Αυτοκινητόδρομοι: Δέκα χρόνια παραχώρησης για Ιόνια η Ολυμπία και ο Αιγαίου

Δέκα χρόνια παραχώρησης έκλεισαν οι μεγάλοι αυτοκινητόδρομοι της Ιόνιας Οδού (που έχει την επίσημη ονομασία Νέα Οδός), ο Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου, ενώ “κοντοζυγώνει” και η Ολυμπία Οδός.

Ήταν 31 Mαίου του 2007, όταν υπογραφόταν και ενεργοποιούνταν η σύμβαση παραχώρησης της Νέας Οδού. Αυτή η πρώτη σύμβαση περιελάμβανε τα τμήματα Μεταμόρφωση Αττικής-Σκάρφεια Φθιώτιδας (που σήμερα ονομάζεται Νέα Οδός) και την γνωστή σε όλους Ιόνια Οδό, που περιελάμβανε το τμήμα Αντίρριο-Ιωάννινα.

Περίπου δέκα μήνες αργότερα, στις 5 Μαρτίου 2018, υπεγράφη και η σύμβαση παραχώρησης του Αυτοκινητόδρομου Αιγαίου που περιελάμβανε το οδικό τμήμα Ράχες Φθιώτιδας-Κλειδί Ημαθίας και κύριο κατασκευαστικό μενού τις εν λειτουργία πλέον Σήραγγες Τεμπών και Πλαταμώνα.

Μετά από 5 μήνες, στις 4 Αυγούστου 2008, υπογράφεται και η σύμβαση παραχώρησης (η τελευταία από τις συνολικά 5 που υπεγράφησαν εκείνη την περίοδο) της Ολυμπίας Οδού, κλείνοντας τον κύκλο της προετοιμασίας των έργων και ξεκινώντας παράλληλα την κατασκευαστική τους περίοδο. Η Ολυμπία Οδός τότε εκτεινόταν από την Ελευσίνα μέχρι την Πάτρα και από την Πάτρα μέχρι τον Πύργο και την Τσακώνα, όπου συναντούσε τον Μορέα.

Δέκα χρόνια μετά και οι 3 αυτοκινητόδρομοι είναι σε πλήρη λειτουργία, σταδιακά από το Φθινόπωρο του 2016 και μέχρι τον Αύγουστο του 2017, όταν και ολοκληρώθηκε το τελευταίο τμήμα της Ιόνιας Οδού. Τον Απρίλιο, είχαν εγκαινιαστεί οι δρόμοι σε Ολυμπία και Αιγαίου.

Αυτά τα πρώτα “μεγάλα γενέθλια”, η πρώτη δεκαετία σημαδεύτηκε από τα αξεπέραστα προβλήματα που δημιούργησε στα έργα η κρίση στην Ελλάδα, την διακοπή των έργων για περίπου μία τριετία και την επανέναρξη τους το 2014 και το “σπριντ” που ακολούθησε για να ολοκληρωθούν. Χρειάστηκε πολλές φορές να γίνουν υπερβάσεις προκειμένου τα έργα να ξεπεράσουν τα δομικά προβλήματα που είχαν (απαλλοτριώσεις, αρχαιολογικά, επαφή με το σιδηρόδρομο, αντιδράσεις από την κοινωνία κ.α.) και να προχωρήσουν.

Σε αυτό, μπορούμε να ξεχωρίσουμε την λύση που απελευθέρωσε δυνάμεις και αναφερόμαστε στην ενοικίαση των ακινήτων που δεν είχε ολοκληρωθεί η απαλλοτρίωση τους. Αυτό στην συγκεκριμένη χρονική περίοδο έδωσε το απαραίτητο “καύσιμο” για να ωριμάσουν τα έργα, κυρίως στην Ιόνια Οδό, όπου το πρόβλημα ήταν πολύ έντονο.

Η πρώτη δεκαετία των συμβάσεων παραχώρησης ήταν ταυτόχρονα και τραυματική και εκπαιδευτική για το Δημόσιο και τον τεχνικό κλάδο της χώρας. Μέσα από την εμπειρία της κατασκευής των αυτοκινητόδρομων αποκτήθηκε ένα μεγάλο know-how,  φανερώθηκαν όμως και όλες οι αδυναμίες που έχει το σύστημα παραγωγής και εκτέλεσης έργων της χώρας και βοήθησε στην μετέπειτα βελτίωση του πλαισίου με ένα νέο νόμο για τις δημόσιες συμβάσεις και τις παραχωρήσεις.

Σε αυτά τα δέκα χρόνια οι μεγάλοι πρωταγωνιστές των έργων, πέρα από εκείνους που σε θέσεις-κλειδιά έλυναν ένα-ένα τα δεκάδες θέματα που παρουσιάζονταν καθημερινά, ήταν και οι εργαζόμενοι σε αυτά τα έργα που συγκεντρωτικά μετρώνται σε δεκάδες χιλιάδες. Από τον απλό εργάτη μέχρι τον εργοταξιάρχη, τον μελετητή, το προσωπικό διοίκησης, στο τέλος έγινε ένα στοίχημα που έπρεπε να κερδηθεί για όλους παρότι οι περισσότεροι από τους εργαζόμενους γνώριζαν ότι η επόμενη μέρα θα ήταν άγνωστη.

Τώρα, εισερχόμενοι στη νέα δεκαετία, η εποχή των έργων μένει πίσω και η λειτουργία είναι σε πρώτο πλάνο. Η διαφορά του πριν με το μετά είναι σε μερικές περιπτώσεις η σμίκρυνση της χρονοαπόστασης είναι τόσο μνημειώδης που δυσκολέυεσαι να το πιστέψεις. Για παράδειγμα το Αθήνα-Ιωάννινα με Ολυμπία και Ιόνια διανύεται σε 3 ώρες και 30 λεπτά χρόνος περίπου 2 ώρες γρηγορότερα σε σχέση με το παρελθόν.

Σε άλλες περιπτώσεις οι νέοι αυτοκινητόδρομοι λειτουργήσαν ως ύψιστο μέτρο υπέρ της οδικής ασφάλειας και αυτό το βλέπουμε από τη ραγδαία μείωση των ατυχημάτων στην Ολυμπία, την Ιόνια και την περιοχή των Τεμπών, όπου πολλές φορές στο παρελθόν έχουμε ανατριχιάσει από τα δυστυχήματα που έχυν συμβεί.

Αυτό που περιμένουμε σε αυτή τη νέα τους δεκαετία, είναι να δούμε και το οικονομικό αντίκτυπο που θα έχουν στις περιοχές που κινούνται και το οποίο δεν μπορεί να μετρηθεί τόσο σύντομα αλλά στο πέρασμα ετών. Ήδη κάποιοι αριθμοί λένε για μεγάλη αύξηση του τουριστικού ρεύματος σε Δυτική Ελλάδα και Ήπειρο. Σε κάθε περίπτωση είμαστε μπροστά σε ένα φαινόμενο σε εξέλιξη.

Δεν μένει λοιπόν παρά να παρακολουθούμε και να περιγράφουμε πλέον τα επιτεύγματα των δρόμων σε σχέση με την κοινωνία και την προσδωκόμενη ανάπτυξη για να δούμε πόσο τελικά άλλαξε την ίδια τη χώρα η παρουσία και λειτουργία τους.

Νίκος Καραγιάννης-ypodomes.com
Ακολουθήστε τον Νίκο Καραγιάννη στο twitter