Η ακτινογραφία του έργου της Ιόνιας Οδού βήμα-βήμα

Ο αυτοκινητόδρομος «Ιόνια Οδός», βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία και ανάπτυξη από τις 3 Αυγούστου 2017, οπότε παραδόθηκε από τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών Χρήστο Σπίρτζη και το τελευταίο τμήμα του. Με το τέλος των κατασκευαστικών εργασιών της Ιόνιας Οδού, μπαίνει ταυτόχρονα οριστικό τέλος στη συγκοινωνιακή απομόνωση της Ηπείρου και της Δυτικής Ελλάδας, δημιουργώντας νέα δυναμική στην ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης, του εμπορίου, των μεταφορών και του τουρισμού, σε μία περιοχή, που υπήρξε από τις οικονομικά ασθενέστερες στην Ευρώπη. Όπως και σε όλα τα έργα των αυτοκινητοδρόμων που ολοκληρώθηκαν και κατασκευάστηκαν με συμβάσεις παραχώρησης, έτσι και στην περίπτωση της Ιόνιας Οδού, τίποτα δεν ήταν αυτονόητο:
Τα τελευταία δύο χρόνια, η Κυβέρνηση και το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών πέτυχε σε πολύ δύσκολες συνθήκες να βγάλει και την «Ιόνια Οδό» από το πλήρες τέλμα. Αντιμέτωπη με δυσμενέστατους όρους συμβάσεων που είχαν συνάψει οι προηγούμενες κυβερνήσεις και υπέρογκες διεκδικήσεις αποζημιώσεων κατάφερε με πολύ δουλειά και σκληρή διαπραγμάτευση να προστατέψει το δημόσιο συμφέρον και ταυτόχρονα να πετύχει δεσμευτικό και ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης της κατασκευής του έργου.
Στην επαναδιαπραγμάτευση για την «Ιόνια Οδό», έναντι των απαιτήσεων και κατασκευαστών και παραχωρησιούχων, η Κυβέρνηση και το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών πέτυχε όφελος για το ελληνικό δημόσιο και τον έλληνα πολίτη το οποίο ανέρχεται σε 230.240.276 εκ ευρώ.
Υπενθυμίζεται ότι την Άνοιξη του 2010 οι δανείστριες τράπεζες σταμάτησαν τη χρηματοδότηση του έργου και από τον Φεβρουάριο του 2011 επιβλήθηκε μακρόχρονη αναστολή εργασιών. Το έργο επανεκκίνησε τον Ιανουάριο του 2014 με χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης το τέλος του 2015. Το έργο όμως παρέμεινε βαλτωμένο και οι προηγούμενες κυβερνήσεις που διαχειρίστηκαν την τύχη του, αδυνατούσαν ακόμη και μετά τη συμφωνία επανεκκίνησης του 2013, να βρουν λύσεις στις καθυστερήσεις που δημιουργούνται λόγω των απαλλοτριώσεων, των αρχαιολογικών ερευνών, και των μετακινήσεων των δικτύων Κοινής Ωφελείας. Σε δύο χαρακτηριστικά νούμερα αποτυπώνεται η πραγματικότητα του έργου: Το ποσοστό εκτέλεσης τον Ιανουάριο του 2015 ήταν 48% και τον Οκτώβριο του 2016, ανήλθε στο 86,2%, για να έχουμε σήμερα την πλήρη και οριστική περάτωσή του.

Το άγος των απαλλοτριώσεων- η εξέλιξη του έργου- οι συνεχείς παραδόσεις

Για να ολοκληρωθεί το έργο και να ξεπεραστούν οι δυσμενέστατοι για το ελληνικό δημόσιο όροι των συμβάσεων των προηγούμενων κυβερνήσεων στην Ιόνια Οδό, η κυβέρνηση προχώρησε σε μία σειρά καίριων παρεμβάσεων που αφορούσαν τη θεραπεία των παθογενειών που κρατούσαν το έργο καθηλωμένο. Τον Μάϊο του 2016, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών υπογράφει συμφωνία με τον παραχωρησιούχο για την έγκαιρη ολοκλήρωση του έργου.
Πέραν της επιτάχυνσης των αρχαιολογικών ανασκαφών και των εργασιών μεταφοράς των δικτύων κοινής ωφέλειας, υπήρξε δραστική παρέμβαση της κυβέρνησης για την άρση των καθυστερήσεων που δημιουργούνταν από τη μη ολοκλήρωση των απαλλοτριώσεων. Συγκεκριμένα, με την παρέμβαση της Διυπουργικής Επιτροπής Μεγάλων Εργων, υπό τον συντονισμό του υπουργού κ. Α. Φλαμπουράρη, τροποποιήθηκε με νέο νόμο το άρθρο 7Α του Κώδικα Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων, ώστε να επιταχυνθεί η διαδικασία και να συντομευτεί ο χρόνος παράδοσης της γης, για την κατασκευή του έργου. Με τη συγκεκριμένη νομοθετική τροποποίηση, οι απαλλοτριώσεις στα μεγάλα έργα, συντελούνται πλέον με ρυθμούς ταχύτερους από τους αντίστοιχους, των ολυμπιακών έργων του 2004.
Παράλληλα, καθόλη τη διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών υπήρξαν συχνές επιθεωρήσεις του υπουργού Υποδομών και Μεταφορών κ. Χρήστου Σπίρτζη στα εργοτάξια της Ιόνιας οδού, για να ελέγχει προσωπικά την πρόοδο των εργασιών, αλλά ταυτόχρονα, και τμηματική παράδοση οδικών τμημάτων της Ιόνιας οδού, νωρίτερα από τις συμβατικές προθεσμίες- υποχρεώσεις περάτωσης, καθώς η περίοδος κατασκευής, έληγε στις 30 Αυγούστου 2017.
• Στις 27 Δεκέμβρη 2016 παραδίδεται από τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών, παρουσία του υπουργού Επικρατείας κ. Α.Φλαμπουράρη και της υπουργού Διοικητικής Ανασυγκρότησης κ. Ολγα Γεροβασίλη το πρώτο αυτοτελές κομμάτι της Ιόνιας Οδού: Επρόκειτο για το τμήμα που εκτείνεται από τον κόμβο Κουβαρά έως και τον ανισόπεδο κόμβο Αμφιλοχίας.
• Στις 22 Φεβρουαρίου 2017 παραδίδεται από τον κ. Σπίρτζη το οδικό τμήμα Φιλιππιάδα – Πέρδικα. Με την εν λόγω παράδοση τίθεται ουσιαστικά στην κυκλοφορία το 57% του οδικού άξονα της Ιόνιας Οδού.
• Στις 12 Απριλίου 2017 ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών παραδίδει στην κυκλοφορία το μεγαλύτερο τεχνικό έργο της Ιόνιας Οδού, τη σήραγγα στην περιοχή του όρους Κλόκοβα, και το οδικό τμήμα του αυτοκινητοδρόμου που εκτείνεται μέχρι το Κεφαλόβρυσο. Με τη συγκεκριμένη παράδοση, τίθενται ουσιαστικά στην κυκλοφορία τα 149 από τα 196 χιλιόμετρα της Ιόνιας Οδού.
• Την 1η Ιουνίου 2017 ολοκληρώνεται η σύνδεση της Ιόνιας Οδού με τη γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου. Το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών παρέδωσε στην κυκλοφορία το υπολειπόμενο νότιο τμήμα της Ιόνιας Οδού και των ενδιάμεσων σηράγγων. Με την παράδοση αυτή, ολοκληρώνεται η σύνδεση της Ιόνιας Οδού με τη γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου και τίθενται σε πλήρη λειτουργία οι τρεις σήραγγες (Μακύνειας, Κλόκοβας-Περιοχή Ρίζας και Καλυδώνας), δημιουργώντας έναν ολοκληρωμένο, σύγχρονο και ασφαλή αυτοκινητόδρομο, που εκτείνεται από τη γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου έως και τον ανισόπεδο κόμβο της Αμφιλοχίας.
• Στις 26 Ιουλίου 2017 παραδόθηκε στην κυκλοφορία το τμήμα της Ιόνιας Οδού από τον ανισόπεδο κόμβο Αμφιλοχίας μέχρι την παράκαμψη (Σελλάδες) Άρτας. Με το νέο τμήμα περνά οριστικά στο παρελθόν το πρόβλημα και η επικινδυνότητα με τις συνεχείς στροφές της περιοχής του Μενιδίου αναβαθμίζοντας έτσι ουσιαστικά την ασφάλεια των οδηγών του αυτοκινητόδρομου.
• Στις 3 Αυγούστου παραδίδεται το τελευταίο τμήμα της Ιόνιας Οδού .

Η σημασία του έργου
Ο αυτοκινητόδρομος «Ιόνια Οδός» μήκους 196 χιλιόμετρων, που εκτείνεται από τον Αντίρριο έως τα Ιωάννινα (Ανισόπεδος Κόμβος με Εγνατία Οδό) έχει τεράστια σημασία, κοινωνική και αναπτυξιακή:
• Συνδέει όλη τη Δυτική Ελλάδα αναβαθμίζοντας σημαντικά αστικά και αγροτικά κέντρα όπως τα Ιωάννινα, την Άρτα και το Αγρίνιο.
• Προσφέρει επαρκέστερη σύνδεση των λιμανιών Πάτρας, Αστακού και Ηγουμενίτσας.
• Συμβάλλει στην ευρύτερη ανάπτυξη της περιοχής βελτιώνοντας την προσβασιμότητα σε περιοχές με υψηλό τουριστικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον, αφού με την ολοκλήρωση της κατασκευής της, το ταξίδι από Αντίρριο έως και Ιωάννινα θα διαρκεί 1 ώρα και 40 λεπτά
Η Ιόνια Οδός που διασχίζει δύο περιφέρειες και τέσσερις νομούς (Αιτωλοακαρνανίας, ‘Αρτας, Πρεβέζης, Ιωαννίνων) και έρχεται να καλύψει μια απαίτηση πολλών ετών και να δώσει νέα ώθηση ανάπτυξης.

Ιόνια Οδός: η οδική ραχοκοκαλιά της Δυτικής Ελλάδας.

Η Ιόνια Οδός από Αντίρριο μέχρι Ιωάννινα είναι τμήμα του Δυτικού Άξονα Βορρά – Νότου, εντάσσεται στους άξονες του Διευρωπαϊκού Δικτύου και αποτελεί την ραχοκοκαλιά της συγκοινωνιακής υποδομής της Δυτικής Ελλάδας. Αναμένεται ότι θα συμβάλει δραστικά στην ασφάλεια των οδικών μετακινήσεων και μεταφορών καθώς θα μειώσει τα ατυχήματα κατά τουλάχιστον 80% επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα ταχύτερες και οικονομικότερες μετακινήσεις.
Η κατασκευή της Ιόνιας Οδού θα βοηθήσει επίσης στην άρση της συγκοινωνιακής απομόνωσης της Δυτικής Ελλάδος και της Ηπείρου, δίδοντας την δυνατότητα ενίσχυσης της περιφερειακής ανάπτυξης και του τουρισμού σε μια περιοχή από τις οικονομικά ασθενέστερες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με σημαντική υστέρηση σε όλους τους δείκτες της οικονομικής ανάπτυξης, συμβάλλοντας παράλληλα στη μείωση του ποσοστού ανεργίας και στην αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος.
Ο διεθνής ρόλος του έργου είναι επίσης σημαντικός διότι συνδέει αφενός την Ελλάδα με την Αλβανία και κατ΄ επέκταση με τις υπόλοιπες χώρες της Βορειοδυτικής Βαλκανικής και αφετέρου, εξασφαλίζει μέσω των Λιμένων της Ηγουμενίτσας και της Πάτρας και την αξιοποίηση του Λιμένα Αστακού, την οδική διασύνδεση της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω της Αδριατικής.
Τεχνικά Χαρακτηριστικά
Η κατασκευή της αποτέλεσε τεράστια πρόκληση καθώς πρόκειται για έναν αυτοκινητόδρομο εξ ολοκλήρου σε νέα χάραξη, σε ένα περιβάλλον με ιδιαίτερες γεωλογικές συνθήκες, έντονο ανάγλυφο και υψηλές γεωτεχνικές προκλήσεις. Το έργο χαρακτηρίζεται ως τμήμα του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών (ΤΕΝ).
Εξυπηρετεί τις διεθνής κυκλοφοριακές πύλες στην Πάτρα, Ηγουμενίτσα και Κακκαβιά όπως και την διαπεριφερειακή κυκλοφορία. Αποτελείται από δύο λωρίδες ανά ρεύμα κυκλοφορίας καθώς και από λωρίδα έκτακτης ανάγκης. Το πλάτος του αυτοκινητόδρομου στο τμήμα Αντιρρίο – Α.Κ. Αμβρακίας είναι 24,5 μ. με μεσαία νησίδα με new jersey και φύτευση ενώ αντίστοιχα στο τμήμα Α.Κ. Αμβρακίας – Εγνατία είναι 22,0 μ. με διπλό new jersey στην μεσαία νησίδα.
Η ταχύτητα μελέτης για το τμήμα Αντίρριο – Α.Κ. Αμβρακίας είναι 110 χλμ./ώρα στα ανοικτά τμήματα και 100 χλμ./ώρα στις σήραγγες ενώ αντίστοιχα στο τμήμα Α.Κ. Αμβρακίας – Εγνατία είναι 100 χλμ./ώρα γενικά.

Στα τεχνικά χαρακτηριστικά του συναντάμε ανάμεσα σε άλλα:

-4 Σήραγγες διπλού κλάδου
• Κλόκοβας μήκους 2.950μ.
• Μακύνειας μήκους 542μ.
• Καλυδώνας μήκους 1.200μ.
• Αμπελιάς μήκους 900μ.

-5 Μεγάλες γέφυρες
• Ευήνου ποταμού μήκους 260μ. και ύψους βάθρων 35μ.
• Μενιδίου μήκους 532μ και μέγιστου ύψους βάθρων 33μ.
• Γυμνότοπου μήκους 252μ. και ύψους βάθρων 30μ.
• Τσαγκαρόπουλου μήκους 447μ. και ύψους βάθρων 57μ.
• Κρυφοβού μήκους 280 μ

-19 Ανισόπεδους Κόμβους
-9 Σταθμούς Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών
-3 Κέντρα Ελέγχου & Συντήρησης
-33 Άνω & 100 Κάτω Διαβάσεις

H σήραγγα της Κλόκοβας

Η σήραγγα της Κλόκοβας αποτελεί το πλέον δύσκολο τεχνικό τμήμα και το μεγαλύτερο τεχνικό έργο της «Ιόνιας Οδού». Είναι η δίδυμη σήραγγα στην περιοχή του όρους Κλόκοβα πλησίον του χωριού Ρίζα, στο Αντίρριο του Ν. Αιτωλοακαρνανίας, μήκους 2.906 μ. ο αριστερός και 2.925 μ. ο δεξιός κλάδος.
Η έναρξη των εργασιών της διάνοιξης ξεκίνησαν τον Μάϊο 2015 και εντός 13 μηνών, τον Ιούνιο 2016, επιτεύχθηκε η πλήρης διάνοιξη (Α΄ και Β΄ Φάση) και των δύο κατευθύνσεων, που αποτελεί χρόνο ρεκόρ. Η διάνοιξη της σήραγγας της Κλόκοβας ολοκληρώθηκε μόλις μέσα σε 13 μήνες. Μάλιστα μισό χρόνο νωρίτερα από ότι προβλέπονταν στο επίσημο χρονοδιάγραμμα του έργου

Αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή «Αγίου Θωμά Μεσολογγίου
(Αρχαία Αλίκυρνα)

Κατά την κατασκευή του αυτοκινητόδρομου της «Ιόνιας Οδού» στην Περιφερειακή Ενότητα Αιτωλοακαρνανίας, κοντά στην πόλη του Μεσολογγίου ήρθε στο φως εκτεταμένο τμήμα της υστεροκλασικής-ελληνιστικής πόλης Αλίκυρνας. Η πόλη ήταν γνωστή από τις αρχαίες πηγές (Στράβων, Πλίνιος), με βάση τις οποίες τοποθετείται μεταξύ των δύο μεγάλων αιτωλικών πόλεων Καλυδώνας και Πλευρώνας, στον οικισμό του Αγ. Θωμά Μεσολογγίου, στο λόφο «Χίλια Σπίτια». Στη βορειότερη κορυφή του λόφου διατηρούνται τα ερείπια μικρού οχυρωματικού περιβόλου που περικλείει την ακρόπολη, έκτασης περίπου 20 στρεμμάτων. Οικοδομικά κατάλοιπα της πόλης ωστόσο δεν είχαν ερευνηθεί μέχρι σήμερα.
Ο άξονας της Ιονίας Οδού διέρχεται από τον πυρήνα της αρχαίας πόλης σε μήκος περίπου 400μ. και η ανασκαφή εκτείνεται σε συνολική έκταση 20 στρεμμάτων. Η έρευνα του αρχαιολογικού χώρου ξεκίνησε το 2011 και βαίνει προς ολοκλήρωση, έχοντας φέρει στο φως τμήμα του εμπορικού της κέντρου και του οικιστικού της ιστού. Η πόλη φαίνεται πως ήταν εξαρχής οργανωμένη σύμφωνα με πολεοδομικό σχέδιο, καθώς έχουν έρθει στο φως τέσσερις δρόμοι πλάτους 4,5 μ. που με κατεύθυνση Β/Ν τη διασχίζουν ανά 32μ.
Για την προστασία και περιορισμό των επιπτώσεων στον αρχαιολογικό χώρο από το έργο της Ιόνιας Οδού κατασκευάστηκαν, μετά από απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού μετά από σχετική γνωμοδότησή του ΚΑΣ, πασσαλότοιχοι αριστερά και δεξιά του αυτοκινητόδρομου επί μήκους 300 μ. περίπου.
Επίσης προβλέφτηκε και θα κατασκευαστεί πεζογέφυρα άνωθεν της αρτηρίας του αυτοκινητόδρομου που θα ενώσει τις εκατέρωθεν αρχαιολογικές περιοχές και θα δώσει την δυνατότητα στους επισκέπτες να γνωρίσουν την αρχαία πόλη της Αλίκυρνας.

Περιγραφή του έργου Παραχώρησης
Το Έργο περιλαμβάνει: «Μελέτη- Κατασκευή – Χρηματοδότηση- Λειτουργία- Συντήρηση και εκμετάλλευση του Αυτοκινητοδρόμου Ιόνιας Οδού από Αντίρριο μέχρι Ιωάννινα, ΠΑΘΕ Αθήνα (Α/Μεταμόρφωσης)-Μαλλιακός (Σκάρφεια) και Συνδετήριος Κλάδος του ΠΑΘΕ Σχηματάρι – Χαλκίδα»
• Την κατασκευή του νέου αυτοκινητόδρομου «Ιόνια Οδός», μήκους 196 χλμ. περίπου, από το Αντίρριο έως και τον Ανισόπεδο Κόμβο με την Εγνατία Οδό στην περιοχή Ιωαννίνων.
• Την αναβάθμιση του αυτοκινητόδρομου ΠΑΘΕ σε μήκος περίπου 172 χλμ, από τον Α.Κ. Μεταμόρφωσης έως τη Σκάρφεια.
• Τον νέο συνδετήριο κλάδο του ΠΑΘΕ Σχηματάρι – Χαλκίδα, μήκους 11 χλμ.

Οικονομικά στοιχεία

Ο Προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται σε 1.500 εκατ. € περίπου.Στο ανωτέρω κατασκευαστικό κόστος προστέθηκε και επιπλέον ποσόν 100 εκατ. ευρώ για την κατασκευή της δίδυμης σήραγγας στην Κλόκοβα, σύμφωνα με την Συμφωνία Τροποποίησης της οικείας Σύμβασης Παραχώρησης.
Η Χρηματοδοτική Συμβολή του Ελληνικού Δημοσίου ανέρχεται στο ποσόν των 360.032.958,50 ευρώ και έχει ήδη καταβληθεί.
Σύμφωνα με τη Συμφωνία Τροποποίησης, σε συνδυασμό και με την Απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για τροποποίηση της χάραξης στην περιοχή του όρους
Κλόκοβα με κατασκευή δίδυμης σήραγγας μήκους 2,9 χλμ. περίπου, προβλέπεται Πρόσθετη Χρηματοδοτική Συμβολή του Δημοσίου ύψους 278.854.485,00 ευρώ.
Η καταβολή της Πρόσθετης Χρηματοδοτικής Συμβολής πραγματοποιείται σε συγκεκριμένες προθεσμίες.
Το έργο αποτελεί «έργο γέφυρα», εντάχθηκε στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας 2007 – 2013» και εγκρίθηκε με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.