Την Παγκόσμια Ημέρα των Πόλεων 2023 τιμά ο ΣΕΠΟΧ

Η 31η Οκτωβρίου κάθε χρόνου εορτάζεται από το Πρόγραμμα Ανθρώπινων Οικισμών των Ηνωμένων Εθνών (United Nations Human Settlement Programme, UN-Habitat) ως η Παγκόσμια Ημέρα των Πόλεων (World Cities Day).

Η ημερομηνία αυτή ολοκληρώνει τον Αστικό Οκτώβρη (Urban October), την ετήσια καμπάνια του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) για την υιοθέτηση των Στόχων για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και της Ατζέντας 2030, οποίος εκκινεί με την Παγκόσμια Ημέρα για τη Στέγαση (World Habitat Day).

Για το 2023, η Παγκόσμια Ημέρα των Πόλεων είναι αφιερωμένη στο θέμα «Χρηματοδοτώντας ένα βιώσιμο μέλλον για όλους» (Financing sustainable urban future for all). Αναδεικνύει την ανάγκη σημαντικών επενδύσεων στον πολεοδομικό σχεδιασμό για το μετασχηματισμού των πόλεων και εστιάζει στον εντοπισμό των κατάλληλων εργαλείων και χρηματοδοτήσεων για την οικονομική ανάκαμψη και τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη. Το θέμα αυτό συνδέεται άμεσα με το θέμα του φετινού Αστικού Οκτώβρη που αναδεικνύει θέματα αστικοποίησης ως ευκαιρία αλλά κυρίως ως κρίσιμη πρόκληση για την παγκόσμια κοινότητα.

Συνδέεται επίσης με το θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας για τη Στέγαση: «Ανθεκτικές αστικές οικονομίες. Οι πόλεις ως παράγοντες ανάπτυξης και ανάκαμψης» (Resilient urban economies. Cities as drivers of growth and recovery), που δίνει έμφαση στο ρόλο των πόλεων για την ανάκαμψη μετά από συχνά διασυνδεδεμένες κρίσεις όπως η πανδημία της Covid-19, η οικονομική ύφεση, η αστική φτώχεια και η ανισότητα, συγκρούσεις και συρράξεις καθώς και έκτακτες ανάγκες και καταστροφές λόγω της κλιματικής κρίσης.

Στην πρωτόγνωρη για τον κόσμο προοπτική ότι μέχρι το 2050 το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζει σε πόλεις, η Παγκόσμια Ημέρα των Πόλεων θυμίζει και υπογραμμίζει ότι οι πόλεις αποτελούν κέντρα οικονομικής ανάπτυξης αλλά, ταυτόχρονα, αντιμετωπίζουν σημαντικές δημογραφικές, περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις. Όπως τονίζεται, πολλές πόλεις δεν έχουν τις δυνατότητες, τα μέσα και τα εργαλεία για να αντιμετωπίσουν τις σύγχρονες προκλήσεις.

Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στον Στόχο 11 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη που κάνει λόγο για πόλεις «χωρίς αποκλεισμούς, ασφαλείς, ανθεκτικές και βιώσιμες» και θέτει τη βιώσιμη αστικοποίηση ως προτεραιότητα-κλειδί.

Στην Ελλάδα, βρισκόμαστε μετά από ένα καλοκαίρι σαρωτικών καταστροφών που εμπεδώνουν τόσο τα νέα δεδομένα της κλιματικής κρίσης όσο και τις κρίσιμες προκλήσεις της συγκυρίας. Οι μεγάλες πλημμύρες στον κάμπο της Θεσσαλίας, στο Βόλο, το Πήλιο, τα Τρίκαλα, την Καρδίτσα και αλλού οδήγησαν σε απώλειες ανθρώπινων ζωών, ανυπολόγιστες καταστροφές σε υποδομές, καλλιέργειες, κτίρια, κατοικίες και επιχειρήσεις και καταστροφή οικοσυστημάτων.

Παράλληλα, μεγάλες δασικές πυρκαγιές κατέκαψαν (μόνο εντός του 2023) 1,7 εκατομμύρια στρέμματα στον Έβρο (κυρίως στο δάσος της Δαδιάς), την Αττική, τη Ρόδο, τη Βοιωτία, τη Θεσσαλία και αλλού με επίσης ανυπολόγιστες επιπτώσεις για το περιβάλλον, την οικονομία και την ποιότητα ζωής.

Οι σαρωτικές αυτές καταστροφές εγείρουν κρίσιμα ερωτήματα διοικητικής οργάνωσης και πολιτικής προστασίας ως προς την πρόληψη και τη διαχείριση των νέων δεδομένων. Επιπλέον, αναδεικνύουν ζητήματα πρόληψης και προγραμματισμού, δόμησης και αστικοποίησης, υποδομών, αντιπλημμυρικών έργων και έργων δασοπροστασίας για τη θωράκιση ανθρώπινων κοινοτήτων και περιοχών. Φέρνουν στο προσκήνιο τόσο τα διαχρονικά ελλείμματα της πολιτείας όσο και τα αποτελέσματα συγκεκριμένων πολιτικών και επιλογών της κεντρικής κυβέρνησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Οι οδυνηρές αυτές εξελίξεις επαναφέρουν εμφατικά και επιτακτικά την ανάγκη για ολοκληρωμένο χωρικό σχεδιασμό που να λαμβάνει υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος και τις παραμέτρους της κλιματικής κρίσης σε διαφορετικά επίπεδα. Σήμερα, με αφορμή την εκκίνηση εκπόνησης πολλών μελετών για Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ) αλλά και τις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης κρίνεται αναγκαίο να τεθεί ρητά το αίτημα προς την κεντρική διοίκηση και τις νέες διοικήσεις των δήμων και περιφερειών της χώρας για την κρίσιμη σημασία του ολοκληρωμένου χωρικού σχεδιασμού ως απαραίτητου εργαλείου για ασφαλείς, ανθεκτικές και βιώσιμες πόλεις χωρίς αποκλεισμούς.

Ο ΣΕΠΟΧ τιμά την Παγκόσμια Ημέρα των Πόλεων 2023, καταθέτει τις απόψεις των μελών του και την εμπειρία του σε επιστημονικά και επαγγελματικά θέματα, παρακολουθεί τις διεθνείς και ευρωπαϊκές εξελίξεις ως μέλος του ECTP-CEU και συμμετέχει στο δημόσιο διάλογο για ένα καλύτερο μέλλον των πόλεων στην Ελλάδα.