Ενέκρινε η Επιτροπή δημόσια στήριξη 5,4 δισ. ευρώ έργου τεχνολογίας υδρογόνου από 15 κράτη μέλη

Η Επιτροπή ενέκρινε, βάσει των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, ένα σημαντικό έργο κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (ΣΕΚΕΕ) για τη στήριξη της έρευνας, της καινοτομίας και της πρώτης βιομηχανικής ανάπτυξης στην αξιακή αλυσίδα της τεχνολογίας υδρογόνου. Το έργο, με την ονομασία «IPCEI Hy2Tech», εκπονήθηκε και κοινοποιήθηκε από δεκαπέντε κράτη μέλη: Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελλάδα, Εσθονία, Ισπανία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβακία, Τσεχία και Φινλανδία.

Τα κράτη μέλη θα παράσχουν δημόσια χρηματοδότηση ύψους έως και 5,4 δισ. ευρώ, η οποία αναμένεται να οδηγήσει σε ιδιωτικές επενδύσεις ύψους επιπλέον 8,8 δισ. ευρώ. Στο πλαίσιο αυτού του ΣΕΚΕΕ, 35 εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη, στις οποίες περιλαμβάνονται μικρομεσαίες («ΜΜΕ») και νεοφυείς επιχειρήσεις, θα συμμετάσχουν σε 41 έργα.

Η κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, Εκτελεστική Αντιπρόεδρος της Επιτροπής, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε σχετικά: «Το δυναμικό του υδρογόνου στο μέλλον είναι τεράστιο. Αποτελεί απαραίτητη συνιστώσα για τη διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών και την πράσινη μετάβαση. Ωστόσο, οι επενδύσεις σε τέτοιες καινοτόμες τεχνολογίες μπορεί να ενέχουν κινδύνους για ένα μεμονωμένο κράτος μέλος ή μια μεμονωμένη εταιρεία. Σε περιπτώσεις σαν κι αυτήν, οι κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων για τα ΣΕΚΕΕ διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Το σημερινό έργο είναι ένα παράδειγμα μιας πραγματικά φιλόδοξης ευρωπαϊκής συνεργασίας για έναν βασικό κοινό στόχο και δείχνει πώς μπορεί η πολιτική ανταγωνισμού να συνδυαστεί με ρηξικέλευθες καινοτομίες.»

Ο Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς, κ. Τιερί Μπρετόν, δήλωσε τα εξής: «Η προώθηση της ανάπτυξης και αξιοποίησης του υδρογόνου θα τονώσει την απασχόληση και την ανάπτυξη σε ολόκληρη την Ευρώπη, ενώ παράλληλα θα συνεισφέρει στην ατζέντα μας για πράσινη ανάπτυξη και ανθεκτικότητα. Καθιστά δυνατή την καθαρή μετάβαση ενεργοβόρων βιομηχανιών και μειώνει την εξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα. Μ’ αυτό το ΣΕΚΕΕ, βλέπουμε την παραγωγή υδρογόνου στην ΕΕ να μεταβαίνει από το εργαστήριο στην παραγωγή και τη βιομηχανία μας να μετατρέπει την τεχνολογική αριστεία της σε εμπορική υπεροχή. Φυσικά, δεν στηρίζουμε το υδρογόνο μόνο μέσω της χρηματοδότησης. Έχουμε, επίσης, σημειώσει αποφασιστική πρόοδο στη δημιουργία εταιρικών σχέσεων μέσω της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για το Καθαρό Υδρογόνο και αναπτύσσουμε κανόνες σε επίπεδο ΕΕ για τη διευκόλυνση της αγοράς υδρογόνου και τη δημιουργία ειδικής υποδομής. Γιατί ξέρουμε ότι αυτό που διακυβεύεται είναι η θέση της Ευρώπης ως ηγετικής περιφέρειας στον τομέα του βιομηχανικού μετασχηματισμού του υδρογόνου.»

Το ΣΕΚΕΕ θα καλύπτει ένα ευρύ μέρος της αξιακής αλυσίδας της τεχνολογίας υδρογόνου, συμπεριλαμβανομένων i) της παραγωγής υδρογόνου, ii) των κυψελών καυσίμου, iii) της αποθήκευσης, της μεταφοράς και της διανομής υδρογόνου και iv) των εφαρμογών τελικού χρήστη, ιδίως στον τομέα της κινητικότητας. Αναμένεται να συμβάλει στην ανάπτυξη σημαντικών τεχνολογικών καινοτομιών, όπως νέων υλικών ηλεκτροδίων υψηλής απόδοσης, κυψελών καυσίμου υψηλότερων επιδόσεων, καινοτόμων τεχνολογιών μεταφορών, στις οποίες συγκαταλέγονται και τεχνολογίες κινητικότητας με υδρογόνο που αναπτύσσονται για πρώτη φορά. Το ΣΕΚΕΕ αναμένεται να δημιουργήσει περίπου 20.000 άμεσες θέσεις εργασίας.

Αξιολόγηση της Επιτροπής

Η Επιτροπή αξιολόγησε το προτεινόμενο έργο βάσει των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, και ειδικότερα βάσει της ανακοίνωσής της σχετικά με σημαντικά έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος.

Όταν οι ιδιωτικές πρωτοβουλίες για τη στήριξη της ρηξικέλευθης καινοτομίας δεν υλοποιούνται λόγω των σημαντικών κινδύνων που ενέχουν τέτοια έργα, τα ΣΕΚΕΕ επιτρέπουν στα κράτη μέλη να καλύψουν από κοινού το κενό για την αντιμετώπιση αυτών των αδυναμιών της αγοράς. Ταυτόχρονα, διασφαλίζουν ότι η ευρύτερη οικονομία της ΕΕ επωφελείται από τις επενδύσεις και περιορίζουν τις δυνητικές στρεβλώσεις του ανταγωνισμού.

Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι το ΣΕΚΕΕ Hy2Tech πληροί τις απαιτούμενες προϋποθέσεις που ορίζονται στην ανακοίνωσή της. Συγκεκριμένα, η Επιτροπή κατέληξε στα ακόλουθα συμπεράσματα:

* Το έργο συμβάλλει στην επίτευξη ενός κοινού στόχου, στηρίζοντας μια βασική στρατηγική αξιακή αλυσίδα για το μέλλον της Ευρώπης, καθώς και τους στόχους σημαντικών πρωτοβουλιών πολιτικής της ΕΕ, όπως η Πράσινη Συμφωνία, η στρατηγική της ΕΕ για το υδρογόνο και το REPowerEU.
* Και τα 41 έργα που απαρτίζουν το ΣΕΚΕΕ είναι εξαιρετικά φιλόδοξα, καθώς αποσκοπούν στην ανάπτυξη τεχνολογιών και διαδικασιών πέραν αυτών που προσφέρει σήμερα η αγορά και θα συμβάλουν σε σημαντικές βελτιώσεις στις επιδόσεις, την ασφάλεια, τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, καθώς και στην οικονομική αποδοτικότητα.
* Το ΣΕΚΕΕ ενέχει επίσης σημαντικούς τεχνολογικούς και οικονομικούς κινδύνους, γεγονός που καθιστά απαραίτητη τη δημόσια στήριξη για την παροχή κινήτρων στις εταιρείες ώστε να πραγματοποιήσουν τις αναγκαίες επενδύσεις.
* Οι ενισχύσεις σε μεμονωμένες επιχειρήσεις περιορίζονται σε ό,τι είναι αναγκαίο, αναλογικό και δεν στρεβλώνει αδικαιολόγητα τον ανταγωνισμό. Ειδικότερα, η Επιτροπή επαλήθευσε ότι τα συνολικά προβλεπόμενα μέγιστα ποσά των ενισχύσεων είναι σύμφωνα με τις επιλέξιμες δαπάνες των έργων και τα ελλείμματα χρηματοδότησής τους. Επιπλέον, εάν κάποια μεγάλα έργα στο πλαίσιο του ΣΕΚΕΕ αποδειχθούν πολύ επιτυχή και αποφέρουν επιπλέον καθαρά έσοδα, οι εταιρείες θα επιστρέψουν στα αντίστοιχα κράτη μέλη μέρος της ενίσχυσης που έλαβαν (μηχανισμός ανάκτησης).
* Οι συμμετέχουσες εταιρείες που λαμβάνουν τη δημόσια στήριξη θα διαδώσουν ευρέως τα αποτελέσματα του έργου στην ευρωπαϊκή επιστημονική κοινότητα και τη βιομηχανία, πέραν των εταιρειών και χωρών που συμμετέχουν στο ΣΕΚΕΕ, πράγμα που θα έχει θετικές δευτερογενείς επιπτώσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Στη βάση αυτή, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το έργο συνάδει με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις.

Χρηματοδότηση, δικαιούχοι και ποσά

Στο ΣΕΚΕΕ θα λάβουν μέρος 41 έργα από 35 εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων 8 μικρομεσαίων (ΜΜΕ) και νεοφυών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη. Οι άμεσοι συμμετέχοντες θα συνεργαστούν στενά μεταξύ τους μέσω πολυάριθμων προβλεπόμενων συνεργασιών, καθώς και με περισσότερους από 300 εξωτερικούς εταίρους, όπως πανεπιστήμια, ερευνητικούς οργανισμούς και ΜΜΕ σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Τα χρονοδιαγράμματα αυτού του ΣΕΚΕΕ ποικίλλουν ανάλογα με τα επιμέρους έργα και τις συμμετέχουσες εταιρείες.

Οι άμεσοι συμμετέχοντες, τα κράτη μέλη που τους προσφέρουν στήριξη και τα διάφορα τεχνολογικά πεδία έχουν ως εξής:

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το ποσό της ενίσχυσης σε μεμονωμένους συμμετέχοντες θα είναι διαθέσιμες στη δημόσια έκδοση της απόφασης της Επιτροπής, μόλις η Επιτροπή συμφωνήσει με τα κράτη μέλη και τα τρίτα μέρη σχετικά με τυχόν επιχειρηματικά απόρρητα που πρέπει να διαγραφούν.

Ιστορικό

Η έγκριση του ΣΕΚΕΕ αυτού από την Επιτροπή εγγράφεται στο πλαίσιο των ευρύτερων προσπαθειών που καταβάλλει η Επιτροπή για να στηρίξει την ανάπτυξη μιας καινοτόμου και βιώσιμης ευρωπαϊκής βιομηχανίας υδρογόνου.

Το 2018 η Επιτροπή δημιούργησε το στρατηγικό φόρουμ για τα ΣΕΚΕΕ, έναν κοινό φορέα που απαρτίζεται από εκπροσώπους των κρατών μελών και της βιομηχανίας. Τον Νοέμβριο του 2019, το στρατηγικό φόρουμ δημοσίευσε την έκθεσή του και προσδιόρισε, μεταξύ άλλων, τις τεχνολογίες και τα συστήματα υδρογόνου ως μία από τις διάφορες βασικές στρατηγικές αξιακές αλυσίδες για την Ευρώπη. Τον Ιούλιο του 2020, η Επιτροπή δημοσίευσε τη στρατηγική της ΕΕ για το υδρογόνο, η οποία θέτει φιλόδοξους στόχους για την παραγωγή και τη χρήση καθαρού υδρογόνου, και ξεκίνησε την Ευρωπαϊκή Συμμαχία για το Καθαρό Υδρογόνο, που συγκεντρώνει στους κόλπους της την ευρωπαϊκή κοινότητα υδρογόνου (βιομηχανία, κοινωνία των πολιτών, δημόσιες αρχές).

Από κοινού με τις προτεραιότητες πολιτικής που καθορίζονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, ιδίως όσον αφορά την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, καθώς και την πράσινη μετάβαση της βιομηχανίας και των μεταφορών στην κλιματική ουδετερότητα, οι πρωτοβουλίες αυτές διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο για τους στόχους του ΣΕΚΕΕ Hy2Tech και διευκόλυναν τη δημιουργία βιομηχανικών εταιρικών σχέσεων.

Η σημερινή απόφαση είναι το πρώτο ΣΕΚΕΕ που εγκρίνεται βάσει της ανακοίνωσης του 2021 για τις κρατικές ενισχύσεις που αφορούν ΣΕΚΕΕ, στην οποία καθορίζονται τα κριτήρια βάσει των οποίων περισσότερα κράτη μέλη μπορούν να στηρίζουν διακρατικά έργα στρατηγικής σημασίας για την ΕΕ σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ανακοίνωση αυτή έχει ως στόχο να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να στηρίξουν ιδιαίτερα καινοτόμα έργα που συμβάλλουν σαφώς στην οικονομική ανάπτυξη, την απασχόληση και την ανταγωνιστικότητα.

Η ανακοίνωση για τα ΣΕΚΕΕ συμπληρώνει άλλους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, όπως οι κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις για το κλίμα, την ενέργεια και το περιβάλλον, ο γενικός κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία και το πλαίσιο για την έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία (Ε&Α&Κ), οι οποίοι καθιστούν δυνατή τη στήριξη καινοτόμων έργων, ενώ παράλληλα διασφαλίζουν ότι οι ενδεχόμενες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού θα είναι περιορισμένες.

Η ανακοίνωση για τα ΣΕΚΕΕ στηρίζει τις επενδύσεις για Ε&Α&Κ και για πρώτη βιομηχανική αξιοποίηση υπό την προϋπόθεση ότι τα έργα που λαμβάνουν τη χρηματοδότηση αυτή είναι ιδιαίτερα καινοτόμα και δεν αφορούν μαζική παραγωγή ή εμπορικές δραστηριότητες. Απαιτεί επίσης την ανάληψη δεσμεύσεων για εκτεταμένη διάδοση των νέων γνώσεων σε ολόκληρη την ΕΕ και δημιουργία θετικών δευτερογενών συνεπειών από τις γνώσεις αυτές, καθώς και λεπτομερή αξιολόγηση του ανταγωνισμού, ώστε να ελαχιστοποιούνται τυχόν αδικαιολόγητες στρεβλώσεις στην εσωτερική αγορά.

Η μη εμπιστευτική εκδοχή της απόφασης θα δημοσιευθεί με τους αριθμούς υπόθεσης SA.64625 (Αυστρία), SA.64651 (Ελλάδα), SA.64642 (Βέλγιο), SA.64644 (Ιταλία), SA.64640 (Τσεχία), SA.64649 (Κάτω Χώρες), SA.64633 (Δανία), SA.64626 (Πολωνία), SA.64646 (Εσθονία), SA.64753 (Πορτογαλία), SA.64632 (Φινλανδία), SA.64635 (Σλοβακία), SA.64671 (Γαλλία), SA.64624 (Ισπανία) και SA.64647 (Γερμανία) στο Μητρώο κρατικών ενισχύσεων στον ιστότοπο της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού, αφού διευθετηθούν τυχόν ζητήματα απορρήτου. Οι νέες δημοσιεύσεις αποφάσεων για τις κρατικές ενισχύσεις στο διαδίκτυο και στην Επίσημη Εφημερίδα αναρτώνται στο State Aid Weekly e-News (εβδομαδιαίο ηλεκτρονικό δελτίο για τις κρατικές ενισχύσεις).