Απολογισμός της ελληνικής αγοράς αυτοκινήτου τη δεκαετία της κρίσης (2010-2019)

από τον Μιχάλη Μάρκου

Η δεκαετία 2010-2019 είναι συνυφασμένη με την μεγαλύτερη οικονομική κρίση της Ελλάδας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μέσα σε αυτή την κρίση, κανένας κλάδος δεν έμεινε ανεπηρέαστος, όπως ακριβώς συνέβη και με τον κλάδο του αυτοκινήτου, όπου η οικονομική κρίση και η ύφεση επηρέασαν τις πωλήσεις νέων αυτοκινήτων, οι οποίες βρέθηκαν στο ναδίρ.

Χαρακτηριστικά, το 2010 πουλήθηκαν 141.499 μονάδες, όταν ο μέσος όρος τις χρονιές 2004-2009 ήταν 265.796 μονάδες. Το 2012 ήταν η χρονιά αρνητικό ορόσημο στην ελληνική αγορά αυτοκινήτου, καθώς έφθασε στο ναδίρ με 58.482 μονάδες.

Κάνοντας μια μικρή ιστορική αναδρομή, τη δεκαετία 1990-1999, η αγορά είχε πάνω από 160.000 πωλήσεις (M.O.) ετησίως, φτάνοντας τις 1.605.292 πωλήσεις, ενώ το 2000 σημειώνεται αύξηση ταξινομήσεων πραγματοποιώντας 290.225 πωλήσεις την συγκεκριμένη χρονιά. Έχοντας σαν παρακαταθήκη την καλύτερη επίδοση όλων των εποχών στην ελληνική αγορά αυτοκινήτου, η δεκαετία (2000-2009) ξεκίνησε δυναμικά και βίωσε απίστευτη ανάπτυξη φτάνοντας το ιστορικό ρεκόρ των 2.691.078 πωλήσεων, με μέσο όρο ανά έτος τα 269.000 περίπου αυτοκίνητα. Δυστυχώς, το 2010 ήρθαν οι πρώτες ενδείξεις για την ύφεση που θα επακολουθούσε τις επόμενες χρονιές στον κλάδο του αυτοκινήτου, λόγω της οικονομικής ύφεσης και κρίσης που θα βίωνε η χώρα μας.

Στην τελευταία δεκαετία (2010-2019) είχαμε 7 συνεχόμενες χρονιές κάτω από το ψυχολογικό φράγμα των 100.000 πωλήσεων, επιστρέφοντας σε εποχές της δεκαετίας του 1970. Μέσα σε ένα διάστημα 2 ετών η αγορά είχε μια εντυπωσιακή πτώση -58,6% και από το 2013 και μετά η αγορά ανέκαμψε επιδεικνύοντας άνοδο της τάξης του 95,1%. To 2018 επιστρέψαμε σε εξαψήφια νούμερα πωλήσεων και το 2019 αυξήθηκαν περαιτέρω οι πωλήσεις κατά 10.678 μονάδες (+10,3%). Πάντως, οι συνολικές πωλήσεις αυτή την δεκαετία δεν ξεπέρασαν το φράγμα του 1.000.000, μένοντας στις 887.876 πωλήσεις.

Η διαφοροποίηση των πωλήσεων των αυτοκινήτων μέσα στην δεκαετία δεν είναι μόνο ποσοτική, αλλά και ποιοτική, αντανακλώντας τις αλλαγές που επήλθαν στις καταναλωτικές συνήθειες των αγοραστών, λόγω της κρίσης. Το 2019 το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς στα επιβατικά αυτοκίνητα κατέλαβε η κατηγορία Β (σούπερ μίνι) με 32,9%. Το αντίστοιχο μερίδιο της κατηγορίας αυτής το 2009 ήταν 25,4%, με την κατηγορία C (μικρά οικογενειακά), να είναι στο 28,3%. Ακόμη μεγαλύτερες είναι οι αποκλίσεις στις πιο ακριβές κατηγορίες. Το 2019 το μερίδιο της κατηγορίας D (μεγάλα οικογενειακά) ήταν μόλις 1,5% έναντι 12% το 2009.

Πρωταθλήτρια πωλήσεων την τελευταία δεκαετία αναδεικνύεται η Toyota κάνοντας μάλιστα και το double-double, μιας και κορυφαίο αυτοκίνητο σε πωλήσεις την ίδια περίοδο, είναι το Toyota Yaris με 50.733 μονάδες. Η Toyota έχει πραγματοποιήσει 88.299 πωλήσεις αυτή την περίοδο και το μερίδιο που της αναλογεί είναι στο 9,94% (η μοναδική εταιρεία που είναι κοντά σε διψήφιο αριθμό market share). Οι θέσεις που έχει καταλάβει η εταιρεία περιλαμβάνουν 9 πρωτιές και μια 3η θέση (1η 2013-2019 & 2010-2011 και 3η το 2012). Βέβαια οι πωλήσεις της στο τέλος της δεκαετίας έχουν πτώση -24,53% σε σχέση με το 2010.

Στην 2η θέση είναι η VW με 69.576 πωλήσεις και μερίδιο αγοράς 7,84%, έχοντας και αυτή καταγράψει απώλειες στις πωλήσεις της κατά -26,72% (2019 vs 2010). Οι θέσεις που έχει καταλάβει η εταιρεία είναι μια 3η το 2010 & 2011, τέσσερις συνεχόμενες δεύτερες θέσεις το 2012-2015, μια 4η θέση το 2016, μια 3η το 2017, μια 2η θέση το 2018 και τέλος, μια 3η θέση το 2019.

Η Opel με 68.979 πωλήσεις και 7,77% μερίδιο αγοράς καταλαμβάνει την 3η θέση, έχοντας απώλειες στις πωλήσεις της κατά -42,97 % (2019 vs 2010). Οι θέσεις που έχει καταλάβει η εταιρεία είναι μια 2η θέση το 2010 & 2011, μια 1η θέση (η καλύτερη μέσα στην δεκαετία) το 2012, μια 3η θέση το 2013 & 2014, μια 4η θέση το 2015, μια 3η θέση το 2016, μια 4η θέση το 2017, μια 6η θέση (η χαμηλότερη μέσα στην δεκαετία) το 2018, και μια 5η θέση το 2019.

H Nissan βρίσκεται στην 4η θέση με 53.493 πωλήσεις και 6,02% μερίδιο αγοράς, καταγράφοντας μικρές απώλειες στις πωλήσεις της κατά -5,09% (2019 vs 2010). Οι θέσεις που έχει καταλάβει η εταιρεία είναι μια 8η θέση το 2010, μια 6η θέση τις χρονιές 2011-2013, μια 4η το 2014, μια 3η το 2015, μια 2η το 2016 & 2017, μια 4η το 2018 και μια 9η θέση (η χαμηλότερη μέσα στην δεκαετία) το 2019.

Στην 5η θέση βρίσκεται η Fiat με 47.597 πωλήσεις και 5,36% μερίδιο αγοράς. Οι πωλήσεις της μειωθήκαν κατά -20,68% (2019 vs 2010), ενώ οι θέσεις που έχει καταλάβει η εταιρεία είναι μια 6η θέση το 2010, μια 5η θέση το 2011-2014, μια 8η (η χαμηλότερη μέσα στην δεκαετία) το 2015, μια 6η το 2016 και 2017, μια 5η το 2018 και μια 6η το 2019.

Στην 6η θέση βρίσκεται η Ford με 40.951 πωλήσεις και μερίδιο αγοράς 4,61%, ενώ οι απώλειες της έφτασαν στο -61,32% (2019 vs 2010). Από τις υψηλές θέσεις του 2010 και του 2011 (4η και τις 2 χρονιές), η Ford ακολούθησε καθοδική πορεία κατά την διάρκεια του 2010. Το 2012 κατέλαβε την 7η θέση, το 2013 πήρε την 9η θέση, το 2014 την 7η θέση, το 2015 πήρε την 10η θέση (ήταν και η τελευταία χρονιά μέσα στο τοπ 10), το 2016-2018 έπεσε στην 11η θέση και το 2019 κατέλαβε την 14η θέση (η χαμηλότερη μέσα στην δεκαετία).

Στην 7η θέση βρίσκεται η Peugeot με 38.892 πωλήσεις και 4,38% μερίδιο αγοράς. Είναι η μοναδική εταιρεία του τοπ 10 που είδε τις πωλήσεις της να σημειώνουν εκπληκτική άνοδο της τάξεως του 94,06 % από το 2010 στο 2019. Η ανοδική πορεία της την τελευταία 10ετία είναι αξιοθαύμαστη μιας και το 2010 βρισκόταν στην 11η θέση, και στο τέλος του 2019 φιγουράρει στην 2η θέση. Το 2011 & 2012 κατέλαβε την 10η θέση, το 2013 έπεσε στην 16η θέση όπου έμεινε και την επόμενη χρονιά (2014), από όπου ξεκίνησε μετά την εντυπωσιακή της πορεία, φτάνοντας στην 5η θέση για 3 συνεχόμενες χρονιές (2015-2017). Το 2018 ανέβηκε άλλες 2 θέσεις, καταλαμβάνοντας την 3η θέση και το 2019 πήρε την 2η θέση (η καλύτερη μέσα στην δεκαετία).

Η Hyundai βρίσκεται στην 8η θέση για την δεκαετία που μας πέρασε σε όγκο πωλήσεων, πραγματοποιώντας 38.220 πωλήσεις και αποκτώντας ένα μερίδιο αγοράς της τάξης του 4,30 %. Η κρίση επηρέασε τις πωλήσεις της, μειώνοντας κατά 14,53 % τις ταξινομήσεις της (2019 vs 2019). Οι θέσεις που κατέβαλε η εταιρεία είναι μια 5η θέση το 2010, μια 7η θέση το 2011, μια 9η θέση το 2012, μια 4η το 2013, μια 6η το 2014, μια 11η το 2015, μια 18η (η χαμηλότερη μέσα στην δεκαετία) το 2016, μια 9η το 2017, μια 8η το 2018 και μια 4η το 2019 (η καλύτερη θέση μέσα στην δεκαετία μαζί με εκείνη του 2013).

Στην 9η θέση βρίσκεται η Citroen με 37.591 πωλήσεις και 4,23 % μερίδιο αγοράς. Η εταιρεία πραγματοποίησε αύξηση των πωλήσεων της κατά 25,55% συγκρίνοντας τις πωλήσεις της το 2019 με αυτές του 2010. Οι θέσεις που έχει καταλάβει η εταιρεία είναι μια 10η θέση το 2010, μια 9η το 2011, μια 4η θέση το 2012 (η υψηλότερη μέσα στην δεκαετία), μια 7η το 2013, μια 8η το 2014, μια 7η το 2015, μια 10η το 2016, μια 8η θέση το 2017, μια 9η θέση το 2018, και μια 7η θέση το 2019.

Την δεκάδα με τις περισσότερες πωλήσεις μέσα στην δεκαετία κλείνει η Suzuki με 36.551 πωλήσεις και 4,12% μερίδιο αγοράς. Η εταιρεία δεν βίωσε σχεδόν καμιά απώλεια στις πωλήσεις της, πραγματοποιώντας μια πολύ μικρή άνοδο της τάξης του 0,76% (2019 vs 2010). Οι θέσεις που έχει καταλάβει η εταιρεία είναι μια 9η θέση το 2010, μια 11η θέση το 2011 & 2012, μια 10η το 2013, μια 9η το 2014, μια 6η το 2015 (η υψηλότερη μέσα στην δεκαετία), μια 8η το 2016, μια 7η το 2017 & 2018 και μια 8η το 2019.

Συνοπτικά, μόνο 6 εταιρείες έχουν συνεχόμενη παρουσία στο τοπ 10 των ταξινομήσεων στην ελληνική αγορά την τελευταία δεκαετία: η Toyota, η Opel, η Nissan, η VW, η Fiat και η Citroen. Τέλος, αξιοπρόσεκτες είναι οι αυξήσεις που πέτυχαν μέσα στην δεκαετία, μάρκες όπως η Land Rover (με ποσοστό ανάπτυξης 513,46 % το 2019 σε σχέση με το 2010), η Dacia που κατέγραψε αύξηση κατά 189,67% στις πωλήσεις της (2019 vs 2010), η Mini που κατέγραψε αύξηση κατά 116,51% (2019 vs 2010) και η Mercedes, που είδε τις πωλήσεις της να αυξάνονται κατά 81,68 % (2019 vs 2010). Αντίθετα, εταιρείες όπως η Skoda, η Subaru και η Alfa Romeo κατέγραψαν σημαντικές απώλειες μέσα στην δεκαετία, καταγράφοντας μειωμένες πωλήσεις κατά -42,78% για την Skoda, -80,57% για την Alfa Romeo και -88,26% για την Subaru (2019 vs 2010).

Όσον αφορά τα κορυφαία μοντέλα με τις περισσότερες πωλήσεις την τελευταία 10ετία, το Τoyota Yaris κατέχει την πρωτιά με 50.733 πωλήσεις, ακολουθεί το Opel Corsa με 40.168 πωλήσεις, 3ο σε πωλήσεις είναι το VW Polo με 32.000 πωλήσεις, 4ο είναι το Fiat Panda με 26.879 ταξινομήσεις, ενώ 5ο είναι το Ford Fiesta με 23.107 πωλήσεις. Στην 6η θέση βρίσκεται το Nissan Micra με 22.311 πωλήσεις, στην 7η θέση βρίσκεται το Nissan Qashqai με 21.987 ταξινομήσεις, στην 8η θέση είναι το Citroen C3 με 21.624 πωλήσεις, στην 9η θέση είναι το Opel Astra με 20.787 πωλήσεις, ενώ την δεκάδα κλείνει το μικρομεσαίο μοντέλο της Hyundai το i20 με 19.518 πωλήσεις.

Αξιοπρόσεκτο είναι το γεγονός ότι η Nissan και η Opel είναι οι μόνες εταιρίες που κατάφεραν να εμφανίσουν 2 μοντέλα τους στο τοπ 10 των πωλήσεων αυτή την δεκαετία. Η Nissan το κατάφερε με το Micra και το Qashqai, ενώ η Opel, με το Corsa και το Astra.

Σε θέματα αμαξώματος, την μερίδα του λέοντος την έχουν τα μικρομεσαία (Β και C) με συνδυασμένο ποσοστό που φτάνει κοντά στο 53 % (52,89%). Πιο συγκεκριμένα, τα αυτοκίνητα της κατηγορίας Α (μικρά πόλης) έχουν πουλήσει συνολικά 136.164 μονάδες και καταλαμβάνουν ένα ποσοστό της τάξης του 15,34 %, τα αυτοκίνητα της B κατηγορίας από μόνα τους έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο από όλα τα υπόλοιπα segments με 37,55% (και 333.368 συνολικές πωλήσεις) ενώ η C κατηγορία από μόνη της έχει ποσοστό 22,88 % και 203.162 συνολικές πωλήσεις. Αξιοπρόσεκτο της δεκαετίας είναι η θεαματική άνοδος των SUV κατά 229 % (2019 vs 2010) και καταλαμβάνουν ένα ποσοστό της τάξης του 15,14 % και η συνεχόμενη πτώση που σημειώνει χρόνο με το χρόνο η sports κατηγορία (πτώση κατά 94%).

Τέλος, σε θέματα κινητήρων, οι κινητήρες από 1.000 έως 1.600 κυβικά εκατοστά έχουν τις περισσότερες ταξινομήσεις την περίοδο αυτή, ενώ στον τομέα των καυσίμων διαπιστώνεται μια επιβράδυνση στην αγορά πετρελαιοκινήτων αυτοκινήτων (και αντίστοιχη αύξηση των βενζινοκινητήρων). Τα μικρά μοντέλα, τόσο σε αμάξωμα όσο και σε κινητήρες, είχαν την τιμητική τους, την δεκαετία που ολοκληρώθηκε, ωστόσο, η τάση στην αγορά έχει μεταβληθεί, προς τα SUV – Crossover αμαξώματα (με μικρούς κινητήρες), τα οποία αναδεικνύονται στα πιο δημοφιλή σε πωλήσεις, και θα κυριαρχήσουν την επόμενη δεκαετία (2020-2029).

Πως προβλέπεται το μέλλον του αυτοκινήτου στην Ελλάδα της επόμενης 10ετίας;
Οποιαδήποτε πρόβλεψη για οποιοδήποτε κλάδο, εμπεριέχει το ρίσκο της αβεβαιότητας, ειδικά αν μιλάμε για την Ελλάδα, όπου από το 2010 έως το 2019 πραγματοποιήθηκαν 6 (!) εκλογικές αναμετρήσεις και επιβλήθηκαν 3 (!) μνημόνια, αναδεικνύοντας το ιδιαίτερα ασταθές και απρόβλεπτο πολιτικό (και οικονομικό) περιβάλλον της χώρας.

Βασική προϋπόθεση για να πάει μπροστά ο κλάδος του αυτοκινήτου, είναι η σταθερότητα στα μακροοικονομικά δεδομένα της χώρας, με κυριότερα την σταθερότητα σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο. Μέσα στην επομένη δεκαετία, αναμένονται (βάση λογικής) 2 εκλογικές αναμετρήσεις (2023 και 2027), όμως, το πολύ πρόσφατο παρελθόν, μας έχει δείξει ότι προσφεύγουμε στις κάλπες συχνότερα του προβλεπόμενου χρονοδιαγράμματος που ορίζεται από το Σύνταγμα (κάθε 4 χρόνια). Επίσης, δεν πρέπει να αγνοούνται και οι έκτακτες ή απρόβλεπτες καταστάσεις όπως η πρόσφατη υγειονομική πανδημία με τον κορωνοϊό (Covid-19) που θα βάλει την οικονομική σταθερότητα σε κίνδυνο όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και όλου του κόσμου.

Στην ελληνική αγορά του αυτοκινήτου, το 2020 (στην αρχή της νέας δεκαετίας) δεν θα είναι ευοίωνο, μιας και οι πωλήσεις καινούργιων οχημάτων το πρώτο εξάμηνο του έτους (Ιανουάριος-Ιούνιος) έχουν καταγράψει πτώση -44,2% και αναμένεται η χρονιά να κλείσει σε πενταψήφιο νούμερο (περίπου στις 85.000 μονάδες). Προ κορωνοϊόύ, οι προσδοκίες όλων των επιχειρήσεων της αγοράς ήταν διαφορετικές και περίμεναν να σταθεροποιηθεί η αγορά στα επόμενα 2-3 χρόνια κοντά στις 150.000 πωλήσεις νέων αυτοκινήτων περίπου τον χρόνο, μιας και οι δυνατότητες της αγοράς βάσει των δεδομένων που είχαν δημιουργηθεί (προ κορωνοϊόύ) στην οικονομία έρεαν προς τα εκεί.

Το μεγαλύτερο στοίχημα για τον κλάδο του αυτοκινήτου την επόμενη δεκαετία είναι η επιτυχής μετάβαση της αγοράς στην νέα εποχή της ηλεκτροκίνησης. Η κυβέρνηση της ΝΔ, με το πρόσφατο σχέδιο για την ηλεκτροκίνηση στην Ελλάδα, έθεσε σαν στόχο, το 2030, 1 στα 3 αυτοκίνητα που θα τίθενται σε κυκλοφορία, να είναι ηλεκτρικά. Η ηλεκτροκίνηση (μαζί με την αυτόνομη οδήγηση) θεωρούνται τα next big things στον χώρο της αυτοκινητοβιομηχανίας. Το χαμηλότερο λειτουργικό κόστος, η οικονομία στα τέλη κυκλοφορίας, η ελευθερία κίνησης μέσα στον δακτύλιο μεγάλων πόλεων και η φιλική προς το περιβάλλον τεχνολογία στρέφουν όλο και περισσότερο τις αυτοκινητοβιομηχανίες, τα κράτη και τους καταναλωτές προς αυτή την κατεύθυνση. Βέβαια σημαντική παράμετρος προς αυτή την κατεύθυνση είναι η πολιτική της Ε.Ε. για την κλιματική αλλαγή, που έχει θέσει ως στόχο τη δραστική μείωση των εκπομπών καυσαερίων των αυτοκινήτων έως το 2030.

Συνοψίζοντας, η κρίση επηρέασε τις καταναλωτικές προτιμήσεις των αγοραστών την τελευταία 10ετία όσον αφορά τα χαρακτηριστικά τους, όπως είναι: το μέγεθός τους, η ποιότητά τους, η αξιοπιστία τους, η τεχνολογία κίνησης που αυτά χρησιμοποιούν και η μέση κατανάλωση καυσίμου που απαιτείται για την κίνησή τους. Επίσης, δόθηκε ένα γερό πλήγμα στην καταναλωτική πίστη, επηρεάζοντας δραματικά τις λιανικές πωλήσεις.

Ευκαιρίες που θα πρέπει να εκμεταλλευτεί την επόμενη δεκαετία, η ελληνική αγορά του αυτοκινήτου είναι, η ηλεκτροκίνηση, το car sharing, το Leasing ιδιωτών, η αύξηση της λιανικής πώλησης, και η απόσυρση των πολύ παλαιών και ρυπογόνων αυτοκινήτων. Αυτά, σε συνδυασμό με τις πολλές προσφορές που υλοποιούν οι εισαγωγικές εταιρείες, τα πολλά νέα μοντέλα αυτοκινήτων που έρχονται και τα νέα χρηματοδοτικά προγράμματα που προσφέρουν (προσαρμοσμένα στα τωρινά δεδομένα και ανάγκες των καταναλωτών), προμηνύουν ένα καλύτερο μέλλον στον δοκιμαζόμενο κλάδο του αυτοκινήτου στην Ελλάδα.

Ο κος Μιχάλης Μάρκου, MBA είναι Σύμβουλος/Επιστημονικός Συνεργάτης του ομίλου FCA (FCA Capital-FCA Bank) έχοντας 19 χρόνια στον χώρο του αυτοκινήτου/χρηματοδοτικών υπηρεσιών σε διάφορες διευθυντικές θέσεις, είτε στον Όμιλο της FIAT (Fiat Credit/FGA Capital Hellas/FCA Capital Hellas) είτε στον Όμιλο της CREDIT AGRICOLE (Emporiki Rent). Παράλληλα, έχει συνεργαστεί, ως καθηγητής Διοίκησης Επιχειρήσεων & Marketing, στους μεγαλύτερους εκπαιδευτικούς ομίλους της Ελλάδας (NYC, ΑΛΦΑ, ΑΚΜΗ, ΔΕΛΤΑ, ΔΟΜΗ, DIDACTA, κτλ)