Ασφάλεια και Υγεία στα υπόγεια τεχνικά έργα

Ο κατασκευαστικός κλάδος περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα τεχνικών έργων, που διαφέρουν τόσο ως προς το είδος τους, όσο και ως προς τις ειδικές συνθήκες στις οποίες εκτελούνται. Χαρακτηριστική περίπτωση έργων με ειδικές συνθήκες εργασιών, που διέπονται από εξειδικευμένη νομοθεσία Ασφάλειας και Υγείας, είναι τα υπόγεια τεχνικά έργα.

Υπόγεια Τεχνικά Έργα: Ορισμός και εξειδικευμένη νομοθεσία

Πέραν του ευρύτερου νομοθετικού πλαισίου Ασφάλειας και Υγείας, για τα υπόγεια έργα ισχύει επιπρόσθετα και το εξειδικευμένο Π.Δ. 225/1989 «Υγιεινή και Ασφάλεια στα Υπόγεια Τεχνικά Έργα» (ΦΕΚ 106/Α/2-5-1989), με το οποίο ως υπόγειο έργο ορίζεται αυτό που εκτελείται:

α) σε εργοτάξιο εξ ολοκλήρου κάτω από την επιφάνεια της γης (π.χ. σήραγγες κυκλοφορίας οχημάτων, σήραγγες/ σταθμοί Μετρό, αρδευτικές σήραγγες, υπόγειοι σταθμοί παραγωγής ενέργειας), καθώς και

β) στα υπόγεια στεγασµένα τµήµατα των οικοδοµικών ή άλλης φύσης εργοταξιακών έργων και σε στάθµη χαµηλότερη των 6m κάτω από την επιφάνεια της γης.

Η ανάγκη για την ύπαρξη εξειδικευμένης νομοθεσίας για τα υπόγεια έργα πηγάζει από τις ειδικές συνθήκες φωτισμού και αερισμού που επικρατούν σε ένα υπόγειο στεγασμένο χώρο εργασίας, όπως και από τα ειδικά γεωμετρικά χαρακτηριστικά του χώρου (πχ. μίας σήραγγας), που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τα πιθανά σενάρια έκτακτης ανάγκης.

Προβλεπόμενα μέτρα Ασφάλειας για τα υπόγεια έργα

Το Π.Δ. 225/89 προδιαγράφει μία σειρά από μέτρα ασφάλειας και υγείας, όπως και μια αλληλουχία αρμοδιοτήτων και ενεργειών παραγόντων του έργου, με γνώμονα την εξασφάλιση ενός ασφαλούς περιβάλλοντος εργασίας χωρίς ατυχήματα. Για την εφαρμογή του συγκεκριμένου Προεδρικού Διατάγματος είναι συνυπεύθυνοι τόσο ο Ανάδοχος εργασιών, όσο και οι υπεργολάβοι του, ενώ είναι υποχρεωτική η σύνταξη των σχετικών μελετών αερισμού, φωτισμού, πυροπροστασίας και της Μελέτης Μέτρων Υγιεινής και Ασφάλειας του υπογείου έργου, που προβλέπονται από το συγκεκριμένο Προεδρικό Διάταγμα.

Η πρόσβαση στο υπόγειο έργο θα πρέπει να γίνεται μόνο από τις προβλεπόμενες εισόδους-εξόδους, τηρώντας μία υποχρεωτική διαδικασία καταγραφής των παρόντων ατόμων. Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης οι εργαζόμενοι και επισκέπτες μαζεύονται στα σημεία συγκέντρωσης και καταμετρώνται με ευθύνη των στελεχών του έργου και με βάση τη λίστα καταγραφής εισόδου-εξόδου.

Όσον αφορά στον αερισμό του υπογείου έργου, θα πρέπει να γίνονται συνεχείς μετρήσεις της ποιότητας του αέρα για την επάρκεια του οξυγόνου και για την πιθανή παρουσία βλαπτικών/ εκρηκτικών αερίων. Με βάση τη μελέτη αερισμού για την φάση κατασκευής, θα καθοριστεί και η ανάγκη εγκατάστασης τεχνητού συστήματος αερισμού και παροχής νωπού αέρα στο υπόγειο έργο. Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται να υπάρχουν αναπνευστικές συσκευές για το προσωπικό και τους επισκέπτες του εργοταξίου για την περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Όσον αφορά στον φωτισμό του υπογείου έργου, συντάσσεται με ευθύνη του Αναδόχου μία μελέτη φωτισμού, όπου εκεί βάσει των απαιτήσεων του Π.Δ. 225/89 (πχ. φωτισμός έντασης τουλάχιστον 120lux για όλο το υπόγειο έργο) και των ειδικών γεωμετρικών χαρακτηριστικών του χώρου, διαστασιολογούνται και χωροθετούνται τα φωτιστικά σώματα προς τοποθέτηση. Για τις περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, θα πρέπει να υπάρχουν πάντοτε εφεδρικά φωτιστικά, που τροφοδοτούνται από διαφορετική πηγή ενέργειας (πχ. γεννήτρια).

Η πυροπροστασία του υπογείου έργου αποτελεί έναν κρίσιμο και εξειδικευμένο τομέα και για τον λόγο αυτόν ο νομοθέτης προβλέπει τη συμμετοχή και της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας (Π.Υ.), στην πρόληψη και τον καθορισμό των μέτρων. Η Π.Υ. ελέγχει επί τόπου την πρόσβαση για τα οχήματα της προς το υπόγειο έργο, τη συμβατότητα του εξοπλισμού της με τα πυροσβεστικά μέσα και δίκτυα του εργοταξίου, όπως και τα συστήματα αναγγελίας και συναγερμού του έργου και προτείνει αλλαγές, αν απαιτούνται. Με τη λήψη όλων των μέτρων, οργανώνεται μία από κοινού άσκηση ετοιμότητας σε περίπτωση πυρκαγιάς/ εγκλωβισμού τραυματία και εκκένωσης του χώρου για να διασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία των μέσων και η άμεση απόκριση στο κάθε περιστατικό.

Η Μελέτη Μέτρων Υγιεινής και Ασφάλειας (Μ.Μ.Υ.Α.)

Οι ειδικές απαιτήσεις σε φωτισμό, αερισμό και έκτακτη ανάγκη γέννησαν την ανάγκη για την εκπόνηση από τον Ανάδοχο κατασκευής του υπογείου έργου της Μελέτης Μέτρων Υγιεινής και Ασφάλειας (Μ.Μ.Υ.Α.) και της υποβολής της στον Κύριο του Έργου και στην Επιθεώρηση Εργασίας, σύμφωνα και πάλι με το Π.Δ. 225/89.

Ουσιαστικά η μελέτη αυτή εξειδικεύει τους κινδύνους και τα μέτρα/ προβλέψεις ενός Σχεδίου Ασφάλειας και Υγείας, στις ειδικές συνθήκες που επικρατούν σε ένα υπόγειο έργο. Η Μ.Μ.Υ.Α. περιλαμβάνει ενδεικτικά:

Ανάλυση πορείας κατασκευής και μεθόδων εργασίας σε φάσεις
Χάραξη διαδρόμων κυκλοφορίας πεζών και οχημάτων
Σχέδιο αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών με καθορισμό των οδών διαφυγής και εξόδων κινδύνων
Χώροι υγιεινής, εστίασης και Α΄ βοηθειών
Μελέτες αερισμού και φωτισμού, όπου ανάλογα με τον αριθμό των εργαζομένων και των μηχανημάτων και των διαστάσεων/ διαμόρφωσης/ γεωμετρίας του υπογείου έργου καθορίζονται και οι προδιαγραφές του συστήματος τεχνητού αερισμού και των φωτιστικών σωμάτων που θα τοποθετηθούν στο εργοτάξιο.

Καταλληλότητα υγείας του προσωπικού που εκτελεί εργασίες σε ένα υπόγειο έργο

Μετά την πρόσληψη και πριν την έναρξη εργασίας στο υπόγειο έργο, κάθε εργαζόμενος παραπέμπεται για συγκεκριμένες ιατρικές εξετάσεις (ανά δύο έτη). Ο Ιατρός Εργασίας ελέγχει τα αποτελέσματα των εξετάσεων και εκδίδει βεβαίωση καταλληλότητας για εργασία στο υπόγειο έργο, με την οποία ο εργαζόμενος μπορεί να εισέρχεται στο υπόγειο εργοτάξιο, τηρώντας τη διαδικασία εισόδου-εξόδου που ισχύει στο εκάστοτε έργο.

Συμπέρασμα

Τα υπόγεια έργα πάντα αποτελούσαν μία κατασκευαστική πρόκληση στην επιστήμη της μηχανικής. Τα τελευταία, όμως, χρόνια αποτελούν παράλληλα και μία πρόκληση για όλους τους συντελεστές των έργων για να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον με ειδικές μεν συνθήκες εργασίας, αλλά με τα υψηλότερα επίπεδα ασφάλειας και υγείας, σε συνεργασία πάντοτε με τις αρμόδιες αρχές της Πολιτείας.

Η ΣΑΜΑΡΑΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Ε.Π.Ε., ακολουθώντας πιστά τις νέες απαιτήσεις των σύγχρονων τεχνικών έργων, έχει ήδη συμμετέχει σε δεκάδες υπόγεια έργα, παρέχοντας υπηρεσίες Ασφάλειας και Υγείας στην φάση κατασκευής μαζί με την διαδικασία εκπόνησης, υποβολής και έγκρισης όλων των απαιτούμενων από τη νομοθεσία μελετών.