Καφηρέας: Πώς το μεγάλο ενεργειακό έργο ανέβασε τον πήχη σε θέματα ασφάλειας, υγείας και προστασίας του περιβάλλοντος

Ήταν Οκτώβριος του 2019 όταν μπήκε «στην πρίζα» το πράσινο έργο του Καφηρέα, η εμβληματική συστοιχία των 7 αιολικών πάρκων στη Νότια Εύβοια από την Enel Green Power, με εγκατεστημένη ισχύ 154,1 MW, σε μία επένδυση συνολικού ύψους 300 εκατ. ευρώ.

Με τη λειτουργία του, ο Καφηρέας έδωσε μία σημαντική ώθηση στη διείσδυση της αιολικής ισχύος για την χρονιά που πέρασε. Πέραν όμως από τα σαφή περιβαλλοντικά της οφέλη, μία επένδυση τέτοιου βεληνεκούς συνεισέφερε έμπρακτα στην αναβάθμιση και εμπέδωση καλών πρακτικών κατά την κατασκευαστική φάση των έργων ΑΠΕ μέσω της εφαρμογής του μοντέλου του «βιώσιμου εργοταξίου».

Υπό αυτή την έννοια ο Καφηρέας αποτελεί ένα απτό παράδειγμα για το πώς η υγεία και η ασφάλεια του έμψυχου δυναμικού στα εργοτάξια αλλά και ο σεβασμός προς το περιβάλλον αποτελούν δύο βασικές προτεραιότητες με ιδιαίτερη προστιθέμενη αξία σε ένα έργο.

Ο Νίκος Σκανδάλης, Διευθυντής Υγείας, Ασφάλειας, Ποιότητας και Περιβάλλοντος για την Ευρώπη στην Enel Green Power σε μία πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη που παραχώρησε στο ypodomes.com, εξηγεί πώς η μεγαλύτερη συστοιχία αιολικών πάρκων της χώρας, πέτυχε 1.500.000 εργατοώρες χωρίς ατύχημα αλλά και πώς εφαρμόστηκαν οι αρχές της Κυκλικής Οικονομίας στα εργοτάξια.

Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση ασφάλειας που αντιμετωπίσατε, κατά τη διάρκεια κατασκευής του Καφηρέα;

Οι προκλήσεις ήταν πολλές λόγω της πολυπλοκότητας του έργου, το οποίο περιελάμβανε εργασίες σε βουνό, σε αστικό ιστό και σε θαλάσσιο περιβάλλον. Επίσης, είχαμε να αντιμετωπίσουμε ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως δυνατούς ανέμους και πυκνή ομίχλη, και να αντεπεξέλθουμε σε δύσκολες συνθήκης οδήγησης λόγω της μορφολογίας του εδάφους. Την ίδια στιγμή, εκπαιδεύσαμε επίσης ντόπιους εργαζομένους σε θέματα Υγείας και Ασφάλειας.

Πόσο δύσκολο ήταν να επιτευχθούν 1.500.000 εργατοώρες χωρίς κανένα ατύχημα κατά τη διάρκεια κατασκευής του έργου του Καφηρέα; Τι καινοτομίες χρησιμοποιήσατε και πόσο βοήθησαν σε αυτή την κατεύθυνση;

Σίγουρα δεν ήταν ένα εύκολο εγχείρημα και απαιτήθηκε ομαδική προσπάθεια από όλα τα εμπλεκόμενα μέλη στο έργο. Έτσι, πρωταρχικός μας στόχος ήταν να ευαισθητοποιήσουμε τους εμπλεκόμενους σε θέματα υγείας και ασφάλειας. Επιπλέον, η ανάπτυξη εμπιστοσύνης μεταξύ της Εταιρείας και των εργαζομένων στον τρόπο προσέγγισης και εφαρμογής των μέτρων ασφαλείας αποτέλεσε το κλειδί της επιτυχίας. Κατά τη διάρκεια του έργου υιοθετήσαμε πολλές καινοτόμες λύσεις διαχείρισης: Για παράδειγμα, εγκαταστήσαμε συστήματα ειδοποίησης για τους υπαλλήλους μέσω αισθητήρων · χρησιμοποιήσαμε την τηλεϊατρική ως εργαλείο υποστήριξης στο ιατρείο που βρίσκεται στο εργοτάξιο · χρησιμοποιήσαμε επίσης εφαρμογές (applications) για την καταχώρηση και αποστολή σε πραγματικό χρόνο συμβάντων ασφαλείας · τέλος, αναπτύξαμε προγράμματα επιβράβευσης για χειριστές μηχανημάτων και εργαζομένους.

Το ιατρείο της εταιρείας στο χώρο του έργου

Πόσο δύσκολη ήταν η διαχείριση και αξιολόγηση των εισερχόμενων δεδομένων που σχετίζονταν με την ασφάλεια, (π.χ. Near Miss, HSE Observations, κ.λπ.) στα εργοτάξια; Τα δεδομένα αυτά επηρέασαν τις πρακτικές που εφαρμόζονταν κατά την εκτέλεση του έργου;

Η αναγνώριση κινδύνων, η ανάλυση των δεδομένων και η δημιουργία ενός πλάνου ενεργειών και δράσεων για τον περιορισμό της επικινδυνότητας ήταν οι βασικοί άξονες της καθημερινής μας λειτουργίας.

Γνωρίζαμε εξ αρχής ότι σε ένα τόσο μεγάλο έργο ο όγκος των δεδομένων θα ήταν σημαντικός, και χωρίς τη γρήγορη και αξιόπιστη συλλογή και επεξεργασία αυτών δεν θα μπορούσαμε να αντλήσουμε την προστιθέμενη αξία από την ανάλυση των δεδομένων. Γι’ αυτόν τον λόγο, εγκαταστήσαμε μία εφαρμογή (mobile app), το HSEQ4U, όπου όλοι οι επιβλέποντες μπορούσαν να αναφέρουν σε πραγματικό χρόνο οποιαδήποτε συμβάν εύκολα και αξιόπιστα.

Τοποθέτηση αισθητήρων στο κράνος για ειδοποίηση εργαζομένου

Η συλλογή, επεξεργασία και κατηγοριοποίηση των συμβάντων γινόταν σε μια ειδική πλατφόρμα όπου μέσα από business intelligent tools εξάγονταν ειδικές αναφορές μέσω των οποίων εμείς κατευθύναμε τα πλάνα ενεργειών και τις πρωτοβουλίες μας βάσει των αναγκών που διαμορφώνονταν κάθε φόρα. Η ταχύτατη συλλογή και ανάλυση, μας έδινε ευελιξία ώστε να τροποποιήσουμε άμεσα τη στρατηγική μας στο εργοτάξιο, και να προλάβουμε περαιτέρω ανασφαλείς καταστάσεις ή/και συμπεριφορές.

Ποια είναι τα «αισθητήρια όργανα» που διαθέτει το -εν λειτουργία πλέον- αιολικό πάρκο τόσο για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος όσο και των εργαζομένων;

Ο Καφηρέας πλέον βρίσκεται σε φάση λειτουργίας έχοντας πάντα πρώτη προτεραιότητά την προστασία της υγείας, της ασφάλειας και του περιβάλλοντος. Όσο αφορά την υγεία και την ασφάλεια, η ομάδα λειτουργίας και συντήρησης είναι πλήρως εκπαιδευμένη, έχοντας όλα τα απαραίτητα εργαλεία για να εργαστεί σε ένα ασφαλές περιβάλλον.

Έχουμε ολοκληρώσει της εκτιμήσεις επαγγελματικού κινδύνου για τον Καφηρέα. Επιπλέον, μέσα από ένα πρόγραμμα εσωτερικών επιθεωρήσεων (βασισμένο στο ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης σύμφωνα με τα ISO 9001,14001 και 45001), προσπαθούμε να βελτιώσουμε το επίπεδο υγείας και ασφάλειας και να διορθώσουμε τυχόν πιθανές αστοχίες. Σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος, έχει ήδη ξεκινήσει ένα τριετές πρόγραμμα περιβαλλοντικής παρακολούθησης.

Απευθύνεται ιδιαίτερα στην ορνιθοπανίδα, με την υποστήριξη ορνιθολόγων που βασίζεται σε συστήματα αποφυγής προληπτικών συγκρούσεων που έχουν ήδη εγκατασταθεί σε όλα τα αιολικά πάρκα. Στόχος μας η συνεχής εκπαίδευση των εργαζομένων και των συνεργατών μας στο έργο για όλα τα προαναφερθέντα θέματα, και η εφαρμογή τεχνικών λύσεων και οργανωτικών μέτρων όχι μόνο κατά τη φάση κατασκευής αλλά και κατά τη διάρκεια λειτουργίας ενός έργου.

Βραβευτήκατε για την «Περιβαλλοντική διαχείριση» στο έργο του Καφηρέα, η οποία βασίστηκε στην έννοια του «βιώσιμου εργοταξίου». Μπορείτε να μας πείτε κάποια πράγματα περισσότερο σχετικά;

Μαζί με την Υγεία και την Ασφάλεια, ένας σημαντικός πυλώνας του έργου ήταν η περιβαλλοντική διαχείριση. Σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε ένα συγκεκριμένο σχέδιο με στόχο την αρμονική συνύπαρξη μεταξύ του έργου (τόσο στις φάσεις κατασκευής όσο και στο στάδιο λειτουργίας) και του φυσικού περιβάλλοντος.

Έτσι, στη φάση του σχεδιασμού, πραγματοποιήθηκαν όλες οι περιβαλλοντικές μελέτες (ΜΠΕ, ΕΟΑ κτλ), ενώ στη φάση κατασκευής τοποθετήθηκαν στο έργο όλοι οι κατάλληλοι ρόλοι για την επιτυχή υλοποίηση και παρακολούθηση των μελετών, όπως Περιβαλλοντικοί Συντονιστές , Ορνιθολόγοι, Ειδικοί Χλωρίδας/Πανίδας καθώς και Παρατηρητές Θαλάσσιας Ζωής κατά την εγκατάσταση του υποβρύχιου καλωδίου. Τέλος, έπρεπε επίσης να διαχειριστούμε σωστά μια σημαντική ποσότητα αποβλήτων (550.000 τόνους), το λεγόμενο ΑΕΚΚ (Εκσκαφές, Κατασκευές και Κατεδαφίσεις). Έτσι, οι εργολάβοι υπέγραψαν συμβόλαιο με τη SANKE LTD και η ΑΕΚΚ μεταφέρθηκε σε ανενεργό λατομείο για ενοποίηση μετά από ειδική περιβαλλοντική μελέτη που υποβλήθηκε και εγκρίθηκε από τη δασαρχείο.

Από τη βράβευση της EGPH στα Health and Safety Awards 2020 για την Περιβαλλοντική Διαχείριση στο έργο του Καφηρέα

Κατά τη διάρκεια της κατασκευής, η EGP εφάρμοσε την αρχή της κυκλικής οικονομίας, με ένα ολοκληρωμένο Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων. Πώς ακριβώς καταφέρατε να ελαχιστοποιήσετε το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του έργου, σε αυτό το επίπεδο;

Στο έργο εφαρμόστηκε ένα ολιστικό πρόγραμμα διαχείρισης αποβλήτων που περιλάμβανε όλες τις διάφορες κατηγορίες όπως μη επικίνδυνα απόβλητα, επικίνδυνα απόβλητα και τα λεγόμενα ΑΕΚΚ (Απόβλητα Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων).

Όλα τα μη επικίνδυνα απόβλητα, και ιδιαίτερα τα ανακυκλώσιμα υλικά που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια του έργου, δόθηκαν για ανακύκλωση ή δωρεά σε τοπικούς βοσκούς (όπως παλέτες, ξύλο συσκευασίας κ.λπ.) που τους χρειάζονταν για μικρές επισκευές στα μαντριά τους. Ένα από τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά θέματα ήταν η διαχείριση των επικινδύνων αποβλήτων. Για το λόγο αυτό, προετοιμάστηκε ένα σχέδιο για την αποθήκευση και την τελική διάθεση των αποβλήτων. Στο έργο τοποθετήθηκαν τρία «Πράσινα Σημεία», δηλαδή 3 containers με κατάλληλο εξοπλισμό για την προσωρινή αποθήκευση επικίνδυνων αποβλήτων που περιείχαν:

1. Τοποθέτηση ελαιολεκάνων,

2. Τοποθέτηση βαρελιών για προσωρινή αποθήκευση με τυπωμένο τον EWC κωδικό ανά βαρέλι,

3. Τοποθέτηση oil spill kits σε περίπτωση διαρροής

Χώρος προσωρινής αποθήκευσης επικινδύνων αποβλήτων στο έργο

Περιοδικά, όλα τα επικίνδυνα απόβλητα συλλέγονταν και μεταφέρονταν για την τελική διάθεση από κατάλληλα πιστοποιημένη εταιρεία. Μετά το τέλος της διάθεσης, εκδόθηκαν όλα τα απαραίτητα πιστοποιητικά, κατά την ενημέρωση του EMA (Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων). Συμπερασματικά, όλα τα μεγάλα απόβλητα του έργου, τα λεγόμενα ΑΕΚΚ (Εκσκαφές, Κατασκευές και Κατεδαφίσεις), ύψους 550.000 τόνων, έπρεπε να διαχειριστούν σωστά, ώστε να μην καταλήξουν στο περιβάλλον. Έτσι, οι εργολάβοι υπέγραψαν συμβόλαιο με τη SANKE LTD και η ΑΕΚΚ μεταφέρθηκε σε ανενεργό λατομείο για ενοποίηση μετά από ειδική περιβαλλοντική μελέτη που εκπονήθηκε και εγκρίθηκε από το δασαρχείο, Για την ενέργεια αυτή, η EGPH βραβεύτηκε από το οικολογικό παρατηρητήριο στις 29/06/2018.

Πώς διαχειριστήκατε την τοπική πανίδα και συγκεκριμένα την ορνιθοπανίδα;

Ο Kafireas βρίσκεται στην περιοχή Natura 2000. Ως αποτέλεσμα, είχαν εκπονηθεί βασικές αναφορές και μελέτες για τις νυχτερίδες και την ορνιθοπανίδα πριν από την έναρξη της κατασκευής. Με βάση αυτές τις μελέτες, σχεδιάστηκε το Σχέδιο Δράσης για τη Βιοποικιλότητα, ένα σχέδιο δράσης επικεντρωμένο στη βιοποικιλότητα και τα οικολογικά ζητήματα στην περιοχή Natura 2000. Μόλις ξεκίνησε η κατασκευή, οι ορνιθολόγοι ακολούθησαν το έργο επισημαίνοντας τις κρίσιμες περιόδους για την ορνιθοπανίδα.

Ο κύριος σκοπός αυτής της δραστηριότητας ήταν να αποφευχθεί η διαταραχή σημαντικών ειδών αρπακτικών φυλών (Aquila fasciata, Bubo bubo, κ.λπ.). Ταυτόχρονα, είχαν την ευκαιρία να επιβλέψουν την εφαρμογή του σχεδίου δράσης για τη βιοποικιλότητα. Στη φάση λειτουργίας, η προστασία της ορνιθοπανίδας είναι ένας από τους πρωταρχικούς μας στόχους. Για αυτόν τον λόγο, έχουν εγκατασταθεί στις ανεμογεννήτριες συστήματα αποφυγής συγκρούσεων, προκειμένου να απενεργοποιηθούν οι ανεμογεννήτριες εάν χρειάζεται.

Παρατηρητής θαλάσσιων θηλαστικών επί το έργο

Η πρόσφατη υγεινομική κρίση του COVID-19 έφερε στο προσκήνιο την υγεία και την ασφάλεια σε όλες τις πτυχές της καθημερινότητας, πόσο μάλλον στην εργασία. Πώς την αντιμετωπίσατε;

Ο κορωνοϊός αποτελεί μια πρωτόγνωρη κατάσταση για όλους. Στην Enel, από την πρώτη στιγμή, αντιμετωπίσαμε το θέμα με τη δέουσα σοβαρότητα, με μοναδικό σκοπό την υγεία και ασφάλεια των εργαζόμενών μας και των οικογενειών τους, των εργολάβων, των ενδιαφερόμενων μερών κ.λπ. Η “Ειδική Ομάδα COVID-19” ιδρύθηκε αμέσως, για να δημιουργήσει και να εφαρμόσει ένα σχέδιο δράσης για τα άτομα που εργάζονται στις εγκαταστάσεις και στα έργα σε λειτουργία. Συνοπτικά, έχουν αναπτυχθεί αρκετές διαδικασίες για την αντιμετώπιση ύποπτου κρούσματος στο χώρο εργασίας και τον τρόπο λειτουργίας του προσωπικού συντήρησης (μικρές σταθερές ομάδες, χρήση μάσκας, μέτρα προσωπικής υγιεινής κ.λπ.).

Επιπλέον, πραγματοποιήθηκαν τηλεδιασκέψεις με όλους τους εργολάβους μας για αυτόν τον νέο τρόπο λειτουργίας στα εργοστάσιά μας, καθώς πραγματοποιήθηκαν τα λεγόμενα stress tests (σενάριο εμφάνισης κορωνοϊού σε ένα εργοστάσιο) για να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των διαδικασιών μας και ο χρόνος απόκρισης των ενεργειών μας. Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι όλο το προσωπικό του γραφείου εργάζεται εξ αποστάσεως από τις 16 Μαρτίου.