Eνδοκρινικοί διαταράκτες: Μια στρατηγική για το μέλλον που προστατεύει τους πολίτες της ΕΕ και το περιβάλλον

Σήμερα η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία επιβεβαιώνει τη δέσμευσή της για την προστασία των πολιτών και του περιβάλλοντος από επικίνδυνες χημικές ουσίες. Στην ανακοίνωση περιγράφεται επίσης ο τρόπος με τον οποίο η Επιτροπή σκοπεύει να εξασφαλίσει ότι η ενωσιακή προσέγγιση παραμένει η πλέον σύγχρονη και κατάλληλη για τον επιδιωκόμενο σκοπό προσέγγιση στον κόσμο.

Η ανακοίνωση αποτελεί συνέχεια της δέσμευσης που ανέλαβε η Επιτροπή το περασμένο έτος, κατά τη συνεργασία της με τα κράτη μέλη για τα κριτήρια προσδιορισμού των ενδοκρινικών διαταρακτών στους τομείς των φυτοφαρμάκων και των βιοκτόνων. Η ανακοίνωση αντιμετωπίζει τις ανησυχίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και αποτελεί συνέχεια του 7ου προγράμματος δράσης για το περιβάλλον.

Ο Επίτροπος για το Περιβάλλον, τη Θαλάσσια Πολιτική και την Αλιεία κ. Καρμένου Βέλα δήλωσε τα εξής: «Με την ανακοίνωση αυτή επιβεβαιώνεται ότι η Επιτροπή αντιμετωπίζει με μεγάλη σοβαρότητα τους ενδοκρινικούς διαταράκτες και ότι σκοπεύει να ενισχύσει τις προσπάθειές της ώστε να ελαχιστοποιηθεί η έκθεση των πολιτών και του περιβάλλοντος σε αυτές τις χημικές ουσίες».

«Η νέα στρατηγική δείχνει την αποφασιστικότητά μας για ολοκληρωμένη και συστηματική αντιμετώπιση των ενδοκρινικών διαταρακτών σε ένα ευρύτερο φάσμα τομέων. Εκφράζω την ικανοποίησή μου για το γεγονός ότι αξιοποιούμε το έργο που έχει ήδη επιτελεστεί σχετικά με τα κριτήρια προσδιορισμού των ενδοκρινικών διαταρακτών στο πλαίσιο των κανονισμών για τα φυτοφάρμακα και τα βιοκτόνα, με βάση τον ορισμό της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας», τόνισε ο επίτροπος για την Υγεία και την Ασφάλεια των Τροφίμων κ. Βιτένις Αντρουκάιτις.

Η επίτροπος για την Εσωτερική Αγορά και τη Βιομηχανία κ. Ελζμπιέτα Μπιενκόφσκα δήλωσε τα εξής: «Έχουμε ήδη μειώσει σημαντικά την έκθεση των πολιτών μας στις ουσίες που προκαλούν ενδοκρινικές διαταραχές και σε άλλες επιβλαβείς ουσίες μέσω της ολοκληρωμένης μας νομοθεσίας για τις χημικές ουσίες και για τα καλλυντικά. Σήμερα κάνουμε ένα ακόμη βήμα για την ελαχιστοποίηση αυτών των κινδύνων και τη διασφάλιση της ασφάλειας των πολιτών μας.»

H Επιτροπή επικαιροποιεί την προσέγγισή της για τα επόμενα χρόνια, αξιοποιώντας την αύξηση των γνώσεων, την πείρα που έχει αποκτηθεί και τα αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί στην εικοσαετία που μεσολάβησε από την έγκριση της κοινοτικής στρατηγικής για τους ενδοκρινικούς διαταράκτες.
Η στρατηγική προσέγγιση της ΕΕ στο ζήτημα των ενδοκρινικών διαταρακτών θα εξακολουθήσει να βασίζεται σταθερά στην επιστήμη και στην εφαρμογή της αρχής της προφύλαξης.

Οι στόχοι της είναι:

– Η ελαχιστοποίηση της συνολικής έκθεσης στους ενδοκρινικούς διαταράκτες, με ιδιαίτερη προσοχή σε σημαντικές περιόδους της ζωής, όπως η εγκυμοσύνη και η εφηβεία·

– Η επιτάχυνση της ανάπτυξης μιας βάσης διεξοδικής έρευνας για αποτελεσματική και μακρόπνοη διαδικασία λήψης αποφάσεων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», με αξιοποίηση των υφιστάμενων ερευνών και με ιδιαίτερη προσοχή σε τομείς όπου υφίστανται κενά γνώσης·

– Η προώθηση ενεργού διαλόγου που θα δώσει τη δυνατότητα σε όλους τους ενδιαφερομένους να εκφράσουν τις απόψεις τους και να συνεργαστούν. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θα οργανώσει φόρουμ σχετικά με τους ενδοκρινικούς διαταράκτες σε ετήσια βάση και θα εντείνει τη στήριξή της στο έργο των διεθνών οργανισμών.

Για πρώτη φορά η Επιτροπή θα δρομολογήσει διεξοδική εξέταση της νομοθεσίας που διέπει τους ενδοκρινικούς διαταράκτες μέσω ελέγχου καταλληλότητας ο οποίος θα βασίζεται στα στοιχεία που έχουν ήδη συλλεχθεί και αναλυθεί.

Χωρίς να τίθεται υπό αμφισβήτηση η γενική επιστημονικά τεκμηριωμένη ενωσιακή προσέγγιση σε θέματα διαχείρισης των χημικών ουσιών, ο έλεγχος καταλληλότητας θα περιλαμβάνει αξιολόγηση της ισχύουσας νομοθεσίας ως προς τον βαθμό που επιτυγχάνει τους στόχους της προστασίας της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος. Ο έλεγχος καταλληλότητας θα περιλαμβάνει επίσης δημόσια διαβούλευση.

Η ανακοίνωση που εκδόθηκε σήμερα σκιαγραφεί επίσης πρωτοβουλίες που εξετάζονται επί του παρόντος από την Επιτροπή για να διασφαλιστεί ότι θα αξιοποιηθεί πλήρως το δυναμικό εφαρμογής των υφιστάμενων πολιτικών για τους ενδοκρινικούς διαταράκτες.

Στις πρωτοβουλίες αυτές περιλαμβάνεται ο προσδιορισμός των ενδοκρινικών διαταρακτών, η βελτίωση της επικοινωνίας σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού μέσω της χρήσης δελτίων δεδομένων ασφάλειας που προβλέπεται στο πλαίσιο του REACH, και η προαγωγή της επιστημονικής αξιολόγησης των ενδοκρινικών διαταρακτών με περαιτέρω ρυθμιστική δράση.

Ιστορικό

Οι ενδοκρινικοί διαταράκτες είναι χημικές ουσίες που τροποποιούν τη λειτουργία του ορμονικού συστήματος και, ως εκ τούτου, επηρεάζουν αρνητικά την υγεία του ανθρώπου και των ζώων.

Οι ανησυχίες για τους ενδοκρινικούς διαταράκτες αυξάνονται από τη δεκαετία του 1990. Έπειτα από την έγκριση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψηφίσματος σχετικά με τους ενδοκρινικούς διαταράκτες το 1998, τον Δεκέμβριο του 1999 η Επιτροπή ενέκρινε την κοινοτική στρατηγική για τους ενδοκρινικούς διαταράκτες, η οποία προωθήθηκε έκτοτε, μέσω δράσεων στους τομείς της έρευνας, της νομοθεσίας και της διεθνούς συνεργασίας.

Η ΕΕ έχει ήδη παράσχει ευρεία στήριξη στην έρευνα σχετικά με τους ενδοκρινικούς διαταράκτες. Έχει χρηματοδοτήσει πάνω από 50 έργα, με περισσότερα από 150 εκατ. ευρώ τα οποία έχουν χορηγηθεί για διάφορα προγράμματα-πλαίσια έρευνας και καινοτομίας. Ένα επιπλέον ποσό 52 εκατ. ευρώ έχει διατεθεί στο πλαίσιο του «Ορίζων 2020» για έργα σχετικά με δοκιμές και μεθόδους διαλογής.

Η ΕΕ έχει επίσης αναλάβει ισχυρή ρυθμιστική δράση για την προστασία των πολιτών και του περιβάλλοντος από τους ενδοκρινικούς διαταράκτες βάσει των επιστημονικών αξιολογήσεων και σύμφωνα με τις διάφορες απαιτήσεις που καθορίζονται στη σχετική νομοθεσία. Συγκεκριμένα, ειδικές διατάξεις σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των ενδοκρινικών διαταρακτών περιλαμβάνονται στη νομοθεσία για τα φυτοφάρμακα και τα βιοκτόνα, τις χημικές ουσίες γενικά («κανονισμός REACH»), τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα και τα ύδατα.

Επιπροσθέτως, στους τομείς των υλικών που προορίζονται να έρθουν σε επαφή με τρόφιμα, των καλλυντικών, των παιχνιδιών και της προστασίας των εργαζομένων στον χώρο εργασίας, οι ουσίες με ιδιότητες ενδοκρινικού διαταράκτη αποτέλεσαν αντικείμενο κατά περίπτωση ρυθμιστικής δράσης όπως άλλες χημικές ουσίες με επικίνδυνες ιδιότητες. Κατά συνέπεια, πολλές ουσίες με ιδιότητες ενδοκρινικής διαταραχής έχουν απαγορευτεί ή η έκθεση σε αυτές έχει ελαχιστοποιηθεί στον βαθμό που αυτό είναι τεχνικά και πρακτικά εφικτό.

Η Επιτροπή έχει επίσης στηρίξει το έργο των αρμόδιων διεθνών οργανισμών, ιδίως του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης στον τομέα των μεθόδων δοκιμών, ενώ έχει πραγματοποιήσει διμερείς ανταλλαγές με διεθνείς εταίρους.