Στην Αθήνα για 1η φορά το World Tunnel Congress – Στο επίκεντρο οι σήραγγες στην Ελλάδα και όλο τον κόσμο

Μοναδικό αποτύπωμα στην ιστορία ενός λαού αποτελούν οι σήραγγες και όλα τα υπόγεια έργα καθώς είναι δείκτης της τεχνολογικής προόδου της κοινωνίας αλλά και της οικονομικής δύναμής της. Λαμπρό παράδειγμα τεχνογνωσίας η Ελλάδα, που υποδέχεται φέτος το μεγαλύτερο τεχνικό συνέδριο που έχει φιλοξενήσει ποτέ η χώρα μας, το World Tunnel Congress 2023 (WTC2023), γεφυρώνοντας τα αρχαία επιτεύγματα με την καινοτόμο ανάπτυξη του σήμερα. 

Πλήθος υπόγειων έργων έχουν υλοποιηθεί στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια ή βρίσκονται σε εξέλιξη, μεταμορφώνοντας την αστική, και όχι μόνο, ζωή των πολιτών. Συνέδεσαν περιοχές που ήταν απομακρυσμένες, έδωσαν χώρο για λίγο πράσινο σε άλλες, μείωσαν την ηχορύπανση και την κίνηση. Με τη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών, αντιμετώπισαν τις προκλήσεις κατασκευαστικών απαιτήσεων και έγιναν μοχλός ενίσχυσης της οικονομίας, αυξάνοντας τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη δυνατότητα επιχειρηματικής δραστηριότητας σε λιγότερο έως τώρα ενεργές περιοχές.

Αθήνα, μια πόλη αντιπροσωπευτικό παράδειγμα της επέκτασης του υπόγειου χώρου

Η Αθήνα είναι το κέντρο της χρηματοοικονομικής, βιομηχανικής, πολιτικής και πολιτιστικής ζωής στην Ελλάδα. Το υπόγειο δίκτυό της έχει επεκταθεί και συνεχίζει να επεκτείνεται σημαντικά τα τελευταία χρόνια.

Τον περασμένο Οκτώβριο ολοκληρώθηκε με επιτυχία το έργο επέκτασης της Γραμμής 3 του Μετρό προς τον Πειραιά, με την έναρξη λειτουργίας των τριών νέων σταθμών, Μανιάτικα, Πειραιά και Δημοτικό Θέατρο. Το έργο περιλαμβάνει συνολικά σήραγγα διπλής τροχιάς μήκους 7,6 χιλιομέτρων, 6 νέους σύγχρονους σταθμούς και 7 φρεάτια εξαερισμού και αποτελεί μια από τις σημαντικότερες επεκτάσεις για την ευρύτερη περιοχή της Αθήνας και του Πειραιά εδώ και δεκαετίες.

Έκτοτε, έχει αναγγελθεί η υλοποίηση μεγάλου αριθμού έργων που σχετίζονται με το δίκτυο Μετρό της πρωτεύουσας. Το δίκτυο σχεδιάζεται με 35 νέους σταθμούς σε 9 επεκτάσεις, για τη δημιουργία καλύτερων συνθηκών λειτουργίας για τις αστικές συγκοινωνίες, τη σύνδεση με πυκνοκατοικημένες περιοχές και τη δημιουργία νέων πόλων ανάπτυξης στην πρωτεύουσα. Με αυτές τις επεκτάσεις, η Αθήνα στοχεύει πλέον να ξεπεράσει  τους 110 σταθμούς στο δίκτυό της.

Το WTC2023 θα είναι η αφορμή να επισκεφτούν οι σύνεδροι διάφορα εν ενεργεία εργοτάξια, όπως αυτά της νέας Γραμμής 4 του Μετρό. Η πρώτη φάση της Γραμμής 4 (από το Άλσος Βεΐκου έως το Γουδή) κατασκευάζεται πλήρως υπόγεια. Το έργο έχει ανατεθεί στην κοινοπραξία «ΑΒΑΞ AE – GHELLA SpA – ALSTOM TRANSPORT SA» με τον διαγωνισμό του 2021 από την ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Α.Ε. Μεταξύ των τεχνικών προκλήσεων αυτού του Έργου είναι η διάνοιξη σήραγγας με TBM (Tunnel Boring Machine) κάτω από υφιστάμενες σήραγγες του Μετρό και η εκσκαφή νέων σταθμών κοντά σε εν λειτουργία σταθμούς του Μετρό, των οποίων η ασφάλεια και η λειτουργικότητα πρέπει να διατηρηθεί ανέπαφη. Επιπλέον, αρκετά συχνά, η εκσκαφή και υποστήριξη των σηράγγων πραγματοποιείται κάτω ή δίπλα από ψηλά κτίρια, κτίρια παλαιότερα ή και κτίρια ιστορικού χαρακτήρα, οφείλοντας να διασφαλίζει πάντα την δομική και λειτουργική τους ακεραιότητα. 

Άλλα έργα σηράγγων σε εξέλιξη στην Ελλάδα

ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης: Η πρώτη Γραμμή Μετρό της συμπρωτεύουσας πλησιάζει στην έναρξη λειτουργίας της. Το Βασικό Έργο και η Επέκταση προς Καλαμαριά περιλαμβάνουν συνολικά 18 υπόγειους σταθμούς, με μήκος υπόγειας γραμμής ~14,4χλμ., καθώς και Αμαξοστάσιο συνολικής έκτασης 50 στρεμμάτων στην περιοχή της Πυλαίας. Προβλέπεται να έχει 18 driverless συρμούς τελευταίας τεχνολογίας, με συστήματα αυτόματων θυρών επί των αποβάθρων κάθε σταθμού για καλύτερη εξυπηρέτηση και μέγιστη ασφάλεια του επιβατικού κοινού. 

Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης: Ένα από τα μεγαλύτερα έργα υποδομών που κατασκευάζονται σήμερα στην Ευρώπη. Το έργο υποδιαιρείται σε τμήματα και ξεχωριστούς διαγωνισμούς (παραχώρηση, ΣΔΙΤ και δημόσιο έργο) και αφορά στη μελέτη, κατασκευή, χρηματοδότηση, λειτουργία και συντήρηση αυτοκινητόδρομου συνολικού μήκους περίπου 200χλμ. Περιλαμβάνονται σήραγγες δεκάδων χιλιομέτρων (περισσότερα από 35 χλμ. διάνοιξης μονού κλάδου σήραγγας) ενώ το κόστος του μεγαλύτερου επιμέρους τμήματος του έργου, Χανιά-Ηράκλειο, που θα κατασκευαστεί με παραχώρηση, υπολογίζεται σε ~1,5 δις ευρώ.

Υποθαλάσσια ζεύξη Λευκάδας – Αιτωλοακαρνανίας: Σε εξέλιξη είναι οι εργασίες του νέου μεγάλου έργου ΣΔΙΤ για τη σύνδεση του νησιού της Λευκάδας με την ηπειρωτική χώρα. Ο σχεδιασμός αφορά ~3χλμ οδικού δικτύου, εκ των οποίων τα 0,7χλμ. θα είναι υποθαλάσσια σήραγγα διπλής κατεύθυνσης.

Φάρος της εξέλιξης τα αρχαία επιτεύγματα

Ήδη από την 3η χιλιετηρίδα π.Χ. υπάρχουν ενδείξεις στην Ελλάδα για δραστηριότητα υπόγειων τεχνικών έργων, κατά κύριο λόγο συνδεδεμένων με την υπόγεια εκμετάλλευση. Τα αργυρομολυβδούχα μεταλλεύματα του Λαυρίου, δέχθηκαν συστηματική και εντατική υπόγεια εκμετάλλευση κυρίως περί το 500 π.χ. χρηματοδοτώντας εν μέρει και τον ναυτικό στόλο που νίκησε τους Πέρσες και βοήθησε στην άνθηση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας της Κλασικής Εποχής. Άλλα, γνωστά αρχαία ορυχεία βρίσκονται στην Πάρο, όπου η υπόγεια εκμετάλλευση μαρμάρου έφερε στο φως τον περίφημο Λυχνίτη, η εκπληκτική καθαρότητά του οποίου προτιμήθηκε στην αγαλματοποιία και ήταν περιζήτητη από κορυφαίους γλύπτες όπως τον Πραξιτέλη που φιλοτέχνησε τον «Ερμή».

Σύγχρονη υπόγεια εκμετάλλευση μαρμάρου βρίσκεται σε έντονη εξέλιξη στην περιοχή της Δράμας και της Αττικής. Ειδικά στη δεύτερη, στο πλαίσιο του WTC2023 θα πραγματοποιηθεί τεχνική επίσκεψη στο Πεντελικό Όρος την τελευταία ημέρα του συνεδρίου. Το ιστορικό μάρμαρο Πεντελικού από το οποίο κατασκευάστηκε ο Παρθενώνας συμβάλλει σήμερα στη διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και την αποκατάσταση ιστορικών μνημείων.

Ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της μηχανικής στην αρχαιότητα (και μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO από το 1992) είναι το Ευπαλίνειο Όρυγμα στη Σάμο. Πρόκειται για σήραγγα μήκους 1036 μέτρων, που διανοίχθηκε τον 6ο αιώνα π.Χ. για να λειτουργήσει ως υδραγωγείο. Η σήραγγα του Ευπαλίνου είναι εξαιρετικής σημασίας καθώς ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας που κάποιος ανέλαβε και περάτωσε ένα τέτοιο έργο, χωρίς να έχει πρότερες αναφορές σε αντίστοιχου μεγέθους κατασκευές. Ο Ευπαλίνος δούλεψε ως ένας σύγχρονος μηχανικός σηράγγων πριν 2500 χρόνια: κατασκεύασε τη σήραγγα ξεκινώντας να σκάβει ταυτόχρονα από δύο μέτωπα σε αντίθετες κατευθύνσεις και με τη χρήση μαθηματικών και γεωμετρίας κατάφερε οι δύο οδεύσεις να συναντηθούν στη μέση του έργου, σχεδόν χωρίς καμία απόκλιση.