Ασφαλίσεις Τεχνικών Έργων – Να γνωρίζει η αγορά

άρθρο του Γιώργου Κουτίνα

Έχοντας διανύσει μια μακρά επαγγελματική πορεία (12 χρόνια Μηχανικός στη ΔΕΗ και 30 χρόνια εξειδικευμένος Μεσίτης Ασφαλίσεων), θεωρώ σκόπιμο να καταθέσω κάποιες ώριμες απόψεις, καταστάλαγμα ευρύτερης δράσης πέρα από αυτή του κλασικού Ασφαλιστή, όταν με αρθρογραφία, παρουσιάσεις σε συνέδρια και σεμινάρια καθώς επίσης και με διάφορες θεσμικές παρεμβάσεις, διαχρονικά επέμεινα στην ορθολογική αξιοποίηση του θεσμού της Ασφάλισης τεχνικών έργων. Θέλω να πιστεύω πως οι απόψεις αυτές ίσως φανούν χρήσιμες σε όσους επιθυμούν μια αντικειμενική ενημέρωση πάνω στο θέμα και θα ήθελαν να αναλάβουν πρωτοβουλίες στο συγκεκριμένο κλάδο ο οποίος παρουσιάζει ευρύτερο ενδιαφέρον για την εγχώρια αγορά.

Ιστορική αναδρομή

Η υλοποίηση των τεχνικών έργων αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό κλάδο της οικονομίας που λόγω της σημαντικής έντασης κινδύνου που εμπεριέχει, χρειάζεται απαραιτήτως την Ασφάλιση. Ωστόσο μέχρι τώρα στη χώρα μας, η Ασφάλιση τόσο των δημόσιων όσο και των ιδιωτικών έργων ουδέποτε προσεγγίστηκε με σύγχρονο ορθολογικό τρόπο. Παλαιότερα, πριν αρκετά χρόνια, τα μόνα έργα που υποχρεωτικά ασφαλίζονταν ήταν αυτά της ΔΕΗ και καλύπτονταν μονοπωλιακά από τις τότε ασφαλιστικές εταιρείες του δημοσίου τομέα (ΕΘΝΙΚΗ, ΦΟΙΝΙΞ κλπ). Ήταν στα μέσα της δεκαετίας του 1990 όταν με αφορμή τα χρηματοδοτικά ευρωπαϊκά “πακέτα” προγράμματα της τότε ΕΟΚ για έργα υποδομών στην Ελλάδα, απαιτήθηκαν προδιαγραφές για την Ασφάλιση των Δημοσίων Έργων. Ζητήθηκε τότε από τον Γράφοντα ένα πλαίσιο ασφάλισης τεχνικών έργων το οποίο να είναι σύμφωνο με την ισχύουσα ευρωπαϊκή πρακτική.

Τελικά, από το ευρύτερο πλαίσιο ασφαλιστικών καλύψεων που τότε είχα προτείνει, μόνο η Ασφάλιση “Κατά Παντός Κινδύνου” Εργολάβου, ήταν αυτή κάπως ευδοκίμησε και δημιούργησε κάποια κίνηση στην αγορά. Στο μεταξύ, διάφορες προσπάθειές του Γράφοντος για συστηματική αξιοποίηση του θεσμού της Ασφάλισης στην κάλυψη κινδύνων τεχνικών έργων, πέρα από την κλασική Ασφάλιση “Κατά Παντός Κινδύνου” Εργολάβου, δεν απέδωσε κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα. Η κατεστημένη νοοτροπία σχετικά με τη διαχείριση κινδύνων δημοσίων έργων, σε συνδυασμό με διάφορες πολιτικές και οικονομικές σκοπιμότητες, δεν επέτρεψαν τη δημιουργία κατάλληλου θεσμικού πλαισίου και την ανάδειξη του χρήσιμου ρόλου της Ιδιωτικής Ασφάλισης.

Όμως, οι καιροί αλλάζουν. Οι σύγχρονες κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις δημιουργούν νέες απαιτήσεις και νέες ανάγκες …

Εξελίξεις

Μετά από τα γνωστά προβλήματα των τελευταίων χρόνων (οικονομική κρίση, πανδημία λόγω κορωνοϊού), ο κλάδος των δημοσίων έργων υποδομών, παρουσιάζει μια νέα δυναμική ανάπτυξης, η οποία τεκμηριώνεται από τις ακόλουθες παραδοχές:

– Διαθεσιμότητα σημαντικών χρηματοδοτήσεων για πολλά και μεγάλα έργα υποδομών, η διαχείριση των οποίων απαιτεί τεχνικό δυναμικό πέραν αυτού των αρμόδιων υπηρεσιών του Δημοσίου.

– Πολιτική ωρίμανση (;) για σύγχρονο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο στα θέματα παροχής υπηρεσιών, παραγωγής δημοσίων έργων, προσέλκυσης επενδύσεων στον ιδιωτικό τομέα

– Ανάγκη για ένα σύγχρονο, ευέλικτο και αποτελεσματικό σύστημα διαχείρισης δημοσίων υποδομών που να περιορίζει τη “μάστιγα των υπερβολικών εκπτώσεων” στις συμβάσεις μελέτης και κατασκευής των έργων

– Τάση για συρρίκνωση του δημόσιοι τομέα και την αναβάθμισή του σε επιτελικό ρόλο στην υλοποίηση έργων υποδομής με τη μέθοδο ΣΔΙΤ αξιοποιώντας παράλληλα τις δεξιότητες, την τεχνογνωσία και την εμπειρία των Γραφείων Μελετών και των διαφόρων Συμβούλων του ιδιωτικού τομέα.

Δυναμικές φαίνονται να είναι και οι εξελίξεις στον τομέα των ιδιωτικών έργων με αξιοσημείωτη είσοδο ξένων επενδυτών στους κλάδους της ανάπτυξης Real Estate (επένδυση στο παλαιό αεροδρόμιο του Ελληνικού, εμπορικά κέντρα, εξοχικές κατοικίες), του τουρισμού (νέα ξενοδοχειακά συγκροτήματα και ανακαινίσεις παλαιών), των παραγωγικών μονάδων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα) κλπ

Αδυναμίες

Σχετικά πρόσφατα, με πρωτοβουλία του Συνδέσμου Ελληνικών Γραφείων Μελετών, είχε γίνει  ειδικό συνέδριο σε ξενοδοχείο των Αθηνών για τα προσεχή μεγάλα έργα που πρόκειται να υλοποιηθούν στη χώρα μας με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή ‘Ένωση και τον Ιδιωτικό Τομέα. Στο πλαίσιο των συνεδρίου, εντύπωση προκάλεσαν οι παρουσιάσεις κάποιων σημαντικών έργων που πρόκειται να γίνουν στη χώρα μας όπως: Επένδυση ανάπλασης της περιοχής του πρώην αεροδρομίου στο Ελληνικού, ανάπτυξη Real Estate στο Costa Navarino, ξενοδοχειακά συγκροτήματα σε διάφορα τουριστικά μέρη, αξιοποίηση γνωστού πολυώροφου κτηρίου και παλαιών εργοστασίων στον Πειραιά.

Οι τεχνοκράτες εκπρόσωποι των φορέων χρηματοδότησης – διαχείρισης των έργων, έθεσαν ξεκάθαρα τον προβληματισμό: “Τα έργα θα γίνουν στην Ελλάδα και είναι βέβαιο πως θα υπάρξει επιχειρηματική ύλη για εγχώριες επιχειρήσεις, κατασκευαστικές εταιρείες και φορείς παροχής υπηρεσιών. Ωστόσο, οι απαιτήσεις στα θέματα ποιότητας, χρόνου και κόστους θα είναι αυστηρές και διαφορετικές από αυτές που διαχρονικά ισχύουν στα δημόσια έργα”.

Εύλογα δημιουργούνται τα ερωτήματα:

– Ποιος θα μπορέσει να ασφαλίσει τα προσεχή μεγάλα έργα του ιδιωτικού τομέα αλλά και τα πολλαπλάσιου μεγέθους δημόσια έργα υποδομών, τα οποία αναμένεται σύντομα να δρομολογηθούν με τη μέθοδο Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ);

– Μπορεί να ανταποκριθεί με τη δέουσα αξιοπιστία και πληρότητα η εγχώρια ασφαλιστική αγορά;

Γιατί το θέμα δεν θα είναι “τυπικά” να ασφαλίζονται τα έργα αλλά να καλύπτονται με την απαραίτητη διασφάλιση πως οι όποιες ζημιές ή αστοχίες θα διευθετούνται με τον καλύτερο τρόπο χωρίς καθυστερήσεις και μακρόχρονες δικαστικές διαδικασίες …

Προοπτικές

Στο πλαίσιο εξελίξεων και εκσυγχρονισμού του συστήματος παραγωγής έργων, που μετά από την οικονομική ύφεση αναμένεται να δώσουν δυναμική ώθηση στην εγχώρια οικονομία, μοιραία θα πρέπει να αναβαθμιστεί και ο ρόλος της Ασφάλισης. Οι σχετικές απαιτήσεις ασφάλισης θα είναι σε διαφορετική βάση από αυτή που είχαμε συνηθίσει και θα επιβάλλουν μια νέα πιο υπεύθυνη προσέγγιση. Ωστόσο, το πρόβλημα ίσως δεν είναι τόσο σημαντικό για τις ασφαλιστικές εταιρείες, αφού με τον τρόπο που λειτουργούν (μοίρασμα / εκχώρηση κινδύνου με υποστήριξη από διεθνείς Αντασφαλιστές), ίσως δεν θα υπάρξει αντικειμενική δυσκολία στην πράξη.

Η μεγάλη αδυναμία, γύρω από τη μελλοντική πρόκληση στην ασφάλιση τεχνικών έργων, φαίνεται να εντοπίζεται στην Ασφαλιστική Διαμεσολάβηση (Μεσίτες και Πράκτορες Ασφαλίσεων), η οποία χωρίς την απαραίτητη τεχνογνωσία παραμένει εθισμένη στις κλασικές ασφαλίσεις μικρών κινδύνων όπως αυτοκινήτων. κατοικίας, υγείας κλπ.

Ας ελπίσουμε πως η αγορά θα ανταποκριθεί …