Γιώργος Ευστρατιάδης: Οι οικογενειακές επιχειρήσεις, πυλώνας σταθερότητας για τη χώρα

Άρθρο στο ypodomes.com του Γιώργου Ευστρατιάδη, Διευθύνοντος Συμβούλου της ΥΔΑΤΩΡ Α.Ε.

Οι οικογενειακές επιχειρήσεις αποτελούσαν και το πιθανότερο θα αποτελούν πάντα έναν σπουδαίο μοχλό για την πορεία της Ελληνικής Οικονομίας. Με μια πρώτη ανάγνωση ο λόγος είναι σχετικά απλός: Σε σχέση με τις μη-οικογενειακές, τα μέλη τους διαθέτουν μεγαλύτερο φάσμα αξιών και ισχυρότερη αίσθηση της ευθύνης για την συνέχιση της εταιρίας. Τα δε χαρακτηριστικά αυτά ενισχύονται περισσότερο, αλλά και είναι ουσιώδη σε περιόδους κρίσεων, όπως η τρέχουσα.

Δεν υπονοώ ότι οι διευθυντικές ομάδες πολυμετοχικών ή/και εισηγμένων εταιριών ενεργούν ανεύθυνα ή με αξίες λιγότερο σημαντικές. Αντιθέτως ήταν αυτές που φώτισαν τον δρόμο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στην κλίμακα που απολαμβάνει σήμερα το κοινωνικό σύνολο. Είναι όμως θέμα πρωταρχικών εταιρικών στόχων, κυρίως κατά την φάση του επανακαθορισμού αυτών. Σε περιόδους κρίσης, οι συσσωρευμένες αξίες και το βαρύ φορτίο της ευθύνης της συνέχισης μιας οικογενειακής επιχείρησης, έχουν ιδιαίτερο και ξεχωριστό ρόλο όταν η οικογένεια πρέπει να καθορίσει πως θα συνεχίσει την πορεία της επιχείρησης στην οποία βασίζεται.

Σε μια ανάλογη θέση, κατά τις αρχές του 2011, βρέθηκε η Υδάτωρ. Τα νέα για την “συμφωνία” της χώρας με το ΔΝΤ, βρήκαν την οικογενειακή μας επιχείρηση με υψηλό δανεισμό, λόγω μιας πρόσφατης εξαγοράς μιας άλλης εταιρίας. Οι καταστάσεις άλλαξαν με ταχύτατους ρυθμούς και η οικογένεια έπρεπε, να επανακαθορίσει τις κινήσεις των επομένων ετών.

Τον Γενάρη του 2011 συγκεντρωθήκαμε περίπου 60 άτομα για την κοπή της Πρωτοχρονιάτικης πίτας. Όλοι γνωρίζαμε ότι θα ήταν μια χρονιά όπου έπρεπε να πάρουμε κάποιες αποφάσεις για τα επόμενα χρόνια. Όπως κάθε ιδρυτής, έτσι και ο πατέρας μας κ. Ευστρατιάδης Λεωνίδας, έχει το χάρισμα να λέει όσα πρέπει (αυτό είναι χάρισμα των ιδρυτών, εμείς οι νέοι ή δεν θα μας βγάζεις μιλιά ή φλυαρούμε ακατάπαυστα ). Το χειμώνα του 2011, ολοκληρώνοντας την συμμετοχή του στην εορτή μας, μας συμβούλεψε: ‘’Μην απογοητεύεστε, αυτή η εταιρία έχει περάσει πολλά και δυσκολότερα. Μην ξεχνάτε ποτέ ότι οι κρίσεις δημιουργούν τις μεγαλύτερες ευκαιρίες’’.

Οι δύο αυτές προτάσεις επηρέασαν τις αποφάσεις μας κατά δύο τρόπους. Πρώτον, μας έκαναν να σταματήσουμε να αξιολογούμε την κατάσταση αποκλειστικά εντός του πλαισίου και της έντασης των τότε καταστάσεων. Έγινε ξεκάθαρο ότι η εταιρία έχει παρελθόν το όποιο δεν ήταν πάντα εύκολο. Όταν ο ιδρυτής λέει ότι έχουμε περάσει δυσκολότερα, το εννοεί. Και πως αντιμετωπίστηκαν αυτές οι δυσκολίες κατά τα προηγούμενα χρόνια; Αν απομονώσουμε τις συνθήκες και τις πρακτικές οι οποίες αλλάζουν πάντα, τότε αυτό που μένει είναι οι αξίες. Στηριχθείτε στις αξίες της εταιρίας, αυτές τις αξίες που την έχουν διατηρήσει ζωντανή για 50 χρόνια και αποφασίστε τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν. Αυτό ήταν με μια ιδρυτική ματιά το πρώτο μήνυμα. Το δεύτερο μήνυμα μας κινητοποίησε. Μην περιμένετε να δείτε τι θα γίνει, ερευνήστε τις καταστάσεις, ψάξτε για ευκαιρίες, κάντε πράγματα. Βασιστείτε στις αξίες μας και κινητοποιηθείτε…

Τα τελευταία 7 χρόνια δοκιμάσαμε νέες αγορές, εφαρμόσαμε νέες τεχνολογίες, αναπτυχθήκαμε σε άλλες γεωγραφικές ζώνες, συνεργαστήκαμε με νέους προμηθευτές, δημιουργήσαμε νέες εταιρίες και αλλάξαμε την μορφή της Υδάτωρ ώστε να όλα τα στοιχεία υποδομής της να ανταποκριθούν καλύτερα στο μέλλον. Άλλοτε με κέρδος και άλλοτε με ζημιά – ίσως με μια εξαιρετικά βραχυπρόθεσμη ματιά, με περισσότερη ζημιά… Μετά από δέκα ή είκοσι χρόνια, όταν γίνει η ανασκόπηση των τωρινών συνθηκών, κανείς δεν θα δώσει σημασία ακριβώς στις πρακτικές που εφαρμόστηκαν και στις αλλαγές που έγιναν. Η οποιαδήποτε απάντηση θα έρθει από τις αξίες και τις αρχές μας. Την σκληρή εργασία και τον σεβασμό στο προσωπικό της εταιρίας και στους συνεργάτες μας. Την υπομονή για το αποτέλεσμα και την εργασία χωρίς κέρδος (ή και με ζημιά) όταν οι καταστάσεις το απαιτούν. Τον μακροπρόθεσμο προγραμματισμό και την σημασία των υποδομών στην συνέχιση της εταιρίας.

Και αυτές είναι μερικές μόνο από τις “συσσωρεμένες αξίες” στις οποίες αναφέρθηκα στην αρχή του κειμένου. Επιπρόσθετα αυτών δεν επιτρέπεται να ξεχνάμε τις εξω-εργασιακές αξίες. Μπορεί η οικογενειακή επιχείρηση να είναι κατά παράδοση πατριαρχική, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η συμβολή των μητέρων των οικογενειών είναι μικρότερη. Αντιθέτως, με έναν πατέρα ο οποίος συνεχώς εργάζεται, αν οι μητέρες με τις δικές τους, εξω-εργασιακές αξίες (κατανόηση, αγάπη, συμπόνια, ελπίδα) δεν καλλιεργούσαν το σωστό έδαφος, τότε οι πατρικές συμβουλές δεν θα απέδιδαν. Εμείς αυτό το οφείλουμε στην “Κυρία Αγαθή”. Άλλες οικογενειακές επιχειρήσεις το οφείλουν στις δικές τους Κυρίες.

Οι αξίες που υπάρχουν, ζουν και αναπνέουν στις επιχειρήσεις αυτές, έχουν καθοριστικό ρόλο στο ‘βαρύ φορτίο’ της συνέχισης της εταιρίας, όπως ανέφερα στην αρχή του κειμένου. Και φυσικά εδώ είναι και το παράδοξο της πραγματικότητας: Με ένα καλά δομημένο σύνολο ‘συσσωρευμένων’ εργασιακών και εξω-εργασιακών αξιών, το φορτίο αυτό έρχεται με “υποβοήθηση”. Δεν αγχώνει, αλλά ανακουφίζει. Δεν καταρρακώνει, αλλά ωθεί. Υπάρχει μόνο για να θυμίζει ότι η οικογενειακή επιχείρηση δεν αφορά μόνο το σήμερα και πιθανόν το αύριο, είναι κυρίως το παρελθόν της και μαζί οι αξίες της. Αυτή η αλυσίδα γενεών, μεταφέρει ως γενετικό κώδικα, αυτά τα στοιχεία και την κάνει δυνατή στο χρόνο, ικανή μεταφέρει αυτόν τον κώδικα στο μέλλον και να τη διατηρήσει πέρα από κάθε δυσκολία.

Αυτός είναι και ο λόγος που χαρακτήρισα την συμβολή της Οικογενειακής επιχείρησης ως “σπουδαία” για την Ελληνική Οικονομία. Δεν προσθέτει μόνο χρήματα στα Δημόσια ταμεία, αλλά και αξίες στις νέες γενιές και – ίσως πιο σημαντικό – εξασφαλίζει την συνέχεια της οικονομίας η οποία είναι περισσότερο αναγκαία σε περιόδους κρίσεων. Σε εποχές όπως αυτή, κατά την οποία το μέλλον γκρεμίζεται στο παρόν, η συνέχιση της οικογενειακής επιχείρησης (η οποία παράγει το 70%-90% του παγκόσμιου ΑΕΠ) αποτελεί θεμέλιο στην συνέχιση της οικονομίας.