Παπαδημητρίου: Ο δεκάλογος της επενδυτικής ανάκαμψης

Ανησυχίες για την πορεία των επενδύσεων εξέφρασε το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο όπως κι ο ΣΕΒ στα τελευταία δελτία τους (Δεκεμβρίου) με αφορμή την ετήσια μείωση του όγκου των ακαθάριστων επενδύσεων παγίου κεφαλαίου κατά 8,5% το γ’ τρίμηνο 2017 με συνέπεια την επιβράδυνση του ρυθμού αύξησής των σε 2,6% την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2017. Επι πλέον, ο ΣΕΒ ανησυχεί και για την αύξηση του συνόλου των εισαγωγών που διογκώνουν το εμπορικό έλλειμμα.

Τις ανησυχίες αυτές θεωρούμε υπερβολικές γιατί :

1. Η αύξηση των επενδύσεων κατά 2,6% το α’ εννιάμηνο του 2017 αποτελεί τη δεύτερη καλύτερη και μόνη θετική – μετά του 2016 – επίδοση της τελευταίας δεκαετίας.
2. Η αύξηση αυτή θα αναθεωρηθεί από την ΕΛΣΤΑΤ προς τα πάνω, όπως έγινε με τα δύο προηγούμενα τρίμηνα και με την flash estimate.
3. Η μείωση των επενδύσεων το γ’ τρίμηνο ανήλθε σε ετήσια βάση στα 473 εκ. εκ των οποίων τα 456 εκ. αφορούν επενδύσεις σε «άλλες κατασκευές». Δηλαδή, το 96,4% της κάμψης τους οφείλεται σε μία κατηγορία επενδύσεων η οποία κατά μείζονα λόγο αφορά δημόσια έργα και κατασκευές που καλύπτει το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ). Όμως, όπως συνήθως συμβαίνει (ενδεχομένως για λόγους ελέγχου της πορείας δημοσιονομικής προσαρμογής) και φέτος αναμένεται το ΠΔΕ να σημειώσει σημαντική άνοδο στο τελευταίο τρίμηνο του έτους. Κάτι που αναγνωρίζει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο όταν εκφράζει τις ανησυχίες του για τη μείωση των επενδύσεων συμπληρώνοντας «στο βαθμό που δεν αντανακλά αποκλειστικά υστερήσεις στην εκτέλεση του ΠΔΕ».
4. Πέρα από τις υστερήσεις στην εκτέλεση του ΠΔΕ, οι επενδύσεις στο δ’ τρίμηνο προβλέπεται να έχουν σημαντική άνοδο για μία σειρά λόγους όπως : (α) εξέλιπε η αβεβαιότητα της γ’ αξιολόγησης που βάραινε στο γ’ τρίμηνο, (β) αναμένεται τόνωση της εξωτερικής ζήτησης λόγω της επιτάχυνσης της ανάκαμψης στην ΕΕ, (γ) ανάκαμψη της εσωτερικής ζήτησης όπως δείχνουν τελευταία στοιχεία λιανικού εμπορίου και λόγω της διανομής του κοινωνικού μερίσματος και του δώρου των Χριστουγέννων στον ιδιωτικό τομέα, (δ) αρκετά επενδυτικά σχέδια που ανακοινώθηκαν στις αρχές και τα μέσα του 2017 μόλις τώρα αρχίζουν να υλοποιούνται (βλ Phillip Morris-Παπαστράτος, Μυτιληναίος, Fraport-Slentel, ΤΕΜΕΣ ΑΕ, Διεθνές Αεροδρόμιο ΑΘηνών ΑΕ, Vodafone, ΟΤΕ, Wind, Eni, Mirum Resort, RSR Resort Εύβοια, Generalli, σειρά ΣΔΙΤ κλπ).
5. Τις παραπάνω εκτιμήσεις πιστοποιεί τόσο η ετήσια αύξηση του κύκλου εργασιών της βιομηχανίας κατά 11% τον Οκτώβριο – η μεγαλύτερη των 5 τελευταίων μηνών – που βασίζεται στην εξωτερική (15,4%) και στην εσωτερική αγορά (7,7%), όσο κυρίως οι τελευταίες εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ για 12% αύξηση των επενδύσεων στη βιομηχανία το 2017 και 15,4% το 2018!
6. Η ετήσια αύξηση του όγκου της βιομηχανικής παραγωγής (4,7% στο α’ 10μηνο του 2017) και των επενδύσεων είναι φυσιολογικό να προκαλούν σημαντική αύξηση και των εισαγωγών, καθώς το υφιστάμενο παραγωγικό μοντέλο παραμένει εξαρτημένο από τις εισαγωγές κεφαλαιουχικού εξοπλισμού (9% του συνόλου), καυσίμων (31%), χημικών προϊόντων (11%) και άλλων ενδιάμεσων αγαθών απαραίτητων για την επανεκκίνηση της οικονομικής δραστηριότητας. Δηλαδή, δεν μπορεί στις παρούσες συνθήκες να υπάρχει αύξηση των επενδύσεων και της βιομηχανικής παραγωγής χωρίς αύξηση των εισαγωγών της χώρας.
7. Σε κάθε περίπτωση οι ανησυχίες για την αύξηση των εισαγωγών μας είναι αβάσιμες γιατί η ετήσια διεύρυνση του ελλείμματος αγαθών κατά 1,5 δις το α’ εννεάμηνο του 2017 υπερκαλύπτεται από το πλεόνασμα υπηρεσιών : στο α’ εννιάμηνο το συνολικό ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών ήταν πλεονασματικό κατά 1.355 εκ. και αυξημένο έναντι του αντίστοιχου περσινού κατά 32%. Ακόμη, δε, καλύτερα, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών εμφάνιζε στο ίδιο διάστημα πλεόνασμα 1,3 δις που ήταν αυξημένο κατά 104% έναντι του αντίστοιχου περσινού ! Ουδείς, συνεπώς, λόγος ανησυχίας υφίσταται από την αύξηση των εισαγωγών και το 2017 ίσως αποδειχθεί η πρώτη χρονιά που η χώρα θα εμφανίσει θετικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
8. Ο δείκτης οικονομικού κλίματος σταθερά βελτιώνεται και ήδη στο α’ 11μηνο 2017 ήταν στο υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας τριετίας. Με το κλείσιμο, δε, της γ’ αξιολόγησης, την πρόσφατη επιτυχή ανταλλαγή ομολόγων και τη συνακόλουθη πτώση των spreads σε προ κρίσης επίπεδα, την απεμπλοκή των επενδύσεων στο Ελληνικό και τον ΟΛΘ, τα επίπεδα-ρεκόρ των χρηματοδοτήσεων από την ΕΤΕπ-EFSI και τις δημοπρατήσεις 1,5 δις για δημόσια έργα το 2018 που ανακοινώθηκαν, είναι φανερό πως το οικονομικό κλίμα θα βελτιωθεί περαιτέρω προσελκύοντας σημαντικές νέες επενδύσεις.
9. Στο α’ 9μηνο 2017 οι ξένες άμεσες επενδύσεις σημείωσαν άνοδο 69% έναντι του αντίστοιχου περσινού εννιαμήνου και με τον ρυθμό αυτό προβλέπεται να ξεπεράσουν τα 4 δις το 2017, επίπεδο-ρεκόρ τουλάχιστον για τη τελευταία δεκαετία.
10. Τέλος, την σταθερή άνοδο των επενδύσεων στη χώρα επιβεβαιώνει και ο λόγος του ακαθάριστου σχηματισμού παγίου κεφαλαίου προς την ακαθάριστη προστιθέμενη αξία των μη χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων, ο οποίος στο διάστημα του α’ εξαμήνου αυξάνει σταθερά διαχρονικά : 16,2% το 2015, 20,7% το 2016 και 21,2% το 2017.

Παραμένουμε, λοιπόν, αισιόδοξοι για την πορεία των επενδύσεων και θεωρούμε απολύτως λογικό η ανάκαμψη να εμφανίζει τη δυναμική της πρώτα στις εξαγωγές και κατόπιν στις επενδύσεις δεδομένου ότι οι τελευταίες στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στην ψυχολογία και αναζητούν πρώτα κάποια σταθερά πατήματα στην οικονομία για να κινητοποιηθούν. Αν το 2017 είναι το έτος ανάκαμψης πρωτίστως των εξαγωγών, το 2018, θα είναι το έτος έκρηξης των επενδύσεων.