επιχειρησιακό πρόγραμμα θα έχουμε και μία πρόσθετη πηγή. Από το CEF II (Συνδέοντας την Ευρώπη) για τις μεταφορές πρόκειται να διατεθούν περίπου 25,81 δις €. Τα 11,29 δις € θα διατεθούν μέσω του Φακέλου Συνοχής. Για την Ελλάδα η ποσόστωση (quota) θα ανέρχεται σε περίπου 932 εκατ. € Κοινοτικής Συνδρομής.

Η συμβολή της ΕΤΕπ στη χρηματοδότηση έργων, ενταγμένων στα ΕΠ του ΕΣΠΑ, μπορεί επίσης να είναι καθοριστική για τη δρομολόγηση σημαντικών παρεμβάσεων της ΠΠ 2021-2027, όπως η νέα Γραμμή 4 του Μετρό της Αθήνας, η Παράκαμψη Χαλκίδας – Ψαχνών στην Εύβοια, ο βόρειος κλάδος του Ε65 κλπ. Επισημαίνεται ότι σημαντική ήταν η τεχνική βοήθεια που παρείχε η ΕΤΕπ στους φορείς υλοποίησης για την ωρίμανση αυτών των έργων, με την υποστήριξη συνοδευτικών μελετών και παροχή τεχνογνωσίας.